Vì sao bão số 10 di chuyển chậm trên đất liền?

Lý giải về thời gian lưu bão lâu trên đất liền, ông Nguyễn Xuân Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (Cục Khí tượng Thủy văn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết: Lúc mới vào Biển Đông, bão số 10 di chuyển rất nhanh, tốc độ trung bình lên tới 30-35km/h. Tuy nhiên từ thời điểm trưa và chiều ngày 28/9, khi di chuyển vào vùng biển Quảng Trị - TP. Huế, bão số 10 có xu hướng di chuyển chậm lại.

Nguyên nhân là do lưỡi áp cao cận nhiệt đới, hình thế chính chi phối và quyết định đến hướng di chuyển và tốc độ di chuyển của bão số 10 suy yếu dần. Vì thế, bão số 10 đổi hướng di chuyển từ tây tây bắc thành tây bắc và tốc độ di chuyển giảm còn 20-25km/h. Đến tối và đêm 28/9, khi bão đổ bộ vào khu vực giữa Hà Tĩnh – Quảng Trị, áp cao cận nhiệt đới tiếp tục suy yếu thêm, bão số 10 di chuyển bằng nội lực tốc độ giảm còn khoảng 20km/h.

Do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10 trong sáng và trưa nay (29/9), khu vực từ Quảng Ninh đến Hà Tĩnh có gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 8-9, có nơi cấp 8, giật cấp 10; vùng gần tâm bão đi qua cấp 8-9, giật cấp 12.

Đặc biệt, khi bão tan, gió mạnh không còn là yếu tố nguy hiểm nhất, mà mưa lớn kéo theo lũ, lũ quét và sạt lở đất mới là mối đe dọa chính. Theo ông Hiển, khu vực trọng tâm của mưa lớn sẽ dịch chuyển dần về phía bắc. Từ 29/9-30/9, khu vực đồng bằng Bắc Bộ, Phú Thọ, phía nam các tỉnh Sơn La, Lào Cai và các tỉnh từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh có mưa to đến rất to với tổng lượng mưa phổ biến từ 100-200mm, cục bộ có nơi trên 350mm và nguy cơ mưa có cường suất lớn trên 200mm trong vòng 3 giờ. Các nơi khác ở Bắc Bộ có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to với tổng lượng mưa phổ biến từ 70-120mm, cục bộ có nơi trên 200mm.

Đáng lưu ý, các tỉnh từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh đã ghi nhận lượng mưa tích lũy rất lớn trong những ngày qua, khiến đất tại nhiều khu vực đạt trạng thái bão hòa nước. Điều này làm gia tăng nguy cơ lũ quét trên các sông, suối nhỏ và sạt lở đất tại các xã miền núi, đặc biệt ở những nơi có địa hình dốc. Tương tự, tại các tỉnh khu vực phía Bắc như Phú Thọ, Sơn La và Lào Cai, lượng mưa dự báo trong những ngày tới cũng sẽ làm nguy cơ lũ quét và sạt lở đất tăng cao. Mặc dù các khu vực này không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ bão số 10, nhưng đặc điểm địa hình dốc và các thung lũng hẹp khiến khả năng gia tăng nguy xảy ra trượt lở.

Cục Khí tượng Thủy văn khuyến cáo người dân và chính quyền địa phương cần theo dõi chặt chẽ thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất trong những ngày tới. Hiện nay, Hệ thống cảnh báo lũ quét và sạt lở đất của Cục Khí tượng Thủy văn đang được vận hành liên tục, tính toán và cập nhật dữ liệu độ ẩm trong đất theo thời gian thực, ước tính ngưỡng gây lũ quét và sạt lở, đồng thời cảnh báo cho nguy cơ từ 6 đến 24 giờ tiếp theo.

Thực tế cho thấy, các hiện tượng sạt lở đất và lũ quét thường xảy ra trên phạm vi hẹp, khó xác định chính xác vị trí từng điểm cụ thể. Vì vậy, các bản tin thường được cảnh báo cho nhiều khu vực có nguy trước khi hiện tượng xảy ra khoảng 3 đến 6 giờ. Điều này nhằm giúp chính quyền địa phương và người dân có đủ thời gian chuẩn bị, di dời tài sản và chủ động các phương án ứng phó để giảm thiểu thiệt hại.

Tất cả các bản tin cảnh báo được gửi liên tục đến chính quyền cấp xã – đơn vị trực tiếp chỉ đạo ứng phó tại cơ sở. Đồng thời, thông tin cũng được công bố công khai trên website của ngành khí tượng thủy văn, để người dân có thể tra cứu bất kỳ lúc nào. Trong bối cảnh hiện nay, khi chính quyền địa phương đã chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp, sự phối hợp giữa cơ quan khí tượng thủy văn và chính quyền cấp xã càng đóng vai trò then chốt. Cấp xã là lực lượng bám sát thực địa, trực tiếp chỉ đạo và tổ chức sơ tán khi cần thiết, nên việc truyền đạt thông tin nhanh, chính xác sẽ giúp công tác ứng phó hiệu quả hơn, giảm rủi ro cho cộng đồng.

Với dự báo lượng mưa hiện nay, mực nước lũ nhiều sông tại Bắc Bộ và khu vực từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh lên mức báo động (BĐ) II, III. Đặc biệt  lưu ý lũ tại sông Thao, Hoàng Long, Mã, Cả, Ngàn Sâu, Ngàn Phố… trong đợt mưa sau bão này.

Đối với khu vực ở phía nam hoàn lưu bão, như Thành phố Huế và thành phố Đà Nẵng, lượng mưa đã giảm đáng kể. Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã hạ mức cảnh báo rủi ro thiên tai từ cấp 2 xuống mức thấp hơn và giảm dần khu vực cảnh báo tại thành phố Huế. Tuy nhiên, người dân và chính quyền địa phương vẫn cần hết sức cảnh giác vì đất đã bão hòa nước, chỉ cần có thêm một đợt mưa mới, nguy cơ sạt lở và lũ quét vẫn có thể xảy ra.