Gieo mầm xanh, dựng lá chắn phòng, chống thiên tai

Với đường bờ biển dài, nhiều vùng đồng bằng châu thổ thấp trũng và khí hậu nhiệt đới đặc trưng, Việt Nam đang ngày càng chịu tác động mạnh mẽ từ các rủi ro về khí hậu. Những hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng gay gắt, lũ lụt, bão lớn và mực nước biển dâng cao không chỉ là bài toán môi trường nan giải, mà còn đe dọa trực tiếp đến sinh kế và an toàn của người dân.

Các cánh đồng, nhà máy, đô thị và hệ thống hạ tầng đang phải đối mặt với nguy cơ tổn thất nghiêm trọng. Thiệt hại về kinh tế không còn là nguy cơ tiềm ẩn mà đã trở thành thực tế.

Trong báo cáo "Việt Nam 2045: Tăng trưởng xanh hơn: Con đường hướng tới tương lai bền vững" được Ngân hàng Thế giới (WB) công bố mới đây nhấn mạnh, nếu không có hành động ứng phó kịp thời trước những thách thức về môi trường, biến đổi khí hậu dự báo có thể khiến Việt Nam mất ít nhất 12,5% GDP vào năm 2050. 

Thống kê của Tổng cục Phòng, chống thiên tai (Bộ NN-PTNT), nay là Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trong 5 năm qua, tại các tỉnh miền Trung, bão mạnh hơn, mưa lớn xuất hiện dồn dập hơn, gây ra lũ quét, sạt lở nghiêm trọng. Tổng thiệt hại lên tới khoảng 62.000 tỷ đồng, cùng với đó là gần 400 người chết và mất tích.

Riêng trong năm 2023, cả nước ghi nhận tới 16 loại hình thiên tai bất thường với hơn 170 đợt giông lốc, mưa lớn, gây thiệt hại gần 1.000 tỷ đồng. Đặc biệt, siêu bão Yagi (năm 2024) khi đổ bộ vào miền Bắc đã gây thiệt hại kỷ lục lên tới 81.500 tỷ đồng.

Dự báo, năm 2025 tiếp tục đáng lo ngại, với khả năng xuất hiện nhiều cơn bão siêu mạnh, kèm theo mưa dông bất thường, lũ quét và sạt lở đất có thể gây hậu quả khôn lường.

Không chỉ ở Việt Nam, thế giới cũng đang trải qua những biến động khí hậu khốc liệt. Trong vòng hai tháng qua, nhiều quốc gia đã phải hứng chịu chuỗi thiên tai chưa từng có. 

Trong hai thập kỷ qua, thiên tai liên quan đến khí hậu đã gây thiệt hại hơn 3.600 tỷ USD trên toàn cầu. Dự báo đến năm 2050, hơn 216 triệu người có thể phải di cư vì các yếu tố khí hậu.

Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về biến đổi khí hậu. Để giảm thiểu rủi ro và thích ứng hiệu quả trước biến đổi khí hậu, thiên tai, theo các chuyên gia, cần bắt đầu từ những hành động cụ thể và thiết thực như trồng cây gây rừng, phục hồi thiên nhiên và đầu tư vào các giải pháp phát triển xanh, bền vững.

Có hơn 27 năm gắn bó với lĩnh vực bảo tồn thiên nhiên, bà Đỗ Thị Thanh Huyền, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia cho rằng, trồng rừng không chỉ để gìn giữ thiên nhiên, tạo lá chắn để phòng, chống thiên tai mà còn giúp doanh nghiệp nhìn thấy lợi ích thực sự trong hành trình phát triển bền vững khi hành động vì môi trường.

Trong bối cảnh toàn cầu phải chạy đua để đạt các mục tiêu Net Zero, ESG, giải pháp dựa vào thiên nhiên đang nổi lên như một lối đi chiến lược cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất. Bà Đỗ Thị Thanh Huyền cho biết, theo một thống kê, trên toàn cầu mới chỉ có 16% doanh nghiệp hiện có mục tiêu gắn với thiên nhiên, và chưa đến 1/4 trong số đó thực sự hành động một cách bài bản.

"Mỗi phút trôi qua, thế giới mất đi diện tích rừng bằng 10 sân bóng đá. Việt Nam là một trong 7 quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, nguy cơ mất đến 40% diện tích đồng bằng sông Cửu Long nếu không có hành động kịp thời. Chúng ta còn chần chừ đến bao giờ nữa để lựa chọn đứng về phía thiên nhiên", Giám đốc Gaia nói.

Bà Đỗ Thị Thanh Huyền cho biết thêm, trồng cây tại các khu vực có tiềm năng sạt lở hoặc có khả năng phòng hộ chính là một trong những giải pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại bão lũ một cách lâu bền. Rừng giúp điều tiết nước, bảo vệ đất khỏi xói mòn, sạt lở. Rừng cũng là bể chứa carbon khổng lồ giúp ứng phó với biến đổi khí hậu và đồng thời tạo ra môi trường sống an toàn cho các loài, kiến tạo giá trị đa dạng sinh học làm tăng khả năng kháng bệnh, cải thiện năng suất nông nghiệp.

"Hoạt động trồng rừng vừa giúp cải thiện hệ sinh thái, hấp thụ carbon, vừa duy trì nguồn nước, điều tiết khí hậu, mà còn giúp các doanh nghiệp từng bước xây dựng vị thế vững chắc trong chuỗi giá trị toàn cầu khi tính bền vững ngày càng là yếu tố quyết định sự tồn tại lâu dài", Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia Đỗ Thị Thanh Huyền nói và cho biết, Gaia sẽ tiếp tục đồng hành cùng các doanh nghiệp để ngày càng phủ xanh các khu bảo tồn, rừng đặc dụng trên khắp Việt Nam.

Ngân hàng Thế giới World Bank khuyến nghị, Việt Nam cần đầu tư mạnh hơn vào thích ứng biến đổi khí hậu, tăng cường cơ sở hạ tầng chống chịu với thiên tai, chuyển đổi sang các mô hình phát triển theo hướng xanh hơn, phát triển kinh tế biển bền vững. Đặc biệt, cải cách chính sách hỗ trợ đầu tư vào năng lượng tái tạo, giao thông phát thải thấp và nền nông nghiệp thông minh, để tiến tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2045.