* Xin cho biết lợi ích của kiến vàng đối với các cây ăn trái?
Phạm Hoài Thu, Vĩnh Hưng, Long An
Kiến vàng được xem là loại thiên địch lợi hại. Các bệnh thường gặp trên cam quýt như: Greening, sâu vẽ bùa, bệnh do bọ xít nhện… đều giảm nhiều khi nuôi kiến vàng trong vườn. Kiến vàng từ lâu đã được xếp vào hàng thiên địch lợi hại của ruộng đồng, vườn tược. Ở Trung Quốc vườn cam có kiến vàng có số trái rụng do bọ xít xanh rất ít, ít hơn khi dùng thuốc hóa học. Ở Châu Phi, kiến vàng không cho loại bọ xít hại dừa trên các vườn dừa phát triển. Nhiều nước, cây ca cao có kiến vàng sẽ không bị chuột phá. Trên xoài, sâu ăn lá không sống sót khi có kiến vàng cư trú. Đây là những nghiên cứu qua thực tế tại nông thôn nhiều nước và được các nhà khoa học công nhận.
Ở nước ta, bà con vùng đồng bằng sông Cửu Long có tập quán đem tổ kiến vàng về buộc trên cây trong vườn cam quýt. Các vườn cam quýt có mặt kiến vàng không còn kiến hôi (kiến đen làm cam quýt sượng và mất nước). Một loài bệnh trên cây cam quýt là Greening, đặc biệt thường gặp trên các vườn cam, nhất là các vườn cam mật. Greening do rầy chổng cánh gây ra. Cây cam khi nhiễm bệnh có lá gân xanh. Khi kiến vàng xuất hiện sẽ tiêu diệt rầy chổng cánh, vườn cam quýt có kiến vàng sẽ không bị bệnh Greening, đây là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học ở Viện cây ăn quả Miền Nam.
Khi bà con nông dân sử dụng không đúng thuốc thì sâu vẽ bùa phát triển rất mạnh. Sâu do bướm đẻ trứng vào ngọn non, nở ra ăn lá non chui vào lớp dưới biểu bì lá, ăn tới đâu làm biểu bì phồng tới đó. Lá cây bệnh bị đục quăn lại có những đường ngoằn ngoèo dị dạng nên gọi là vẽ bùa. Kiến vàng cũng trị được loại này. Nhiều con ong, ruồi ký sinh trên mình sâu vẽ bùa thường sinh sôi nảy nở mạnh, nếu có kiến vàng, chúng tiêu diệt luôn sâu vẽ bùa. Một loài địch hại đáng sợ nữa ở vườn cây ăn trái Nam Bộ là nhện, nhất là nhện vàng. Nhiều nhà vườn cam mật ở Cần Thơ nuôi kiến vàng trong vườn thì nhện có mặt rất ít.
Vì thế khi trồng cam quýt bà con nên nuôi thêm kiến vàng hay để kiến có sẵn trong môi trường phát triển tự nhiên, chỉ cần chút ít công chăm sóc thuận lợi cho kiến vàng phát triển. Để định cư kiến, tốt nhất là du nhập tổ kiến vàng từ tháng 6 – 10 dương lịch vì giai đoạn này hình thành kiến chúa, kiến đực và phân đàn mạnh, chỉ cần lấy hai tổ kiến ngẫu nhiên (được gấp lại bởi hai lớp lá) đưa vào vườn chưa có kiến, cung cấp thức ăn mấy ngày đầu và cần loại trừ kiến hôi trong vuờn. Kiến vàng rất ưa các vườn cam quýt có trồng xen xoài, mãng cầu, hay bình bát, sắn. Các vườn cây loại này có kiến vàng đảm bảo trái nhiều nước, vỏ bóng đẹp mà không cần dùng thuốc trừ sâu.
Cần bảo vệ kiến vàng bằng cách không phun thuốc trừ sâu cực độc, chỉ phun thuốc vào buổi chiều mát khi kiến vàng đã về tổ, tránh phun vào các tổ kiến, không phun vào các cây tạp ven đường và không phun nhiều ngày liên tiếp. Tránh dùng thuốc có gốc cúc tổng hợp. Kinh nghiệm nhiều nông dân cho thấy, khi vườn có đủ mật độ kiến vàng sẽ đỡ được 50 – 100% số lần phun thuốc.
