Gian lận bảo hiểm thất nghiệp người lao động sẽ gặp rắc rối lớn

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đang ngày càng khẳng định vai trò là một trong những trụ cột an sinh xã hội quan trọng, giúp người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn khi mất việc làm. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, vẫn còn tồn tại tình trạng lạm dụng chính sách, gây ảnh hưởng đến hiệu quả hỗ trợ và công bằng trong thụ hưởng.

Theo quy định hiện hành, người lao động tham gia Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc hợp pháp, nếu chưa có việc làm và nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp trong vòng 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng thì sẽ được xem xét hưởng trợ cấp thất nghiệp với mức 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước đó.

Ngoài khoản trợ cấp tiền mặt, người lao động còn được tư vấn, giới thiệu việc làm và tham gia các khóa học nghề miễn phí. Chính sách nhằm góp phần giúp người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn và sớm quay lại thị trường lao động.

Tuy nhiên, đáng lo ngại là tình trạng người lao động cố tình vi phạm, lợi dụng chính sách để trục lợi đang diễn ra ngày càng phổ biến. Nhiều trường hợp đã có việc làm, tiếp tục đóng bảo hiểm tại đơn vị mới nhưng vẫn nộp hồ sơ xin trợ cấp. Hành vi này không chỉ vi phạm quy định pháp luật mà còn gây thất thoát quỹ BHTN, tạo tiền lệ xấu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của những người thực sự cần hỗ trợ.

Bà Vũ Thị Thanh Liễu, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội cho biết: “Tình trạng gian lận trong thụ hưởng chính sách BHTN vẫn diễn ra thường xuyên, phần lớn do người lao động chưa hiểu rõ hoặc cố tình phớt lờ quy định".

"Theo quy định, chỉ người thực sự mất việc làm mới được hưởng trợ cấp. Những trường hợp vi phạm sẽ bị thu hồi toàn bộ số tiền đã nhận, xử phạt vi phạm hành chính và đặc biệt nghiêm trọng là không được bảo lưu quá trình đóng bảo hiểm, đồng nghĩa với việc mất trắng toàn bộ quyền lợi tích lũy", bà Liễu nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, có người lao động tham gia BHTN 10 - 15 năm nhưng chỉ vì vi phạm quy định đã bị hủy toàn bộ quá trình tham gia. Riêng quý I/2025, Trung tâm đã thu hồi trợ cấp của 85 trường hợp do vi phạm, tăng 49% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, nhiều trường hợp bị phát hiện sau khi cơ quan Bảo hiểm xã hội kiểm tra dữ liệu và xác định người lao động đang trùng đóng – trùng hưởng. Khi đó, Trung tâm phải phối hợp tham mưu thu hồi, yêu cầu người lao động hoàn trả số tiền đã lĩnh sai, gây mất thời gian. 

Trước thực trạng nhức nhối này, các cơ quan chức năng đã và đang đẩy mạnh các biện pháp siết chặt quản lý. Việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối dữ liệu giữa Trung tâm Dịch vụ việc làm với cơ quan BHXH, thuế, doanh nghiệp... góp phần phát hiện sớm và ngăn chặn hành vi trục lợi.

Cùng với đó, công tác truyền thông, tuyên truyền chính sách cũng được tăng cường để người lao động hiểu rõ quyền và nghĩa vụ, tránh cố tình vi phạm vì thiếu hiểu biết hoặc vì lòng tham trước mắt.

Trước bối cảnh dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) hiện đang được lấy ý kiến đã bổ sung nhiều điểm mới, Trung tâm cũng đã tham mưu một số vấn đề như rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng mức hỗ trợ học nghề, đồng thời hoàn thiện hành lang pháp lý để ngăn ngừa trục lợi quỹ. Nếu được thông qua, các điều chỉnh này sẽ giúp hệ thống BHTN hoạt động hiệu quả, công bằng và bền vững hơn.

Bảo hiểm thất nghiệp là chính sách an sinh lâu dài nhưng việc lợi dụng kẽ hở để trục lợi không chỉ gây thiệt hại ngân sách mà còn đẩy người lao động vào thế mất trắng quyền lợi đã tích lũy. Hơn nữa, việc siết chặt quản lý, nâng cao hiệu quả thực thi không nhằm gây khó khăn cho người lao động, mà hướng đến một hệ thống an sinh xã hội công bằng, minh bạch và bền vững hơn.

Trong đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người lao động chính là yếu tố then chốt để chính sách bảo hiểm thất nghiệp phát huy tối đa giá trị nhân văn và hiệu quả thực tiễn.