Đàn bò lai hạnh phúc

Từ nhiều năm nay, Quảng Trị lựa chọn bò là đối tượng vật nuôi chủ lực để đầu tư, đẩy mạnh phát triển kinh tế. Chương trình cải tạo đàn bò mang lại hiệu quả rõ rệt góp phần nâng cao chất lượng đàn bò của tỉnh, đàn bò cái lai Zebu, lai sind chiếm tỷ lệ ngày càng cao.

Đây là cơ sở để Quảng Trị thực hiện chương trình cải tạo đàn bò theo hướng chuyên thịt với các giống tinh nhập ngoại như bò 3B, Brahman. Trên thực tế, mỗi năm Quảng Trị có hàng nghìn bê lai hướng thịt ra đời góp phần nâng cao chất lượng đàn bò và hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.

Tuy nhiên, việc triển khai tái cơ cấu, đổi mới mô hình tăng trưởng trong lĩnh vực chăn nuôi trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế, năng suất chất lượng đàn bò chưa cao như kỳ vọng. Tiến bộ khoa học công nghệ ứng dụng vào thực tiễn sản xuất chưa rộng rãi... Các mô hình chăn nuôi bò hướng thịt vẫn chủ yếu nhỏ lẻ, chưa thành vùng tập trung chăn nuôi hàng hóa. Việc xây dựng các hạt nhân, các mô hình chăn nuôi bò điển hình là nhiệm vụ cần sớm thực hiện.

Nắm bắt được nhu cầu phát triển chăn nuôi của người dân Quảng Trị, đầu tháng 12/2023, UBND TP. Hà Nội đã tặng tỉnh Quảng Trị 80 con bò cái sinh sản giống lai Red Sindhi, Brahman đỏ, Senepol và 20 con bò đực nuôi thịt con lai 3B F1, F2.

Ngoài ra, TP. Hà Nội còn hỗ trợ tỉnh Quảng Trị 3.000 liều tinh bò 3B; 2 bình nitơ loại 47 lít, 2 bình nitơ loại 35 lít, 3 bình nitơ loại 3,5 lít; 3 súng bắn tinh; 3.000 lít ni tơ lỏng; 3 nghìn bộ găng tay và ống ghen. Món quà này được kỳ vọng sẽ góp phần giúp tỉnh Quảng Trị tạo ra nguồn con giống chất lượng cao để triển khai các mô hình chăn nuôi bò hướng thịt trong thời gian tới.

Nhận món quà nghĩa tình từ UBND thành phố Hà Nội, tỉnh Quảng Trị đã giao Công ty Cổ phần Nông nghiệp hữu cơ thương mại Quảng Trị tiếp nhận, chăm sóc số bò trên tại Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp, đóng tại tại xã Hải Định, huyện Hải Lăng (nay là xã Diên Sanh).

Đơn vị tiếp nhận có nhiệm vụ chăm sóc, phát triển đàn bò để tạo nguồn con giống chất lượng cho tỉnh, tìm ra công thức tối ưu cho quy trình chăn nuôi bò sinh sản, bò hướng thịt trong điều kiện thời tiết, khí hậu và nguồn thức ăn sẵn có tại địa phương.

Phát biểu tại buổi tiếp nhận bò giống thời điểm đó, ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) tỉnh Quảng Trị cho biết, mục tiêu của việc giao cho Công ty cổ phần Nông nghiệp hữu cơ thương mại Quảng Trị làm đầu mối tiếp nhận là để xây dựng mô hình thực nghiệm chăn nuôi bò chuyên thịt chất lượng cao tại Trung tâm thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp cho người dân. Kinh nghiệm trong chăn nuôi bò sinh sản, bò thịt tại đây sẽ được đúc rút để Quảng Trị xây dựng, phát triển các mô hình chân nuôi bò sinh sản, bò thịt chất lượng cao trong toàn tỉnh.

Mục tiêu ấy sau gần 2 năm triển khai đã mang về nhiều thành quả. Về cơ bản, đàn bò phát triển tốt. Thế hệ đầu tiên của “gia đình bò” được sinh ra tại Trung tâm thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp đang mang đến nhiều kỳ vọng trong việc nhân rộng mô hình.

Để tiếp nhận món quà nghĩa tình từ UBND TP. Hà Nội, tỉnh Quảng Trị đã giao cho Công ty Cổ phần Nông nghiệp hữu cơ thương mại Quảng Trị xây dựng chuồng trại và lên phương án tiếp nhận, chăm sóc.

Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp được xây dựng trên vùng đất cát tại xã Hải Định, huyện Hải Lăng (nay là xã Diên Sanh). Trang trại có hệ thống chuồng nuôi khép kín, nhiều ô, kín về mùa đông, thoáng mát về mùa hè và có hệ thống phun sương làm mát. Khu xử lý phân, chất thải được bố trí riêng biệt, gần với vị trí nuôi giun quế.

Bên cạnh đó, còn có khu vực ủ lên men thức ăn, dự trữ rơm rạ cũng được xây dựng phù hợp để đủ không gian tập kết thức ăn từ nguồn thu mua trong dân, cung cấp cho bò. Vào mùa đông, chuồng bò sẽ được độn thêm mùn cưa và chế phẩm sinh học để giảm thiểu ô nhiễm môi trường…

Toàn bộ phân bò sau khi được máy xúc thu gom về vị trí xác định, một phần sử dụng để nuôi giun quế. Sản phẩm phân giun quế và phân bò sẽ được cung cấp cho các nhà máy phân bón hữu cơ trên địa bàn. Dịch giun quế được hòa vào nước với tỷ lệ phù hợp để cung cấp cho đàn bò uống hàng ngày.

Có mặt tại Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị vào một ngày đầu tháng 10/2025, chúng tôi chứng kiến cuộc sống hạnh phúc của những chú bò. So với gần 2 năm trước, số lượng bò tại trung tâm đã đông đúc hơn nhiều. Không chỉ chăm sóc số bò được tặng, trung tâm còn mua thêm một số bò 3B về vỗ béo cùng với số bò 3B được sinh ra từ trong trang trại.

Tại khu vực chế biến thức ăn, 5-7 công nhân đang tập trung dùng máy cắt ngô sinh khối để đưa vào hộc ủ lên men. Rơm cuộn cũng đã được thu mua về làm thức ăn dự trữ đủ cho bò ăn đến thời điểm vụ thu hoạch tới. Tại khu vực chuồng trại, đàn bò giống, đàn bò thịt đang thảnh thơi đùa giỡn trong không gian rộng, thi thoảng chúng lại thò đầu ra khỏi các ô chuồng để ăn uống.

Đàn bò vỗ béo thuộc thế hệ đầu tiên được nhốt thành từng ô chuồng riêng biệt với trọng lượng 300-400 kg, lông mượt mà với từng bắp thịt cuồn cuộn, săn chắc.

Toàn bộ số bò tại Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị đều được gắn mã số thẻ tai. 20 con bò đực được UBND thành phố Hà Nội tặng sau hơn 1 năm vỗ béo đã xuất chuồng với trọng lượng 5,5-6 tạ/con. Đàn bò cái sinh sản đa phần đã cho ra đời thế hệ đầu tiên ở trong trang trại để thực hiện việc vỗ béo.

Ông Mai Huy Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị cho hay, dù gặp nhiều khó khăn trong việc giúp đàn bò lai làm quen với khí hậu khô nóng trên vùng đất cát Quảng Trị nhưng có thể khẳng định, đến thời điểm này, việc chăm sóc, phát triển đàn bò đã đi đúng định hướng ban đầu. Nguồn thức ăn phụ phẩm nông nghiệp tại Quảng Trị rất dồi dào. Đây là điều kiện rất thuận lợi để cung cấp nguồn thức ăn thô cho đàn bò.

Ngoài thức ăn thô thu mua, ủ lên men và nguồn dinh dưỡng từ dịch giun quế nuôi trong trang trại, trung tâm đang sử dụng cám viên thương hiệu Sepon để cung cấp cho bò sinh sản cũng như bò vỗ béo ở thời điểm phù hợp. Sự kết hợp các nguồn thức ăn này đang mang lại hiệu quả rất cao. Sau gần 2 năm thực nghiệm, về cơ bản trung tâm đã tìm ra được công thức nuôi bò sinh sản, bò vỗ béo ưu việt tại địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Không chỉ chuẩn bị về cơ sở hạ tầng để tiếp nhận đàn bò nghĩa tình từ UBND thành phố Hà Nội, Trung tâm Thực nghiệm và Chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị còn mời cả chuyên gia Hà Lan về chuyển giao kỹ thuật chăn nuôi, ủ lên men thức ăn cho bò. Đã có nhiều bài học được rút ra trong việc nuôi bò sinh sản, vỗ béo bò 3B và sẽ được áp dụng vào thực tiễn chăn nuôi trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.

Ông Mai Huy Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Thực nghiệm và Chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị cho biết, lựa chọn con giống đóng vai trò hết sức quan trọng trong chăn nuôi.

Việc nắm rõ lai lịch, phả hệ, ngoại hình cũng chưa hẳn đã đem lại cho người chăn nuôi một con giống như mong muốn. Thực tế cho thấy, đàn bò cái sinh sản do UBND thành phố Hà Nội hỗ trợ có nhiều đặc điểm ngoại hình, lai lịch rõ ràng, nhìn bề ngoài có thể thấy sẽ phù hợp để nuôi sinh sản.

Tuy nhiên, quá trình nuôi, vẫn có một số con dị tật tử cung khiến khả năng đậu thai kém. Một số bò mẹ không cho con bú hay tiết sữa kém khiến bê con chậm phát triển, buộc phải cho ăn dặm từ rất sớm. Vì vậy, trong chăn nuôi, yếu tố khoa học rất quan trọng và quyết định hiệu quả nhưng vẫn có phần may mắn trong việc lựa chọn con giống.

Cũng theo ông Hoàng, tùy vào từng thời điểm trong từng giai đoạn phát triển, từng mục tiêu chăn nuôi để người chăn nuôi điều tiết lượng thức ăn phù hợp cho đàn bò. Với mỗi mục đích nuôi khác nhau, lượng thức ăn, cơ cấu bữa ăn cũng khác nhau.

Tại Trung tâm, việc cho thức ăn thô, thức ăn tinh và bổ sung các vi chất được thực hiện đều đặn theo một quy trình được định sẵn. Dịch giun quế giúp cung cấp nguồn dinh dưỡng rất tốt cho đàn bò. Tuy nhiên, để bò vỗ béo tăng trọng nhanh và đầy đủ chất dinh dưỡng thì việc sử dụng cám viên hỗn hợp với liều lượng phù hợp cũng rất quan trọng, nhất là ở giai đoạn cuối chu kỳ vỗ béo.

Thời gian đầu, Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị thực hiện ủ lên men thức ăn là ngô sinh khối trong các bao bố lớn và trộn thêm thức ăn tinh và các loại men vi sinh. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm từ chuyên gia Hà Lan, việc ủ lên men với khối lượng lớn cần thực hiện trong các hộc bê tông, ủ trong môi trường yếm khí.

Điều đặc biệt là, theo chuyên gia Hà Lan, ủ lên men vẫn đạt hiệu quả cao và có thể sử dụng sau 2 tuần với việc không cần trộn thức ăn tinh và men vi sinh vào hố ủ. Thực tế tại Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp Quảng Trị, thức ăn được ủ theo phương pháp này rất phù hợp với sự phát triển của đàn bò.

“Tôi nghĩ là việc phối trộn thêm một ít cám, thức ăn tinh, men trong hố ủ theo khuyến cáo cũng tốt nhưng nếu không có cũng không sao. Thức ăn tinh có thể bổ sung trực tiếp trong quá trình nuôi. Chúng tôi ủ theo cách của chuyên gia Hà Lan hướng dẫn vừa tiết kiệm thời gian và công sức phối trộn nhưng vẫn đem lại kết quả cao”, ông Hoàng chia sẻ thêm.

Ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị cho biết, việc Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp tiếp nhận, nuôi và đàn bò phát triển tốt là một tín hiệu vui. Khi đàn bò lai cho ra đời những thế hệ bò nuôi lấy thịt, vỗ béo đạt tiêu chuẩn thì không chỉ các xã phía Nam tỉnh được hưởng lợi mà nông dân toàn tỉnh cũng sẽ có điều kiện để có con giống chất lượng đểphát triển mô hình chăn nuôi bò hiệu quả.