Vùng đất hoang thành vựa trái cây xuất khẩu

Được hình thành từ nền tảng nông trường quốc doanh, xã Thới Hưng (TP. Cần Thơ) hôm nay được xem là vùng sản xuất cây ăn trái quy mô và đạt tiêu chuẩn bậc nhất của thành phố.

Từ tư duy sản xuất tập thể của những năm đầu khai hoang, những nông dân vốn quen với nếp làm việc theo nông trường, nay đã chủ động trong cách nghĩ, cách làm, kế thừa và phát triển tư duy kinh tế hợp tác - sản xuất theo tiêu chuẩn, hướng đến xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn phục vụ xuất khẩu.

Xã Thới Hưng (TP. Cần Thơ) từ lâu được biết đến là vùng đất đặc biệt. Bởi toàn bộ diện tích của xã đều thuộc Nông trường Sông Hậu - một nông trường quốc doanh nổi tiếng cả nước thời kỳ đổi mới và nay đã chuyển đổi thành Công ty TNHH MTV Nông nghiệp Sông Hậu.

Năm 2004, trên nền tảng của nông trường, Chính phủ đã quyết định thành lập đơn vị hành chính xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ (TP. Cần Thơ cũ) nay là xã Thới Hưng (TP. Cần Thơ).

Trong giai đoạn này, các tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội, hệ thống điện, đường, trường, trạm trước đây do nông trường đầu tư và quản lý cũng được bàn giao lại cho địa phương tiếp tục quản lý, sử dụng và đầu tư nâng cao.

Bước sang giai đoạn phát triển mới, trên cùng một địa bàn, diện tích, địa giới hành chính vừa có sự quản lý của chính quyền địa phương và doanh nghiệp, đưa Thới Hưng từ vùng sản xuất tập trung của quốc doanh, từng bước hình thành nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa hiện đại, gắn kết nông dân - doanh nghiệp - thị trường.

Trong ký ức của nhiều thế hệ, Nông trường Sông Hậu từng là “lá cờ đầu” của nông nghiệp Cần Thơ và cả vùng ĐBSCL. Hàng ngàn công nhân, kỹ sư, cán bộ tập trung về đây khai hoang, mở đất, xây dựng mô hình sản xuất tập trung quy mô lớn, có tổ chức và kỷ luật.

Khác với nhiều xã thuần nông, đất đai của Thới Hưng không bị chia nhỏ cho từng hộ, mà được quản lý tập trung, giao khoán sản xuất. Người dân quen với việc “sống và làm việc theo nông trường”, gắn bó với quy trình sản xuất, nề nếp lao động và tinh thần cộng đồng.

Điểm xuất phát đó giúp Thới Hưng khác biệt, không phải từ những nông dân trồng trọt manh mún, nhỏ lẻ mà sản xuất tập thể, gắn kết trong cùng một quy trình chung. Điều này tạo thuận lợi để địa phương nhanh chóng thích ứng với yêu cầu của nền nông nghiệp hiện đại - nơi sự đồng thuận, kỷ luật và liên kết chuỗi là yếu tố then chốt.

Nhờ sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo TP. Cần Thơ, sự đồng hành của Nông trường Sông Hậu, nông dân Thới Hưng được đầu tư đường giao thông nông thôn; hệ thống thủy lợi đồng bộ, phục vụ trồng lúa và cây ăn trái. Bên cạnh đó, tuyến đường trung tâm xã được nhựa hóa, 100% các tuyến đường trục ấp, liên ấp được xây dựng bê tông 4m; 100% đường ngõ, xóm cứng hóa, không còn lầy lội vào mùa mưa, giúp bà con thuận tiện trong việc vận chuyển hàng hóa, nông sản. Đây cũng là bước đệm để Thới Hưng hôm nay trở thành vùng nguyên liệu nông sản xuất khẩu lớn của thành phố.

Trồng cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, đạt chuẩn xuất khẩu được xem là thế mạnh của nông dân xã Thới Hưng. Toàn xã hiện có trên 4.300 ha trồng cây ăn trái, trong đó có một số cây trồng chủ lực như: xoài gần 2.000 ha; mãng cầu trên 772 ha; nhãn gần 584 ha; mít trên 400 ha… Đặc biệt, những mặt hàng này đều được sản xuất theo tiêu chuẩn sạch, hữu cơ, là vùng nguyên liệu lớn được nhiều doanh nghiệp xuất khẩu “săn đón”, tìm đến liên kết.

Trên địa bàn xã Thới Hưng hiện có khoảng 253 hộ tham gia vào các mô hình kinh tế tập thể. Xã cũng thành lập được 9 hợp tác xã và 11 tổ hợp tác. Hầu hết các mô hình kinh tế tập thể đều hướng đến liên kết sản xuất quy mô lớn.

HTX Mãng cầu Thới Hưng là một điển hình, ông Vũ Văn Hiến, Giám đốc HTX cho biết, ngày đầu thành lập, HTX chỉ có 19 thành viên, canh tác 39 ha mãng cầu xiêm. Đến nay, HTX đã huy động được hơn 80 thành viên, diện tích trồng mãng cầu tăng lên 100 ha.

Mãng cầu được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP và đã được cấp mã số vùng trồng vào năm 2020, đủ điều kiện xuất khẩu. Nhờ đó, nhiều đơn vị đến địa phương thu mua mãng cầu về chế biến, với giá cả ổn định, người dân rất phấn khởi. Sản phẩm mãng cầu xiêm Thới Hưng đã vươn tới thị trường xuất khẩu thông qua chế biến thành trà mãng cầu, mỗi năm cung ứng ra thị trường khoảng 1.500 tấn trái.

Không chỉ dừng lại ở sản phẩm trà mãng cầu, HTX Mãng cầu Thới Hưng đang đầu tư thêm máy móc để sản xuất kẹo, mứt, mãng cầu sấy dẻo phục vụ thị trường. Đây là hướng đi hứa hẹn tiếp tục nâng tầm thương hiệu mãng cầu xiêm Thới Hưng.

Từ sản phẩm thế mạnh này, xã Thới Hưng đã hỗ trợ nông dân kết nối với các doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, tạo chuỗi giá trị khép kín. Nhiều sản phẩm OCOP ở Thới Hưng được hình thành và khẳng định được thương hiệu, chất lượng trên thị trường. Nhắc đến Thới Hưng là nhắc đến 3 sản phẩm nổi bật, đã được TP. Cần Thơ xếp hạng OCOP 4 sao là: trà mãng cầu Kim Nhiên, trà mãng cầu Cường Tím và rượu mãng cầu Thới Hưng.

Riêng Công ty TNHH Chế biến nông sản Kim Nhiên hiện đang bao tiêu khoảng 50 ha vùng trồng mãng cầu xiêm để chế biến thành trà mãng cầu, tiêu thụ nội địa và xuất khẩu sang các nước như: Mỹ, Lào... với sản lượng trung bình 5 tấn/tháng (tương đương khoảng 50 tấn mãng cầu tươi).

Trà mãng cầu Kim Nhiên được làm từ những trái mãng cầu trồng theo hướng hữu cơ, cộng với bí quyết riêng trong cách sấy, ủ trà đã tạo nên hương thơm vừa đặc trưng vừa riêng biệt cho loại trà đặc sản này. Hơn nữa, đây là loại trà dễ uống, có lợi cho sức khỏe nên được thị trường đón nhận tích cực.

Bà Nguyễn Kim Nhiên - Giám đốc Công ty TNHH Chế biến nông sản Kim Nhiên đánh giá, trước đây mãng cầu xiêm tươi ở Thới Hưng chỉ có giá khoảng 5.000-6.000 đồng/kg.

Nhờ thị trường tiêu thụ trà mãng cầu tăng cao, giá mãng cầu xiêm tươi tăng dần và hiện đạt mức 25.000-40.000 đồng/kg, đỉnh điểm lên đến 100.000 đồng/kg. Nông dân không còn gặp tình cảnh rớt giá, phải đốn bỏ cây.

Sau thời gian dài hoạt động, sản phẩm trà mãng cầu Kim Nhiên đã có mặt tại hàng chục tỉnh, thành trong cả nước với hệ thống đại lý khoảng 50 điểm bán, trong đó có nhiều nhà hàng, khách sạn, khu du lịch nổi tiếng.

Ngoài các thị trường truyền thống, chị Kim Nhiên còn chủ động giới thiệu và bán sản phẩm trên nền tảng mạng xã hội và các kênh thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Sendo…

Ngoài cây mãng cầu, xã Thới Hưng đã xây dựng được 12 vùng nguyên liệu trồng cây ăn trái đạt tiêu chuẩn VietGAP, quy mô gần 225 ha và đã được cấp mã vùng trồng. Bao gồm: vùng trồng thanh nhãn, sầu riêng, mít ruột đỏ và khoai lang.

Đặc biệt gần đây, HTX Trạng Tí Garden đã dành được “vé vàng” chứng nhận GlobalGAP cho vùng trồng thanh nhãn 20 ha. Đây là món quà lớn, cũng là động lực để xã viên tích cực nâng cao chất lượng sản phẩm và tuân thủ tốt hơn các quy định về an toàn thực phẩm của các nước nhập khẩu.

Mỗi năm, HTX cung cấp khoảng 150 tấn thanh nhãn sang các thị trường khó tính như Mỹ, Úc, còn lại là tiêu thụ nội địa. Đến nay, vùng trồng thanh nhãn của HTX Trạng Tí Garden đạt 60 ha, trong đó 30 ha đã được chứng nhận đạt chuẩn VietGAP, 5 ha đạt tiêu chuẩn hữu cơ và 20 ha đạt tiêu chuẩn GlobalGAP.

Ông Trần Phước Sơn, Giám đốc HTX Trạng Tí Garden bộc bạch, dù mới thành lập chưa lâu, còn nhỏ bé nhưng xã viên luôn tìm tòi, học hỏi và cập nhật những kỹ thuật mới. Nhất là quy định, yêu cầu của các nước nhập khẩu, chủ động và tích cực tìm kiếm đối tác.

Với tư tưởng này, các xã viên bắt tay vào thực hiện quy trình canh tác rải vụ trên thanh nhãn nhằm kéo dài chu kỳ cho trái, sản phẩm thu hoạch không tập trung, nên hạn chế được tình trạng rớt giá.

Việc liên kết, thúc đẩy tiêu thụ đầu ra cho thanh nhãn cũng được HTX triển khai song song. Bởi ông Sơn xác định đây là hướng đi bền vững, nâng cao được giá trị cho trái thanh nhãn. Thanh nhãn được doanh nghiệp thu mua xuất khẩu với giá 70.000 đồng/kg, cao hơn khoảng 20.000 đồng/kg so với tiêu thụ truyền thống qua thương lái.

Nhờ sản xuất đúng quy trình và kỹ thuật doanh nghiệp đưa ra, trái thanh nhãn to, kích cỡ đồng đều, cơm dày, vị ngọt thanh, đáp ứng tốt nhu cầu và tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu. Nếu thời tiết thuận lợi, thanh nhãn trúng mùa, nhà vườn có thể thu lãi khoảng 200-250 triệu đồng/ha.

Vào tháng 7/2024, thời điểm HTX Trạng Tí Garden ra đời, nhờ mối liên kết chặt chẽ với Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ xuất nhập khẩu Vina T&T (Vina T&T Group), thanh nhãn Thới Hưng đã có cơ hội bước vào thị trường Hoa Kỳ và Australia.

Theo ông Sơn, cách làm của HTX và doanh nghiệp là không tập trung bàn luận nhiều về giá cả mà cùng đặt ra yêu cầu chất lượng và cam kết thực hiện nghiêm túc. Doanh nghiệp đưa ra quy cách, HTX tổ chức sản xuất, nếu trái đạt chuẩn sẽ được thu mua để xuất khẩu, nếu không sẽ được tiêu thụ nội địa.

Ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng Giám đốc Vina T&T Group khẳng định, doanh nghiệp đã gắn bó với HTX suốt 6 mùa vụ để nghiên cứu, cải tiến chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu “King Longans - Vua của các loại nhãn” dành riêng cho trái thanh nhãn xuất khẩu.

Ông Tùng tự hào về giống thanh nhãn Thới Hưng nhờ chất lượng vượt trội so với nhiều giống nhãn trên thế giới. Đây cũng là lý do thôi thúc ông quyết tâm mang trái thanh nhãn giới thiệu đến nhiều đối tác trên thế giới.

“Mỗi năm Vina T&T phải tốn hàng trăm triệu đồng để tái chứng nhận GlobalGAP, nhưng lợi ích thu về rất lớn là sản phẩm của nông dân được bảo vệ về chất lượng”, ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng Giám đốc Vina T&T Group.

Thành quả trên, ngoài nỗ lực liên kết, hỗ trợ lẫn nhau giữa các tổ viên, còn cho thấy khi HTX và doanh nghiệp cùng chung mục tiêu, cùng chia sẻ trách nhiệm, giá trị nông sản địa phương sẽ được nâng tầm, mang thương hiệu Việt hiện diện ở nhiều thị trường khó tính.

Thống kê của UBND xã Thới Hưng, trên địa bàn xã Thới Hưng hiện có 5 doanh nghiệp và 144 hộ sản xuất, kinh doanh, góp phần giải quyết việc làm cho hơn 1.500 lao động tại địa phương.

Ngày nay, đi dọc các tuyến đường dẫn vào xã Thới Hưng, không khó để bắt gặp những vườn cây trái xanh mát. Ít ai hình dung nơi đây từng bắt đầu từ những ngày gian khó khai hoang, mở đất, viết nên công cuộc phát triển kinh tế đầy tự hào.

Người dân chia sẻ, cuộc sống nay đã khác trước rất nhiều: đường sá thuận tiện, con em đi học dễ dàng, việc làm ổn định, thu nhập nâng cao. Đặc biệt, những thế hệ trẻ ở Thới Hưng nay đã trưởng thành trong môi trường mang đậm truyền thống sản xuất kinh doanh tập thể ở nông trường, vừa có điều kiện phát triển mới. Họ không chỉ gắn bó với ruộng vườn, mà còn học nghề, khởi nghiệp, tham gia vào các mô hình kinh tế hợp tác, góp phần đa dạng hóa sinh kế.

Thới Hưng không dừng lại ở những kết quả hiện có, xã đã và đang tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Trọng tâm là phát triển nông nghiệp chất lượng cao, ứng dụng công nghệ, gắn với chuỗi giá trị. Đồng thời, chú trọng nâng chất lượng vùng nguyên liệu, ứng dụng công nghệ và số hóa quy trình sản xuất. Mục tiêu là phát triển nông nghiệp trồng trọt chất lượng cao, phát thải thấp, truy xuất nguồn gốc và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Địa phương định hướng đến năm 2030, hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông, thủy lợi phục vụ sản xuất - tiêu thụ nông sản, mở rộng diện tích cây ăn trái đặc sản như mãng cầu, thanh nhãn, xoài, mít ruột đỏ. Đồng thời, xây dựng trung tâm kết nối và tiêu thụ nông sản, làm đầu mối liên kết với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu.

Trên nền tảng “di sản Nông trường Sông Hậu”, người dân Thới Hưng ngày nay không chỉ giữ tinh thần đoàn kết mà còn thể hiện tư duy mới - sản xuất theo chuẩn, gắn thị trường, phát triển bền vững.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất tập trung và ứng dụng chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP.