Thời gian vừa qua, xuất hiện một số thông tin liên quan đến tình trạng ùn tắc xuất khẩu sầu riêng tại một số địa phương Tây Nguyên, trong đó có Đắk Lắk, vùng trồng lớn nhất cả nước.
Nguyên nhân được cho là do một số phòng kiểm nghiệm tạm ngừng hoạt động, khiến doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục phân tích các chỉ tiêu Cadimi và Vàng O - điều kiện bắt buộc để cấp chứng nhận xuất khẩu.
Thứ trưởng Hoàng Trung kiểm tra sầu riêng tại khu sơ chế trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: Tùng Đinh.
Tình trạng này làm chậm tiến độ thông quan, ảnh hưởng trực tiếp đến việc tiêu thụ sầu riêng, gây nguy cơ thiệt hại cho doanh nghiệp và người dân trồng sầu riêng.
Để làm rõ hơn vấn đề và ghi nhận nỗ lực của các bên trong việc tháo gỡ khó khăn, phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với các ông/bà: Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật; Bà Đặng Thị Thủy - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk; Ông Lê Anh Trung - Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk.
Kiểm nghiệm được khơi thông, giao thương trở lại bình thường
Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận, với tổng công suất khoảng 3.200 mẫu/ngày - đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, từ giữa tháng 10, một số phòng phải tạm ngưng do bảo trì, hỏng thiết bị hoặc chờ đánh giá lại, làm gián đoạn quy trình xét nghiệm.
Trước tình hình đó, ngày 24/10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã chủ trì cuộc họp khẩn với các đơn vị liên quan, yêu cầu rà soát tình trạng hoạt động của các cơ sở kiểm nghiệm, minh bạch năng lực và bảo đảm tính thống nhất giữa kết quả trong nước với phía Trung Quốc. “Chỉ sau 1 tuần chỉ đạo quyết liệt, công tác kiểm nghiệm đã cơ bản trở lại bình thường, đảm bảo giao thương thông suốt cho doanh nghiệp”, ông Đạt nói.
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, hoạt động xuất khẩu tại các cửa khẩu chính vẫn diễn ra đều đặn: Lạng Sơn 200-250 xe/ngày, Lào Cai 100-150 xe và Móng Cái khoảng 50 xe, tổng lưu lượng khoảng 300-400 xe/ngày.
Do đã vào cuối vụ, sản lượng còn lại không nhiều, việc thu mua và xuất khẩu đang được duy trì ổn định. Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục chỉ đạo huy động tối đa các đơn vị đủ điều kiện pháp lý để xử lý lượng mẫu tồn, bảo đảm xuất khẩu thông suốt, bảo vệ sản xuất cho khoảng 150.000 ha sầu riêng, sản lượng hơn 1,5 triệu tấn trong năm 2025.
Sản lượng sầu riêng tại Đắk Lắk còn khoảng 10%. Ảnh: Tùng Đinh.
Đắk Lắk: Thu hoạch gần xong, giá vẫn ổn định
Theo bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk, toàn tỉnh có gần 45.000 ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000 ha đã cho thu hoạch, sản lượng năm 2025 ước đạt 390.000 tấn, tăng 30.000 tấn so với năm trước. Đến hết tháng 10, vụ thu hoạch cơ bản hoàn tất, chỉ còn khoảng 10%, tương đương 30.000 - 40.000 tấn, tập trung ở một số xã như Ea Toh, DliêYa, Ea Tân, Ea Bá.
“Giá thu mua tại vườn hiện dao động 60.000-70.000 đồng/kg, giảm nhẹ so với năm ngoái nhưng người trồng vẫn có lãi cao”, bà Thủy cho biết. Dù một số doanh nghiệp chậm tiến độ do vướng khâu kiểm nghiệm, hoạt động thu mua và tiêu thụ nói chung vẫn ổn định.
Đắk Lắk hiện có 269 mã số vùng trồng và 40 cơ sở đóng gói được cấp phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc; trong đó, 224 vùng đã ủy quyền cho doanh nghiệp xuất khẩu, với tổng sản lượng hơn 180.000 tấn.
Sở đã báo cáo UBND tỉnh và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề nghị chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm tăng tốc xử lý mẫu, tránh gián đoạn. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk và các doanh nghiệp nhằm tiêu thụ hết sản lượng cuối vụ, giữ ổn định thị trường và uy tín của nông sản địa phương.
Cán bộ kiểm dịch, hải quan kiểm tra hàng hóa trước khi xuất khẩu. Ảnh: Tùng Đinh.
Doanh nghiệp vượt 'nút thắt' kiểm nghiệm
Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, cho biết từ trung tuần tháng 10, việc kiểm nghiệm Cadimi và Vàng O bị dồn ứ do phần lớn doanh nghiệp tập trung xét nghiệm tại hai trung tâm đủ điều kiện, dẫn đến quá tải. “Nhiều lô hàng bị chậm kiểm nghiệm, nằm tại kho, nhưng đây không phải là sự tắc nghẽn toàn diện. Một số đơn vị vẫn duy trì xuất khẩu, dù gặp khó khăn”, ông nói.
Chỉ trong 1 tuần, nhờ sự chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng sự phối hợp của các Cục chuyên ngành và địa phương, tình trạng tồn đọng mẫu đã được giải quyết. “Các phòng thử nghiệm tạm dừng trước đây đã hoạt động trở lại, làm việc xuyên đêm để trả kết quả kịp thời. Doanh nghiệp đã có thể tiếp tục thu mua, xuất khẩu nốt lượng còn lại, khoảng vài chục nghìn tấn”, ông Trung thông tin.
Hiệp hội đánh giá cao và cảm ơn sự đồng hành, cũng như phản ứng nhanh của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. “Ngay chiều 24/10, Bộ đã họp khẩn, tháo gỡ ách tắc cho doanh nghiệp. Sự vào cuộc ấy thể hiện sự thấu hiểu và chia sẻ của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp”, ông Trung nói.
Trong thời gian tới, Hiệp hội sẽ phối hợp với UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và Môi trường xây dựng kế hoạch năm 2026 hướng tới chuỗi sản xuất - tiêu thụ sầu riêng bền vững. Hội nghị bàn giải pháp dài hạn dự kiến tổ chức cuối tháng 11, nhằm liên kết doanh nghiệp, nhà khoa học và cơ quan quản lý để hoàn thiện chuỗi giá trị sầu riêng Đắk Lắk.
