Kiểm soát nghiêm khai thác khoáng sản
Hồ chứa nước Dầu Tiếng nằm ở thượng nguồn sông Sài Gòn thuộc phạm vi 03 tỉnh Tây Ninh (Tây Ninh và Long An cũ), Đồng Nai (Bình Phước cũ) và Thành phố Hồ Chí Minh (Bình Dương cũ), là công trình quan trọng đặc biệt, liên quan đến an ninh quốc gia.
Hồ Dầu Tiếng là công trình quan trọng đặc biệt, liên quan đến an ninh quốc gia. Ảnh: Trần Trung.
Được xây dựng từ năm 1981 và vận hành từ năm 1985, hồ là công trình điều tiết nước nhiều năm, phục vụ đa mục tiêu, thuộc quy mô cấp đặc biệt. Dung tích thiết kế đạt 1,58 tỷ m³, ứng với cao trình mực nước dâng bình thường +24,40 m; diện tích mặt hồ khoảng 270 km².
Theo quy hoạch khoáng sản cát xây dựng của ba tỉnh Tây Ninh, Bình Dương và Bình Phước trước đây, trữ lượng cát trong hồ Dầu Tiếng ước khoảng hơn 10 triệu m³. Hiện hồ có 21 đơn vị được cấp phép khai thác cát. Riêng tỉnh Tây Ninh có 13 giấy phép với tổng công suất 452.100 m³/năm (3 giấy phép đang tạm ngưng). Tỉnh Bình Dương (nay thuộc TP.HCM) có 7 giấy phép, công suất 437.000 m³/năm nhưng có 3 đơn vị hoạt động, 4 đơn vị ngừng hoạt động (2 đơn vị hết giấy phép).
Thời gian qua, Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Miền Nam đã tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động trong phạm vi hồ Dầu Tiếng, nhất là từ khi địa phương tổ chức lại theo mô hình chính quyền 2 cấp. Công ty phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành và chính quyền địa phương để theo dõi hoạt động khai thác cát, đồng thời thường xuyên gửi văn bản nhắc nhở các đơn vị khai thác tuân thủ đầy đủ quy định trong giấy phép, gồm phạm vi, khu vực được khai thác, thời gian hoạt động, bến bãi, bể lắng, trạm cân, camera giám sát và phương tiện được phép sử dụng. Công ty cũng báo cáo UBND các tỉnh để chỉ đạo tăng cường công tác kiểm tra và quản lý (Công văn số 272/TLMN-QLN-DTPH ngày 15/7/2025).
Đoàn công tác Chi nhánh Dầu Tiếng - Phước Hòa kiểm tra việc lắp định vị trên các tàu khai thác cát trên lòng hồ Dầu Tiếng. Ảnh: Trần Trung.
Ông Nguyễn Anh Hoàng, đại diện doanh nghiệp khai thác tại khu vực Minh Hoà, xã Minh Thạnh, TP.HCM cho biết, Công ty có bốn tàu khai thác cát, các tàu hoạt động đúng giờ, đúng vị trí và tuân thủ quy định pháp luật. “Chúng tôi khai thác tại vị trí được cấp phép, cách bờ khoảng 200 mét, nhằm đảm bảo không ảnh hưởng đến sạt lở. Đồng thời, tất cả tàu đều được lắp định vị theo quy định của Nhà nước, để cơ quan chức năng giám sát và kiểm tra vị trí khai thác hàng ngày.” ông Hoàng nhấn mạnh.
Đảm bảo an toàn tuyệt đối hồ Dầu Tiếng
Ông Nguyễn Hữu Mạnh, Phó Giám đốc Phụ trách Chi nhánh Dầu Tiếng - Phước Hòa, cho biết thêm, những năm gần đây, tại một số vị trí sung yếu xảy ra sạt lở, đặc biệt vào thời điểm hồ tích nước cao. “Địa chất khu vực này chủ yếu là đất pha cát, nên sạt lở thường xuyên, nhất là khi sóng lớn tác động. Thêm vào đó, việc canh tác chưa đúng quy định của người dân cũng góp phần làm gia tăng sạt lở”, ông Mạnh nói.
Theo ông Mạnh, trung bình mỗi năm, bờ hồ sạt lở khoảng 1-2 mét, dài gần 10 km tại các vị trí đất yếu thuộc khu vực xã Minh Thạnh, TP.HCM. Về giải pháp, ông Mạnh cho biết, trước đây, UBND tỉnh Tây Ninh và Bình Dương thành lập tổ liên ngành gồm các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương để kiểm tra, giám sát khai thác cát trong hồ. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính, tổ liên ngành đã bị giải thể, gây khó khăn cho quản lý. Ông Mạnh kiến nghị trong thời gian tới các tỉnh cần thành lập lại tổ liên ngành để giám sát chặt chẽ các hoạt động khai thác, bảo vệ công trình thủy lợi và mặt hồ.
Tỉnh Bình Dương (nay thuộc TP.HCM) có 7 giấy phép, công suất 437.000 m³/năm nhưng có 3 đơn vị hoạt động, 4 đơn vị ngừng hoạt động (2 đơn vị hết giấy phép). Ảnh: Trần Trung.
Công ty cũng đề xuất Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh đầu tư hạ tầng dữ liệu phục vụ quản lý, như hệ thống định vị tàu thuyền, camera giám sát bến bãi, kết nối dữ liệu trạm cân và nâng cấp hạ tầng truyền dẫn (sóng 4G…), góp phần kiểm soát chặt hoạt động khai thác khoáng sản trong môi trường hồ chứa.
“Hồ Dầu Tiếng có diện tích mặt nước lên tới 270 km², trải dài trên ba tỉnh, rất khó khăn trong quản lý và kiểm soát. Hiện chúng tôi chỉ quản lý mặt nước, nhưng không có chế tài để xử lý vi phạm. Do đó, việc phối hợp với các tỉnh để thành lập tổ liên ngành và ban hành quy định, chế tài là cần thiết nhằm quản lý tốt các hoạt động trong phạm vi hồ Dầu Tiếng”, ông Mạnh khẳng định.
