Vườn Quốc gia Cúc Phương tập trung phát triển sinh kế vùng đệm

Nhân dịp Đại hội Đại biểu Đảng bộ xã Cúc Phương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, ông Nguyễn Văn Chính, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Vườn Quốc gia Cúc Phương có những chia sẻ về vai trò của vườn trong phát triển sinh kế, thu hút lao động, góp phần phát triển bền vững tại địa phương.

Theo ông Chính, là vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam, nhiều năm qua, Đảng ủy và Ban Giám đốc Vườn luôn xác định rõ phát triển rừng không thể tách rời yếu tố bản địa – đặc biệt là vai trò đồng bào Mường.

"Chúng tôi coi sự phồn vinh của xã Cúc Phương, đời sống ấm no, bình yên và phát triển của người dân chính là thước đo bền vững cho công cuộc bảo tồn. Bảo vệ rừng là nhiệm vụ trung tâm, nhưng xây dựng sinh kế xanh cho người dân vùng đệm mới chính là chìa khóa để giữ rừng bền vững", Giám đốc Vườn Quốc gia Cúc Phương khẳng định.

Với hơn 22.149 ha rừng tự nhiên, hàng trăm loài động, thực vật quý hiếm và 3 chương trình bảo tồn loài tầm cỡ châu lục – Cúc Phương là điểm đến quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch sinh thái, giáo dục môi trường, đồng thời tạo ra nhiều việc làm tại chỗ cho người dân xã nhà.

3 trọng tâm phát triển sinh kế

Người đứng đầu Vườn Quốc gia Cúc Phương cho biết, vườn đang triển khai chiến lược "3 trọng tâm" gồm sinh kế xanh – giáo dục xanh – du lịch xanh để giúp bà con phát triển kinh tế.

Thứ nhất là sinh kế xanh, vườn đã và đang triển khai Chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021–2025 của Chính phủ. Trên cơ sở đó, hằng năm Vườn phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương triển khai các hoạt động khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ thôn bản để vừa đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, vừa phục vụ đời sống cộng đồng.

Cùng với đó, chuyển giao nhiều mô hình sinh kế như kỹ thuật nuôi Hươu sao, Gà rừng tai đỏ, phát triển vườn cây dược liệu, bảo tồn và khai thác một số loại hình nghệ thuật truyền thống... Những mô hình này vừa giúp bảo tồn tri thức bản địa, vừa tạo nguồn thu nhập ổn định, giảm áp lực lên tài nguyên rừng.

Thứ hai là giáo dục xanh, việc phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 13 và kết luận số 61 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng nhiều năm qua, bằng nhiều hình thức, khai thác nhiều mô hình đã tạo chuyển biến rõ nét tại địa phương kể cả đảng viên và quần chúng nhân dân.

"Tại Vườn quốc gia Cúc Phương, chúng tôi chú trọng nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên thông qua tuyên tuyền, giáo dục môi trường cho học sinh, người dân và khách du lịch.

Chúng tôi cũng phối hợp với các trường học tổ chức chương trình trải nghiệm thiên nhiên, hướng dẫn kỹ năng sống xanh, bảo vệ động vật hoang dã,... Những hoạt động này giúp hình thành ý thức bảo tồn từ sớm, từ xa, lan tỏa tinh thần trách nhiệm tới cộng đồng dân cư vùng đệm", ông Chính cho biết thêm.

Thứ ba là du lịch xanh, vườn đang tập trung phát triển mô hình du lịch sinh thái kết hợp bảo tồn: bước đầu phát triển du lịch cộng đồng tại bản Nga 1, tổ chức tour trải nghiệm văn hóa Mường truyền thống; đồng thời ưu tiên sử dụng lao động địa phương trong tất cả hoạt động du lịch – từ hướng dẫn viên, phục vụ đến biểu diễn văn nghệ dân tộc.

Hiện nay, trên 70% lao động thường xuyên tại Vườn là người dân trong xã Cúc Phương và các xã lân cận, góp phần giữ gìn bản sắc địa phương và nâng cao đời sống người dân.

Liên kết cùng phát triển

Đảng ủy xã Cúc Phương sẽ đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa hệ thống chính trị cấp xã với tập thể lãnh đạo vườn trong việc triển khai các nhiệm vụ về bảo vệ và phát triển rừng, phòng cháy chữa cháy rừng, phối hợp giữ gìn an ninh trật tự, vận động người dân vùng đệm nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Đặc biệt, trong lĩnh vực phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng và bảo tồn văn hóa bản địa. Ông Chính cho rằng đây là tiền đề thực hiện thắng lợi mục tiêu kép: bảo tồn tài nguyên rừng gắn với nâng cao sinh kế, chất lượng cuộc sống cho cộng đồng dân cư.

Trong thời gian tới, Vườn Quốc gia Cúc Phương hướng tới mô hình "Khu rừng đa giá trị", tức là một hệ sinh thái vừa bảo tồn nguyên vẹn đa dạng sinh học, vừa tạo ra giá trị kinh tế, xã hội, giáo dục và văn hóa. Muốn vậy, phải coi vùng đệm là phần không thể tách rời, là người bạn đồng hành trong từng quyết sách.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh du lịch sinh thái cộng đồng – với sản phẩm đặc trưng như trekking xuyên rừng ngủ bản, trải nghiệm đời sống Mường, đêm lửa trại, tham gia các lễ hội văn hoá… Những trải nghiệm ấy không chỉ giúp du khách hiểu và yêu Cúc Phương hơn, mà còn mang lại nguồn thu trực tiếp cho dân bản", Giám đốc Nguyễn Văn Chính chia sẻ.

Về tài chính, vườn theo đuổi mục tiêu tự chủ bền vững, thực hiện phương châm lấy các sản phẩm cứu, bảo tồn để phát triển du lịch sinh thái bền vững, phục vụ mục đích giáo dục môi trường và khai thác giá trị đa dụng của rừng; sử dụng hiệu quả các nguồn thu dịch vụ, đồng thời giữ vững vai trò "người gác rừng tận tâm và tử tế".

Nhân dịp Đại hội Đại biểu Đảng bộ xã Cúc Phương, lãnh đạo vườn cũng gửi lời tri ân sâu sắc đến toàn thể đồng bào Mường Cúc Phương, những người đang ngày đêm gìn giữ hồn cốt bản sắc, tôn trọng thiên nhiên và cùng chúng tôi tạo nên một "xứ Mường xanh" giữa đại ngàn.