Ô nhiễm khí thải NOx tại các đô thị lớn rất nghiêm trọng
Sáng 27/10, tại Hà Nội, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - CTCP (PVFCCo) và Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại các thành phố lớn ở Việt Nam”.
Phát biểu khai mạc, Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên cho biết, trong những năm gần đây, vấn đề ô nhiễm không khí, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đã trở thành thách thức nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, nguồn phát thải từ các phương tiện giao thông chiếm tỷ lệ lớn trong tổng lượng ô nhiễm đô thị.
Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên cho biết, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, nguồn phát thải từ các phương tiện giao thông chiếm tỷ lệ lớn trong tổng lượng ô nhiễm đô thị. Ảnh: Hồng Thắm.
Ông chỉ ra công bố mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, mức ô nhiễm không khí của Hà Nội cao gấp 5 - 6 lần mức cho phép tại một số khu vực nhất định, làm ảnh hưởng tới an toàn sức khỏe. Vì vậy, việc giảm Nox - khí thải thúc đẩy sự hình thành bụi mịn từ các phương tiện giao thông động cơ diesel là cấp bách.
Cùng quan điểm, PGS.TS Phạm Hữu Tuyến, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu các nguồn động lực và phương tiện tự hành (Trường Cơ khí, Đại học Bách khoa Hà Nội) cho hay, khí thải từ phương tiện giao thông, đặc biệt là phương tiện sử dụng động cơ diesel, chứa nhiều thành phần độc hại đối với sức khỏe và môi trường như: HC, CO, NOx, phát thải dạng hạt PM…
Bài học kinh nghiệm từ các đô thị lớn trên thế giới
TS. Nguyễn Hữu Lương, Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) chia sẻ những kinh nghiệm từ các quốc gia trong việc kiểm soát khí thải giao thông. Theo đó, London (Vương quốc Anh) áp dụng 4 giải pháp chính, gồm: Vùng phí tắc nghẽn; vùng phát thải thấp; vùng phát thải cực thấp; và các chính sách hỗ trợ. Điều này đã giúp London giảm 44% NOx, 29% PM2.5 sau 7 năm thực hiện; tránh được 1.900 ca tử vong sớm mỗi năm do cải thiện chất lượng không khí...
Hay Bắc Kinh (Trung Quốc) hạn chế biển số theo ngày và hạn chế đăng ký mới; áp dụng tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt; vùng cấm xe tải; phát triển giao thông công cộng và phương tiện xanh, qua đó giảm 50% NOx, 88% SOx và 66% PM2.5 sau 10 năm.
Các đại biểu chủ trì Hội thảo khoa học “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại các thành phố lớn ở Việt Nam”. Ảnh: Hồng Thắm.
Singapore áp dụng tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt, hướng tới cấm xe diesel/petrol mới vào năm 2030, loại bỏ tất các cả xe động cơ đốt trong (ICE) vào năm 2040. Đồng thời quốc gia này cũng hướng tới phát triển giao thông công cộng và phương tiện xanh.
Ông Lương cũng chỉ ra 6 bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, đó là: Áp dụng đa giải pháp: Kết hợp công nghệ, chính sách, hạ tầng và giáo dục để giải quyết các thách thức. Lập kết hoạch dài hạn: Phát triển lộ trình rõ ràng với mục tiêu trong 10 - 30 năm. Đầu tư ban đầu: Thực hiện đầu tư đáng kể với sự hỗ trợ của Chính phủ. Sử dụng công nghệ hiện hữu: Tận dụng các giải pháp công nghệ hiện tại để giải quyết phần lớn các vấn đề. Học hỏi kinh nghiệm quốc tế: Áp dụng các bài học từ các quốc gia khác vào bối cảnh địa phương. Và cuối cùng là thực thi chính sách cân bằng.
“Cần thực hiện các chính sách kết hợp khuyến khích và bắt buộc để tạo công bằng”, TS Lương nhấn mạnh.
Nhu cầu sử dụng DEF sẽ còn tăng
Tại hội thảo, TS. Hoàng Hải, Phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, ô nhiễm không khí là vấn đề hiện hữu của Việt Nam. Trọng tâm là 2 khu vực kinh tế trọng điểm: Phía Bắc (khu vực TP. Hà Nội và các tỉnh lân cận) và phía Nam (khu vực TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận).
Về thông số ô nhiễm, hiện nay các kết quả theo dõi cho thấy, ô nhiễm tập trung vào hàm lượng bụi, trong đó có bụi mịn (PM2.5).
Hội thảo “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại các thành phố lớn ở Việt Nam” diễn ra sáng 27/10, tại Hà Nội. Ảnh: Hồng Thắm.
Ô nhiễm có tính quy luật theo mùa (từ khoảng tháng 10 - 11 của năm trước, kéo dài tới tháng 4 năm sau) và tập trung chủ yếu tại một số điểm có mật độ giao thông và tập trung nhiều cơ sở sản xuất.
Các nguyên nhân chính phát sinh bụi, khí thải gây ô nhiễm môi trường không khí là: Hoạt động giao thông, hoạt động xây dựng, hoạt động công nghiệp, hoạt động đốt mở, hoạt dộng dân sinh và khí hậu thời tiết.
Theo đó, nhiều đại biểu đã “hiến kế” nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel tại các thành phố lớn ở Việt Nam.
Ông Tuyến cho biết, có nhiều giải pháp kỹ thuật giảm phát thải đối với phương tiện, trong đó giải pháp xử lý khí thải (xử lý xúc tác ôxy hóa - DOC, lọc phát thải hạt - DPF, xử lý xúc tác khử NOx - SCR…) có hiệu quả cao (có thể tới trên 90%) đóng vai trò chủ chốt.
Đối với phương tiện mới, hầu hết đều áp dụng giải pháp xử lý khí thải kết hợp tối ưu động cơ để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải hiện hành. Đối với phương tiện đang lưu hành nếu chưa có hệ thống xử lý khí thải có thể trang bị thêm để giảm thiểu phát thải.
Còn theo ông Lương, hiện nay quy mô thị trường DEF thế giới dự kiến tăng từ 42,7 tỷ USD năm 2025 lên 84,9 tỷ USD năm 2034. Bắc Mỹ chiếm thị phần lớn nhất (34%), tiếp theo là châu Âu (30%) và châu Á - Thái Bình Dương (25%). “Nhu cầu sử dụng DEF sẽ còn tăng trong thời gian tới”.
Sử dụng DEF mang lại nhiều hiệu quả kinh tế, kỹ thuật và môi trường. Cụ thể, giảm 70 - 95% NOx; giảm 50 - 90% HC và CO; giảm 30 - 50% PM. Đồng thời có thể lắp cho các xe hiện hữu; tiết kiệm nhiên liệu 3 - 5%; tăng tuổi thọ xe; giảm chi phí y tế do cải thiện chất lượng môi trường; tạo thêm việc làm và thị trường mới…
Đồng quan điểm, Th.S Trần Vĩnh Lộc, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - CTCP (PVFCCo) khẳng định, việc sử dụng dung dịch DEF và hệ thống SCR (một hệ thống công nghệ kiểm soát khí thải tích cực tiên tiến), là giải pháp kỹ thuật hiệu quả và gần như là duy nhất hiện nay để giảm phát thải NOx một cách triệt để từ động cơ diesel.
"Việc áp dụng rộng rãi giải pháp này không chỉ giúp tuân thủ quy định, mà còn là hành động thiết thực góp phần giảm ô nhiễm môi trường, thực hiện các mục tiêu phát triển xanh, bền vững, và xa hơn là tiến tới mục tiêu net zero vào năm 2050 mà Chính phủ đã cam kết", ông Lộc nhấn mạnh.
Tuy nhiên, cũng theo ông Lộc, nếu sử dụng DEF kém chất lượng, động cơ có thể giảm công suất, hư hỏng bộ xúc tác và không đạt tiêu chuẩn khí thải. Theo đó, PVFCCo là đơn vị tiên phong sản xuất dung dịch “DEF Phú Mỹ Xanh” đạt chuẩn ISO 22241 - sản phẩm duy nhất tại Việt Nam được sản xuất trực tiếp từ ure lỏng của Nhà máy Đạm Phú Mỹ, giúp kiểm soát tạp chất và chất lượng ổn định.
“Sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh của chúng tôi, với những ưu thế vượt trội đã được chứng minh là một giải pháp phù hợp và toàn diện cho nhiều đối tượng vận tải tại Việt Nam. Chúng tôi tự tin mang đến một sản phẩm có chất lượng đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 22241, với các lựa chọn đa dạng về bao bì, hệ thống phân phối rộng khắp và một mức giá thành cạnh tranh nhờ lợi thế sản xuất trực tiếp”, ông Lộc khẳng định.
PVFCCo - Phú Mỹ đã nghiên cứu và sản xuất dòng sản phẩm DEF thương hiệu “Phú Mỹ Xanh”, dung dịch xử lý khí thải chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 22241 và chứng nhận SGS. Ảnh: PVFCCo - Phú Mỹ.
Ghi nhận hiệu quả kỹ thuật của DEF, song từ góc độ phân phối thương mại, ông Trịnh Quang Khanh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho rằng, theo thống kê của Hiệp hội, hiện nay các cửa hàng xăng dầu có bán dầu diesel đạt mức 5 còn khá ít, dao động trong 2.200 - 2.400 cửa hàng trên toàn quốc. Tuy nhiên, các cửa hàng có sự phân bố không đều, chỉ tập trung ở khu vực trung tâm, thành phố lớn.
“Nếu bây giờ một số khu vực chỉ bán dầu diesel 5 sản lượng thấp, tăng hao hụt, các cửa hàng gặp khó khăn trong bố trí mặt bằng và hiệu quả kinh doanh”, ông Khanh nói.
Ngoài ra, theo ông Khanh, một vấn đề khác là chênh lệch giá giữa dầu diesel mức 5 với mức 2 hiện chỉ khoảng 400 - 450 đồng/lít. Đây là điều tác động lớn đến sự lựa chọn của người tiêu dùng.
Do đó, ông Khanh đề xuất cần có chính sách hấp dẫn với giá diesel cao cấp, đồng thời cần truyền thông sâu rộng để nâng cao nhận thức của người dân trong việc sử dụng sản phẩm diesel giảm khí phát thải.
