Tại tọa đàm tham vấn dự án Luật Phá sản (sửa đổi) do Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội vừa tổ chức, cơ quan chủ trì soạn thảo - Tòa án nhân dân tối cao - đề xuất đổi tên thành Luật Phục hồi, phá sản, nhằm mở rộng phạm vi quy định và chuyển trọng tâm từ “đóng cửa” sang “cứu vãn” doanh nghiệp.
Luật Phá sản nhằm bảo vệ quyền lợi của chủ nợ, người lao động, đồng thời tạo cơ chế tái cơ cấu hoặc chấm dứt hoạt động minh bạch, trật tự. Ảnh minh họa.
Ông Lê Thế Phúc, Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học nhìn nhận, việc bổ sung chế định phục hồi ngay từ khi doanh nghiệp mới có nguy cơ mất khả năng thanh toán sẽ giúp khơi thông nguồn lực, giảm tâm lý e ngại thủ tục phá sản, đồng thời nâng cao cơ hội tái hoạt động.
Quyền nộp đơn phục hồi được mở rộng cho cả trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã không trả được khoản nợ sẽ đến hạn trong 6 tháng, hoặc khoản nợ đã đến hạn nhưng chưa quá 6 tháng.
Hiện, Luật Phá sản 2014 chỉ cho phục hồi như một giai đoạn trong thủ tục phá sản, sau khi tòa án ra quyết định mở thủ tục và hội nghị chủ nợ thông qua. Thống kê gần 9 năm qua cho thấy, chưa tới 10 vụ áp dụng thủ tục này, con số mà giới soạn thảo coi là minh chứng rõ nhất cho sự cần thiết phải sửa luật.
Tòa án nhân dân tối cao đánh giá, nếu được áp dụng sớm, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn, không còn lo việc nộp đơn đồng nghĩa nguy cơ phá sản cao. Khi tình trạng khó khăn chưa trầm trọng, khả năng phục hồi cũng lớn hơn. Lợi ích không chỉ dành cho doanh nghiệp, mà cả cơ quan thuế, bảo hiểm xã hội, người lao động, chủ nợ - những bên có cơ hội thu hồi nợ khi doanh nghiệp hồi phục.
Chính sách hỗ trợ phục hồi dự kiến gồm khoanh nợ thuế, tạm dừng thanh toán một số khoản nợ, tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội vào quỹ hưu trí, tử tuất… Các biện pháp này không sử dụng ngân sách nhà nước, đồng thời Chính phủ có thể linh hoạt bổ sung giải pháp tùy bối cảnh kinh tế - xã hội.
Một trong số đó được Thẩm phán Nguyễn Công Lực, Tòa án nhân dân TP.HCM nêu, khi cho rằng dự thảo thiếu quy định hòa giải trong thủ tục phục hồi, giai đoạn có khả năng thương lượng thành công cao.
Ông cũng đề xuất cho phép áp dụng thủ tục phục hồi ngay từ đầu quy trình phá sản, kể cả khi tòa đã nhận hoặc thụ lý đơn, thay vì đợi đến khi mở hội nghị chủ nợ. Theo ông, thực tế có những doanh nghiệp dù mất khả năng thanh toán hơn 6 tháng nhưng chỉ gặp khó khăn tạm thời và vẫn còn tiềm lực hồi phục; nếu không cho cơ hội sớm, họ sẽ rơi vào thế bất lợi.
Cùng quan điểm cần bổ sung để tăng tính khả thi, ông Lê Hoàng Nhí, Giám đốc điều hành Hệ thống Lê Hoàng nhận xét, dự thảo chưa quy định rõ cách thức, thời hạn, trách nhiệm khi lấy ý kiến về phương án phục hồi.
Nếu thiếu hướng dẫn cụ thể, quá trình này dễ bị lúng túng, kéo dài hoặc bị lợi dụng để trì hoãn. Ông đề nghị bổ sung quy định chi tiết về hình thức lấy ý kiến (văn bản, họp, hệ thống điện tử), thời hạn trả lời và cơ chế xử lý khi các bên bất đồng, nhằm bảo đảm minh bạch và khả thi.
Ông Nguyễn Minh Sơn, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội thừa nhận, Luật Phá sản 2014 còn nhiều bất cập như thủ tục rườm rà, xử lý kéo dài, tỷ lệ tái cơ cấu thành công thấp.
Trong bối cảnh nợ xấu gia tăng, kinh tế toàn cầu suy giảm và cạnh tranh khốc liệt, việc sửa luật là cấp thiết nhằm đơn giản hóa quy trình, khuyến khích tái cơ cấu theo chuẩn quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó và đóng góp cho phát triển bền vững.
Theo dự thảo Luật Phục hồi, phá sản do Tòa án nhân dân tối cao soạn thảo, doanh nghiệp tham gia thủ tục phục hồi có thể được: Khoanh nợ thuế, tạm dừng thanh toán một số khoản nợ; Tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội vào quỹ hưu trí, tử tuất.
Các biện pháp này không sử dụng ngân sách nhà nước. Chính phủ có thể bổ sung giải pháp tùy bối cảnh kinh tế - xã hội để nâng cao hiệu quả.
