Với dự án “Eco-Park Wetlands: Từ nước thải thành tài nguyên - Một dòng chảy xanh cho tương lai bền vững”, đội Stars Water của Trường Đại học Trà Vinh (TVU) đã xuất sắc vượt qua 85 hồ sơ trên toàn quốc, lọt vào Top 3 cuộc thi Unesco Water Challenge for Young Innovators 2025, diễn ra tại Tòa nhà Xanh Liên hợp quốc (Hà Nội).
Sinh viên lắp đặt mô hình tại khoảng đất giữa tòa nhà C6 và C9 - Trường Đại học Trà Vinh. Ảnh: Minh Đảm.
Biến nước thải thành nguồn nước phục vụ thủy lợi
Tại Việt Nam, ô nhiễm nước thải sinh hoạt đang là một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng, đặc biệt ở khu vực nông thôn nơi chiếm khoảng 60% tổng lượng nước thải cả nước nhưng phần lớn chưa được xử lý tập trung. Nhiều hộ dân vẫn xả thẳng nước thải ra môi trường, khiến chất lượng nước mặt suy giảm, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và sinh kế lâu dài.
Từ thực trạng đó, nhóm sinh viên Stars Water đã đặt câu hỏi: liệu có thể biến những gánh nặng môi trường thành nguồn tài nguyên hữu ích, vừa xử lý ô nhiễm, vừa đáp ứng nhu cầu tái sử dụng nước? Và câu trả lời chính là mô hình Eco-Park Wetlands - một hệ thống đất ngập nước nhân tạo ứng dụng công nghệ sinh học kết hợp thủy lợi xanh.
Eco-Park Wetlands sử dụng các vật liệu tái chế làm lớp lọc kết hợp trồng các loài thực vật bản địa như sậy, cỏ năn, cỏ vetiver. Nước thải sinh hoạt được dẫn qua nhiều tầng lọc với cấu trúc đặc biệt, trong đó rễ cây và lớp vật liệu tái chế đóng vai trò xử lý tự nhiên.
Các chất hữu cơ, dinh dưỡng dư thừa và vi khuẩn gây hại được loại bỏ, giúp cải thiện chất lượng nước đầu ra. Nguồn nước này có thể sử dụng cho mục đích tưới tiêu, tiết kiệm nước ngọt và góp phần tái tạo tài nguyên nước.
Điểm nổi bật của dự án không chỉ nằm ở công nghệ xử lý nước thải, mà còn ở giá trị cộng đồng và tính giáo dục. Mô hình được lắp đặt ngay tại khoảng đất giữa tòa nhà C6 và C9 của Trường Đại học Trà Vinh, trở thành một “lớp học mở” ngoài trời, giúp sinh viên trực tiếp quan sát, trải nghiệm vòng tuần hoàn nước và nguyên lý xử lý chất thải.
Giải pháp thích ứng hạn mặn và phát triển bền vững
Bối cảnh biến đổi khí hậu khiến bài toán tài nguyên nước ở ĐBSCL trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Eco-Park Wetlands mang đến một giải pháp thủy lợi thông minh bằng cách tận dụng rác thải nhựa, bạt và thùng xốp làm vật liệu lọc, góp phần xây dựng mô hình sản xuất và tiêu dùng tuần hoàn, hạn chế rác thải ra môi trường.
Ban tổ chức trao giải cho thành viên đội dự thi Stars Water - TVU. Ảnh: Minh Đảm.
Eco-Park Wetlands cũng thể hiện sự gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên hợp quốc. Sau thành công tại Unesco Water Challenge, đội Stars Water đặt mục tiêu mở rộng Eco-Park Wetlands ra ngoài khuôn viên trường.
Nhóm dự kiến phối hợp với các địa phương và doanh nghiệp triển khai mô hình tại các trường học, hộ gia đình nông thôn và cộng đồng ven biển, nơi thiếu hệ thống xử lý nước thải tập trung. Nếu được nhân rộng, sáng kiến không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, mà còn đóng góp quan trọng vào việc đảm bảo an ninh nước tưới trong mùa hạn mặn, hỗ trợ sản xuất nông nghiệp bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
TS. Trần Thị Ngọc Bích, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Môi trường, Đại học Trà Vinh, cố vấn dự án, đánh giá: Eco-Park Wetlands không chỉ là một sáng kiến của sinh viên, mà còn là giải pháp thủy lợi mang tính đột phá, hướng tới phát triển bền vững cho khu vực ĐBSCL và cả nước.
