Ngay sau khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, Bộ Nông nghiệp và Môi trường là một trong những đơn vị đầu tiên cử cán bộ biệt phái về hỗ trợ các địa phương. 34 công chức của Cục Quản lý Đất đai được Bộ phân công về 34 tỉnh thành nhằm hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ trong lĩnh vực đất đai. Thời gian công tác 3 tháng, kể từ ngày 15/8/2025.
Thạc sĩ Phùng Văn Hiệp là một trong số những cán bộ biệt phái, địa bàn được phân công là tỉnh Hà Tĩnh. Tôi gặp anh thời điểm cuối tháng Chín vừa rồi, khi cán bộ của Cục Quản lý Đất đai đã dần quen với guồng quay công việc ở vùng đất chảo lửa túi mưa. Gặp kiểu rất tranh thủ, bởi gần như ngày nào anh Hiệp cũng đi cơ sở để hỗ trợ anh em ở xã tháo gỡ khó khăn. Cứ sáng lên xe xuống xã, tối mịt mới về.
Thực trạng chung của chính quyền địa phương 2 cấp những ngày đầu là người thiếu, việc nhiều. Áp lực của guồng quay mới rất lớn, đòi hỏi mỗi cán bộ phải làm việc gấp ba bốn lần so với trước. Sự hỗ trợ của những cán bộ biệt phái như Phùng Văn Hiệp lúc này, quả thật đáng quý.
Mặc dù là địa phương không sáp nhập, tuy nhiên những ngày đầu mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, tỉnh Hà Tĩnh cũng gặp nhiều vấn đề nan giải. 12 đơn vị hành chính cấp huyện dừng hoạt động, tổ chức sắp xếp lại thành 69 xã phường mới.
Sau 80 ngày triển khai chính quyền địa phương 2 cấp, nổi lên hai vấn đề nóng nhất là đất đai và con người.
Ông Trương Văn Cường - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh chia sẻ: Áp lực công việc khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp ở Hà Tĩnh đi vào hoạt động là cực lớn. Đặc biệt là ở những lĩnh vực đặc thù như quản lý đất đai, giải quyết thủ tục hành chính, kinh tế, y tế, giáo dục… Tình trạng thiếu người, nhiều việc gần như phổ biến ở tất cả các lĩnh vực, các xã và các cơ quan.
Ngay sau khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh nhận định, quản lý đất đai là lĩnh vực đặc thù, sát sườn nhất với người dân, cần có sự quan tâm đặc biệt. Chính vì vậy, Sở lập tức thành lập tổ công tác đặc biệt do Phó Giám đốc Sở Trương Văn Cường làm tổ trưởng. Các tổ viên được tuyển chọn từ Phòng Quản lý đất đai, Văn phòng đăng ký đất đai; thạc sĩ Phùng Văn Hiệp là cán bộ tăng cường từ Bộ về. Mục tiêu là hỗ trợ tối đa cấp xã về lĩnh vực đất đai, với tinh thần vướng chỗ nào gỡ chỗ đó, hỏi lúc nào đáp lúc đó, đảm bảo 24/24, bất kể ngày giờ.
“Chúng tôi nói vui, miễn sao hệ thống vận hành trơn tru, khó khăn trong lĩnh vực đất đai được tháo gỡ, cán bộ xã vui, người dân hài lòng thì bất kể giờ giấc, tổ công tác sẵn sàng hỗ trợ địa phương tối đa”, bà Nguyễn Thị Mỹ Hạnh - Trưởng phòng Quản lý đất đai của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hà Tĩnh tiếp lời.
Cùng với 33 tỉnh thành khác trên cả nước, ngay sau khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, Hà Tĩnh tập trung nguồn lực thực hiện chiến dịch 90 ngày “làm giàu, làm sạch” cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai đảm bảo “đúng - đủ - sạch - sống”.
Chiến dịch bắt đầu từ ngày 1/9, với mục tiêu xuyên suốt là rà soát, làm sạch toàn bộ cơ sở dữ liệu đất đai hình thành qua nhiều giai đoạn trước đó, đồng thời số hóa, cập nhật và chuẩn hóa thông tin, đặc biệt nhất là tập trung xác thực thông tin chủ sử dụng đất và chủ sở hữu tài sản đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Thông tin còn thiếu sẽ được bổ sung, bao gồm số thửa đất, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, cũng như số thẻ căn cước công dân. Đây là bước quan trọng để đồng bộ dữ liệu, khắc phục tình trạng sai lệch, chồng chéo và thiếu minh bạch tồn tại trong nhiều năm qua.
Thông tin rõ hơn về chiến dịch 90 ngày “làm giàu, làm sạch” cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, đồng chí cán bộ Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh chia sẻ: "Trọng tâm của chiến dịch 90 ngày là rà soát, phân loại dữ liệu đất đai được xây dựng từ trước đến nay đối với gần 50 triệu thửa đất tại 2.342/3.321 đơn vị cấp xã trên cả nước. Trong đó, địa bàn tỉnh Hà Tĩnh có khoảng hơn 1 triệu thửa đất phải chuẩn hóa từ dữ liệu cũ sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp".
Chưa cần hình dung chi tiết mà chỉ nhìn vào con số đã thấy một khối lượng công việc khổng lồ. Trong khi đó, Phòng Quản lý đất đai của Sở vừa mới trải qua các đợt sáp nhập, nguồn lực con người chỉ vẻn vẹn 16 cán bộ, công chức. Thêm nữa, hàng loạt dự án lớn đã và đang triển khai ở Hà Tĩnh đều gắn với đất đai như: Đường Xô Viết Nghệ Tĩnh kéo dài về phía Đông, Khu công nghiệp VSIP, Dự án Đường trục chính trung tâm nối Quốc lộ 1A đoạn tránh Kỳ Anh đến cụm cảng nước sâu Vũng Áng - Sơn Dương, Đường vành đai phía Đông Hà Tĩnh… Nào giải phóng mặt bằng, định giá đất, thu hồi đất, hỗ trợ bồi thường, chuyển đổi mục đích sử dụng đất… Chưa kể sắp tới Hà Tĩnh sẽ tập trung thực hiện các dự án trọng điểm khác như: Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, Khu công nghiệp phía Tây Hà Tĩnh, Khu công nghiệp Bắc Hồng Lĩnh, dự án nhà ở xã hội tại phường Thạch Trung…
Việc chất cao như núi. Đặc biệt là khối lượng công việc liên quan đến mảng đất đai đang được phân cấp, phân quyền về cho cấp xã. Ví dụ dự án đường sắt tốc độ cao đi qua Hà Tĩnh với chiều dài khoảng 103,42km, có thể ảnh hưởng đến 18 xã, phường. Theo kế hoạch cấp trên giao, trong thời gian hơn 2 năm, các xã, phường liên quan đến dự án trọng điểm phải hoàn thành giải phóng mặt bằng và xây dựng khoảng 35 khu tái định cư, ổn định cho 1.279 hộ dân trên tổng số khoảng 2.000 hộ dân bị ảnh hưởng.
"Khó khăn nhất vẫn là con người" - Bà Nguyễn Thị Mỹ Hạnh phân tích - "Khó đầu tiên là thiếu cán bộ chuyên môn về lĩnh vực đất đai ở cấp xã. Có những xã mới được sáp nhập từ 3-4 xã cũ lại với nhau nhưng cán bộ địa chính vẫn chỉ có 2 người, trong khi khối lượng công việc tăng lên gấp nhiều lần, chắn chắn chưa thể nào kham nổi. Thứ hai, đất đai là lĩnh vực đặc thù và nhạy cảm, dễ nảy sinh tâm lý e ngại, sợ sai, nhất là đối với những người chuyển từ bộ phận chuyên môn khác sang. Thành thử, nói nút thắt đất đai cũng là nút thắt con người là vì thế".
Để tháo gỡ nút thắt ấy, song song với đề xuất tăng cường cán bộ biệt phái từ các bộ ngành, mới đây tỉnh Hà Tĩnh đã rà soát, thống kê nhằm tăng cường cán bộ tỉnh về hỗ trợ cấp xã. Tính toán của cơ quan Nội vụ cho biết, theo quy định của Trung ương, tỉnh Hà Tĩnh cần bố trí khoảng 2.468 biên chế cấp xã. Bài toán con người gần như phổ biến ở tất cả các xã trên địa bàn: Đó là chất lượng đội ngũ công chức chưa đồng đều, nhiều xã phường thiếu công chức có chuyên môn nghiệp vụ để đảm nhiệm yêu cầu công việc.
Cụ thể số xã chưa có công chức chuyên ngành công nghệ thông tin để bố trí là 44 xã, chuyên ngành nông nghiệp và môi trường, quản lý đất đai là 19 xã, chuyên ngành kế toán là 13 xã, chuyên ngành xây dựng 34 xã, chuyên ngành y tế có 59 xã… Thực trạng khiến Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh phải ký văn bản gửi các cơ quan nhằm đốc thúc việc cử công chức, viên chức biệt phái về các đơn vị hành chính cấp xã nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn.
Theo đó 32 cán bộ chuyên môn cấp tỉnh sẽ biệt phái về xã từ 3 tháng đến 3 năm theo đề xuất của cơ quan, đơn vị cử biệt phái. Yêu cầu nhiệm vụ của người được cử đi biệt phái là tổ chức, hướng dẫn cho đội ngũ công chức cấp xã về chuyên môn và quản lý nhà nước thuộc lĩnh vực được giao.
Tôi theo chân “người biệt phái” Phùng Văn Hiệp cùng với tổ công tác của Sở Nông nghiệp và Môi trường xuống xã phường. Theo kế hoạch của tổ công tác, địa điểm hỗ trợ hôm ấy là các phường Bắc Hồng Lĩnh và Nam Hồng Lĩnh, nơi có nhiều vướng mắc về đất đai đang cần tháo gỡ.
Trên xe, anh Hiệp kể, thời gian biệt phái ở Hà Tĩnh, trừ những lúc họp hành, gần như ngày nào cũng tham gia cùng tổ công tác đi cơ sở. Đến thời điểm hiện tại đã trực tiếp hỗ trợ tháo gỡ tại tất cả các xã, phường. Bình quân mỗi tuần, cán bộ biệt phái sẽ xuống cơ sở 5 chuyến, theo kế hoạch sẽ đi hết 69 xã phường của Hà Tĩnh.
“Càng đi càng vỡ ra nhiều điều” - Phùng Văn Hiệp chia sẻ - "càng thấu hiểu, cảm thông với cán bộ cơ sở phụ trách lĩnh vực đất đai". Chỉ riêng "đếm đầu người", tại 64/69 xã của tỉnh Hà Tĩnh hiện chỉ có 252 cán bộ trực tiếp làm công tác chuyên môn liên quan đến lĩnh vực đất đai. Con số này so với thực tiễn công việc đặt ra thì thiếu rất nhiều, UBND tỉnh Hà Tĩnh cần sớm có kiến nghị với Bộ Nội vụ bố trí thêm cán bộ chuyên môn hoặc điều động, luân chuyển cán bộ có năng lực chuyên sâu về tăng cường cho cấp xã. Bởi theo anh Hiệp: “Với quy mô cấp xã ở Hà Tĩnh hiện nay, ít nhất mỗi xã cần từ 5-6 cán bộ chuyên môn về lĩnh vực đất đai”.
Trao đổi của cán bộ biệt phái từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận được sự đồng thuận cao của nhiều cán bộ cơ sở ở Hà Tĩnh. Ông Nguyễn Viết Khanh, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng đô thị phường Bắc Hồng Lĩnh chia sẻ: Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, phường Bắc Hồng Lĩnh được thành lập trên cơ sở sáp nhập các phường Bắc Hồng, Đức Thuận, Trung Lương của thị xã Hồng Lĩnh và xã Xuân Lam của huyện Nghi Xuân cũ. Địa giới hành chính phường mới được mở rộng lên 35,31km2, với dân số 28.729 người.
“Khó khăn nhất vẫn là lĩnh vực đất đai”, ông Khanh bộc bạch. Sau sáp nhập, Phòng Kinh tế Hạ tầng và Đô thị Bắc Hồng Lĩnh luôn trong cảnh “đầu tắt mặt tối”. Một phần vì đây là địa bàn có nhiều dự án trọng điểm như: Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, Khu công nghiệp Bắc Hồng Lĩnh với áp lực giải phóng mặt bằng rất lớn, phần khác là khối lượng công việc liên quan đến tích tụ ruộng đất từ xã Xuân Lam cũ chuyển về.
Riêng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam chạy qua phường dự kiến dài 2,6km, ảnh hưởng đến gần 150 hộ dân. Vướng mắc nhất hiện nay là kinh phí xây dựng bảng giá đất khoảng 1 tỷ đồng chưa được bố trí, trong khi tiến độ giải phóng mặt bằng bắt buộc phải đảm bảo. Vấn đề tích tụ đất đai cũng vậy, hiện đang theo quy định cũ của Hội đồng Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh với phần ngân sách của thị xã Hồng Lĩnh cũ phải bố trí là 30%.
“Bây giờ vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cần điều chỉnh như thế nào, thay đổi ra sao, căn cứ vào đâu”, ông Khanh nói trong buổi làm việc với tổ công tác của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hà Tĩnh.
Câu chuyện tương tự được tiếp diễn ở phường Nam Hồng Lĩnh, nơi bà Trần Thị Liêm – Phó Trưởng phòng Kinh tế Hạ tầng và Đô thị ví von rằng, tất tần tật các vấn đề liên quan đến lĩnh vực đất đai đều nằm trong “chiếc oi”, nơi chỉ có 3 cán bộ chuyên môn phụ trách. Áp lực đè nặng từng giờ. Một loạt vướng mắc về “xác định nguồn gốc đất”, “sử dụng đất đa mục đích”, “đất cho thuê ngắn hạn”, “đất lấn chiếm” chưa thực sự rõ ràng khiến cả những cán bộ có chuyên môn vững nhất cũng cảm thấy bối rối.
Trước hàng loạt vấn đề cán bộ phụ trách đất đai xã, phường đặt ra, cán bộ biệt phái từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Văn Hiệp cùng các thành viên tổ công tác đã lần lượt giải đáp, vừa hướng dẫn vừa đề xuất giải pháp tháo gỡ.
“Tựu trung lại có 2 vướng mắc lớn nhất liên quan đến đất đai trong vận hành chính quyền 2 cấp ở Hà Tĩnh hiện nay là vấn đề xác minh nguồn gốc sử dụng đất và các vấn đề liên quan đến quy hoạch, giải phóng mặt bằng”, anh Hiệp đúc kết.
Song song với giải đáp, hướng dẫn tại chỗ, tất cả những vướng mắc, tồn tại liên quan đến lĩnh vực đất đai ở cơ sở được Phùng Văn Hiệp tổng hợp và gửi vào nhóm zalo chung của Cục Quản lý đất đai - Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Nhóm này, ngoài 34 công chức của Cục Quản lý đất đai được Bộ Nông nghiệp và Môi trường cử đi biệt phái còn có lãnh đạo Cục và một bộ phận chuyên môn trực tiếp giải đáp các thắc mắc từ nhóm biệt phái gửi về. Theo quy định, mỗi tuần nhóm cán bộ biệt phái sẽ tổng hợp những khó khăn, vướng mắc, đề xuất, kiến nghị từ thực tiễn ở các địa phương gửi về Cục tổng hợp và tìm giải pháp tháo gỡ, từ đó báo cáo tham mưu gửi Bộ trưởng.
Chỉ trong tuần lễ đầu tiên sau khi nhóm biệt phái về các tỉnh, đã có 675 vướng mắc, kiến nghị từ cơ sở gửi về. Các khó khăn, vướng mắc tập trung vào nội dung về quy hoạch, giao đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, đo đạc, đăng ký đất đai, dữ liệu đất đai… Tất cả các kiến nghị, vướng mắc nêu trên đã được Cục Quản lý đất đai khẩn trương chỉ đạo các đơn vị chuyên môn phối hợp xử lý và hướng dẫn công chức giải đáp, xử lý trực tiếp trong quá trình làm việc tại địa phương.
Tuần tiếp theo, số kiến nghị vướng mắc đã giảm xuống còn 243 kiến nghị. Một số “nút thắt” lớn trước đó như quy hoạch, giao đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đã được tổ công tác trực tiếp tháo gỡ.
“Kết thúc thời gian biệt phái, các cán bộ biệt phái ở các tỉnh, thành vẫn tiếp tục là đầu mối để hỗ trợ địa phương”, Thạc sĩ Phùng Văn Hiệp chia sẻ.
Đánh giá về sự hỗ trợ từ cán bộ biệt phái của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Trương Văn Cường - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hà Tĩnh cảm nhận: “Nhanh, thuận tiện và đúng quy định của pháp luật về đất đai”. Theo Phó Giám đốc Trương Văn Cường, đa số các vướng mắc trong lĩnh vực đất đai và giải phóng mặt bằng ở Hà Tĩnh hiện nay chủ yếu xoay quanh xác minh nguồn gốc đất.
Sau thời gian với sự hỗ trợ của cán bộ tăng cường từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, về cơ bản các vướng mắc đất đai ở cấp xã đã được giải quyết, tháo gỡ kịp thời, hiệu quả. Đặc biệt sự hỗ trợ trực tiếp của cán bộ biệt phái giúp giảm tối đa quy trình làm văn bản xin ý kiến, thường là nguyên nhân chính kéo dài thời gian giải quyết thủ tục hành chính của người dân. Ngoài ra, đối với những tồn đọng phức tạp thuộc các lĩnh vực liên quan cũng được “Tổ phản ứng nhanh” của Bộ nghiên cứu, hướng dẫn và tháo gỡ, vừa đúng quy định pháp luật vừa đảm bảo nhanh, thuận tiện.
Cũng trong chuyến theo chân cán bộ biệt phái, tôi gặp bà Lê Thị Mai. Bà Mai sinh ra, lớn lên ở xã Cẩm Mỹ, sau lấy chồng về xã Cẩm Duệ của huyện Cẩm Xuyên cũ. Hai ông bà khai hoang được một số diện tích đất ở vùng đất bán sơn địa thuộc thôn Bộc Nguyên và sinh sống ổn định ở đó từ mấy chục năm nay.
Năm 2011, gia đình bà Mai lập hồ sơ để xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu. Tuy nhiên trong quá trình đo đạc, do có một phần diện tích sử dụng ổn định nằm ngoài hồ sơ địa chính của xã cũ nên chính quyền địa phương chưa thể cấp “bìa đỏ” cho ông bà. Ròng rã mười mấy năm trời, khi thì do thay đổi cán bộ địa chính, khi khác lại thiếu giấy tờ, thủ tục xác nhận nên mong mỏi “có miếng đất cắm dùi” của ông bà vẫn chưa thành hiện thực.
Vậy mà, khi “Xã Cẩm Duệ mới đi vào hoạt động, vợ chồng tôi được hướng dẫn làm lại hồ sơ và gửi qua Trung tâm phục vụ hành chính công của xã. Đúng hẹn 17 ngày sau khi nộp, cán bộ xã thông báo lên trả “bìa đỏ” với diện tích được cấp đất ở và đất trồng cây lâu năm hơn 1.000m2”, bà Mai phấn khởi.
Gần 15 năm mòn mỏi so với 17 ngày giải quyết nguyện vọng của gia đình, bà Mai nói: Đúng là cách mạng!
