Khẩn trương khôi phục thủy lợi để kịp sản xuất vụ đông xuân

Lo trễ thời vụ

Thiệt hại do mưa lớn, đặc biệt là ảnh hưởng của cơn bão số 13 cùng đợt mưa lũ kéo dài từ ngày 15 – 23/11 đã gây lũ lớn trên diện rộng tại phía đông tỉnh Đắk Lắk với lượng mưa được ghi nhận trên 2.300mm. Tình trạng này kết hợp với việc các thủy điện trên thượng nguồn sông Ba đồng loạt điều tiết xả nước đã làm cho hệ thống công trình, kênh mương bị bồi lấp, sạt lở, hư hỏng nặng. Đặc biệt là hệ thống thủy nông Đồng Cam do nước trên sông Ba lớn nhanh, tràn vào kênh gây vỡ kênh, bồi lấp, sạt lở nghiêm trọng.

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường, dọc theo tuyến kênh chính Nam thuộc xã Sơn Thành, hàng chục điểm sạt lở nặng, vỡ kênh đã cắt đứt dòng chảy. Chỉ riêng tại một vị trí quan trọng đã có hơn 400m kênh bị nước lũ khoét sâu, hư hỏng nghiêm trọng, đang được đơn vị thi công khẩn trương gia cố. Trên công trường, hàng chục phương tiện, máy móc đang hoạt động liên tục, cả ngày lẫn đêm.

Theo Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam, ngoài gần 30 điểm sạt lở lớn trên hệ thống kênh chính Bắc và kênh chính Nam chạy dọc theo các cánh đồng lúa, hiện có hai điểm sạt lở nặng nhất và mất nhiều thời gian triển khai nhất nằm ở công trình đầu mối kênh chính Nam và chính Bắc. Khôi phục hai điểm này quyết định việc mở nước sớm hay muộn. 

Để triển khai thực hiện khắc phục hệ thống kênh mương và các công trình thủy lợi sau mưa lũ, đảm bảo phục vụ tưới tiêu cho vụ đông xuân 2025 - 2026, UBND tỉnh Đắk Lắk đã giao Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng khu vực phía đông tỉnh khẩn trương khắc phục hư hỏng công trình kênh chính Nam và kênh chính Bắc thuộc hệ thống thủy nông Đông Cam. Giao Công ty Thủy nông Đồng Cam khắc phục, sửa chữa các hạng mục công trình, kênh mương các cấp thuộc đơn vị quản lý để sớm hoàn thành, đảm bảo cấp nước tưới cho vụ đông xuân tới.

Các nhà thầu đã tiếp cận, mở đường thi công, phát dọn mặt bằng và tiến hành đắp đất khẩn cấp. Mục tiêu đề ra là cuối tháng 12 phải thông kênh tạm thời để đưa nước về vùng đồng bằng, sau đó sẽ tiến hành gia cố bền vững.

Tuy nhiên, những hư hỏng quá lớn, cộng thêm trời vẫn đang mưa gây nhiều khó khăn về tiến độ thi công, khiến nông dân không khỏi lo lắng bị trễ mùa vụ. Điều này khiến nhiều vùng sản xuất buộc phải lùi lại so với kế hoạch ban đầu. 

Ông Võ Đình Ổn, nông dân tại xã Sơn Thành bày tỏ: "Kênh mương hư hỏng nhiều quá. Chúng tôi mong đơn vị thi công sớm hoàn thành để bà con kịp gieo sạ theo đúng lịch, nếu không sẽ bị trễ”.

Đề xuất kinh phí 246 tỷ đồng để khắc phục

Trước tình hình thiệt hại nặng nề, Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam đang dốc toàn lực để đẩy nhanh tiến độ khắc phục. Công ty đã lập Báo cáo số 794/BC-CT ngày 5/12/2025 gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đề xuất danh mục công trình kênh mương bị ảnh hưởng sau mưa lũ cần được khôi phục. Tổng kinh phí dự kiến để khắc phục hậu quả thiên tai hơn 246 tỷ đồng, chia làm hai giai đoạn.

Trong giai đoạn I là danh mục thiệt hại cần khắc phục ngay để cấp nước tưới với kinh phí dự kiến hơn 86 tỷ đồng nhằm đảm bảo phục vụ sản xuất nông nghiệp. Các trạm thủy nông bị thiệt hại lớn nhất bao gồm Trạm thủy nông kênh Nam với kinh phí trên 38 tỷ đồng và Trạm thủy nông kênh Bắc hơn 29 tỷ đồng. Các hư hỏng phổ biến là vỡ kênh, sạt mái, bồi lấp trong kênh và sạt lở đường quản lý. Biện pháp khắc phục chủ yếu được đề xuất là đào, đắp đất bờ kênh, gia cố kênh bằng bê tông và nạo vét khơi thông dòng chảy.

Trong giai đoạn II là danh mục đề xuất đầu tư khắc phục có tổng kinh phí 160 tỷ đồng. Giai đoạn này tập trung vào các công trình chiến lược và có mức độ hư hỏng lớn, bao gồm gia cố kè mái ngoài bờ tả kênh chính Nam (60 tỷ đồng) nhằm khắc phục các đoạn kè bị vỡ, sạt lở nặng và ngăn chặn lòng sông xâm thực, có nguy cơ gây mất an toàn công trình. Hạng mục còn lại là sửa chữa nâng cấp đập Tam Giang với kinh phí 100 tỷ đồng, với đề xuất xây dựng đập mới do đập cũ bị vỡ 50m.

Ông Nguyễn Minh Huệ, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam cho biết: "Chúng tôi đang nỗ lực thi công ngày đêm để hoàn thành các điểm sạt lở. Tuy nhiên do hư hỏng quá lớn và điều kiện thời tiết không thuận lợi, lịch xả nước sẽ phải lùi lại”. 

Theo kế hoạch, thời gian xuống giống vụ đông xuân tại Đắk Lắk là từ 20/12/2025 đến 10/1/2026, nhưng với thiệt hại hiện tại, lịch xả nước dự kiến chỉ có thể tiến hành vào cuối tháng 12 sau khi khắc phục xong hệ thống thủy lợi bị hư hỏng. Điều này đồng nghĩa với việc lịch thời vụ chắc chắn sẽ bị chậm lại. Ngành nông nghiệp khuyến cáo nông dân cần bám sát thông tin lịch xả nước và lịch xuống giống được cập nhật thường xuyên để chủ động sản xuất an toàn.