Tính nhân văn trong ‘Cửa thắng’ của nông nghiệp Việt

Sự kiện ra mắt sách diễn ra sáng thứ 7 (ngày 27/9/2025 tại GEM Center, TP.HCM) đúng thời điểm trời chuyển mưa, nhưng không khí khán phòng lại vô cùng ấm cúng bởi đông đảo bạn đọc quan tâm đến nông nghiệp bền vững, cùng đại diện cơ quan quản lý, doanh nghiệp, chuyên gia trong và ngoài nước đến dự từ sớm.

Nhiều bạn đọc đến dự vì cách đặt vấn đề lạ lẫm của cuốn sách, nhưng cũng vì sức hút từ cách nói chuyện duyên dáng nhưng đầy thông minh của chủ biên, nữ doanh nhân Đặng Huỳnh Ức My – Chủ tịch HĐQT AgriS và Betrimex – 2 doanh nghiệp từ lâu đã thành công trong tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong cuốn sách, doanh nhân Đặng Huỳnh Ức My hồi tưởng: “Tôi bước vào ngành nông nghiệp và ra thế giới từ khi còn rất trẻ. Ở tuổi đôi mươi, tôi đã có cơ hội tham gia những cuộc họp của Hiệp hội Mía đường Việt Nam cùng các bậc tiền bối nhiều kinh nghiệm. Ngoài ba mươi, tôi bắt đầu tham dự các diễn đàn lớn như London Sugar hay New York Sugar, nơi quy tụ những doanh nghiệp có tuổi đời hàng trăm năm.

Khi đó, Việt Nam vẫn còn bị xem là một “tay chơi hạng hai”: Sản lượng đường chưa đến một triệu tấn cho gần trăm triệu dân, trong khi Thái Lan đã đạt hơn mười triệu tấn chỉ với năm mươi triệu dân. Trên thị trường quốc tế, đường Việt Nam chỉ được nhắc tới khi thị trường thiếu hụt quota. Tôi bắt đầu bật lên câu hỏi: "Right to win" - "Cửa thắng" của nông nghiệp Việt nằm ở đâu? Làm thế nào để chuyển từ "tay chơi hạng hai" thành "tay chơi hạng nhất”? Đây cũng chính là khởi đầu cho ý tưởng của cuốn sách hấp dẫn này.

Cuốn sách ghi lại những kinh nghiệm của nữ doanh nhân Đặng Huỳnh Ức My và đội ngũ AgriS - Betrimex trong hành trình đưa sản phẩm từ mía và dừa Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Một trong những kết quả nổi bật được nhắc đến là thành công của AgriS và Betrimex không chỉ nằm ở giá trị xuất khẩu, mà quan trọng hơn là xây dựng được vị thế bền vững cho hai loại nông sản của Việt Nam trên thị trường thế giới.

AgriS vừa đưa đường Việt Nam lên sàn ICE London và New York, vừa xây dựng hệ quản trị chuẩn quốc tế. Betrimex, từ một công ty xuất nhập khẩu, đà phát triển thương hiệu nước dừa Cocoxim và hơn 80 sản phẩm từ dừa Việt Nam đã hiện diện tại hơn 80 quốc gia với triết lý Zero Waste được chứng minh bởi chuỗi giá trị tuần hoàn toàn diện.

Bên cạnh thành công, tác giả chia sẻ nhiều câu hỏi nhức nhối: Vì sao nông dân Việt vẫn chịu cảnh bán rẻ? Vì sao sản lượng lớn mà giá trị gia tăng thấp? Và vì sao thương mại quốc tế không phải chỉ là xuất khẩu sản phẩm? Chính những trăn trở ấy đã dẫn tới hình thành “Right to Win - Cửa thắng của nông nghiệp Việt”, nơi chị chia sẻ tư duy, kinh nghiệm và lộ trình cho nông nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Một trong những điều hấp dẫn nhất của cuốn sách, khi doanh nhân Đặng Huỳnh Ức My trăn trở: “Ngành nông nghiệp là lĩnh vực mà quan hệ nhân - quả thể hiện rất rõ. Sự cân bằng của hệ sinh thái không chỉ là tiêu chí kỹ thuật, mà còn là chuẩn mực đạo đức trong cách chúng ta vận hành. Chúng ta lấy gì từ Mẹ Trái đất, từ thiên nhiên, thì cũng phải trả lại điều tương xứng. Chúng ta yêu cầu nông dân điều gì thì cũng phải bảo đảm quyền lợi công bằng cho họ...”.

Đây là triết lý đậm tính nhân văn, nên không phải ngẫu nhiên mà chị đã đưa đoạn trích này ra bìa 4 của cuốn sách, in đậm một cách trang trọng, như để nhắc nhở chính mình trên con đường xây dựng các doanh nghiệp bền vững hàng đầu.

Nhận định về "cửa thắng" nông nghiệp Việt, nữ doanh nhân Đặng Huỳnh Ức My cho rằng không nằm ở năng suất, mà ở cách tổ chức phát triển bền vững trên toàn bộ hệ thống. Theo đó, bền vững không phải là khẩu hiệu hay công cụ truyền thông, cũng không chỉ là những bộ tiêu chuẩn để doanh nghiệp đạt chứng chỉ. Bền vững phải trở thành bản chất, gắn vào mọi quyết định từ đồng ruộng, nhà máy đến bàn đàm phán thương mại quốc tế. Chỉ khi ESG (môi trường – xã hội – quản trị) được tích hợp gốc rễ từ R&D (nghiên cứu và phát triển), nông học, công nghệ chế biến đến văn hóa quản trị, doanh nghiệp mới có thể tạo ra lợi thế lâu dài.

AgriS đã đầu tư mạnh vào nông học chính xác, dùng hệ thống GPS và drone để giám sát canh tác, giảm lượng phân bón hóa học và tối ưu nước tưới. Betrimex xây dựng trung tâm R&D để nghiên cứu đa dạng hóa sản phẩm từ dừa, không chỉ dừng lại ở nước giải khát. Các nông trường kiểu mẫu (demo farm) theo mô hình sandbox được xây dựng tại Úc, Việt Nam, Lào và Campuchia nhằm tạo ra các phòng thí nghiệm mở để thử nghiệm canh tác, chế biến và dữ liệu trong phạm vi giới hạn, giúp thử - sai - điều chỉnh nhanh trước khi nhân rộng.

Bền vững chỉ có ý nghĩa khi được đo đếm bằng kết quả cụ thể. AgriS đạt chứng chỉ Bonsucro - một chuẩn quốc tế khắt khe cho ngành mía đường buộc doanh nghiệp minh bạch về chuỗi cung ứng, về phát thải và về quyền lợi nguời lao động. Betrimex đạt chứng chỉ Fairtrade, giúp hơn 7.000 hộ nông dân dừa được đảm bảo thu nhập công bằng và tiếp cận vốn cải thiện canh tác.

Chính nhờ những thực hành này, cây mía và trái dừa Việt Nam đã bước ra chuỗi cung ứng toàn cầu, có mặt trên kệ hàng của nhiều siêu thị nổi tiếng như Walmart, Tesco... và sòng phẳng trao đổi, tư vấn giải pháp cho các đối tác toàn cầu. Đấy là minh chứng rằng: Chỉ khi coi bền vững là bản chất, doanh nghiệp Việt mới có thể mở "cửa thắng" trong thương mại quốc tế.

“Khác với nhiều người gắn bó với nông nghiệp từ gốc rễ, tôi đến với ngành này qua con đường tài chính, bắt đầu bằng những thương vụ sáp nhập và mua lại (M&A) đầu tiên trên thị trường. Từ góc nhìn thẩm định trước sáp nhập (due diligence) khô khan, tôi dần chuyển từ "đọc con số" sang "hiểu con người, đất đai và cây trồng". Tôi nhận ra nông dân Việt Nam giỏi và bền bỉ, nhưng cần một hệ thống để biến nỗ lực thành giá trị thương mại bền vững. Nông nghiệp - trụ cột nuôi sống gần trăm triệu dân và là "tấm hộ chiếu mềm" của Việt Nam trong các cuộc đàm phán toàn cầu về khí hậu, môi trường, an ninh lương thực - vẫn chưa được nhìn nhận xứng tầm trên sân chơi quốc tế. Chúng ta có sản phẩm, có con người, có đất đai, nhưng cần một khung năng lực đủ mạnh để trụ vững trong luật chơi toàn cầu”, nữ doanh nhân Đặng Huỳnh Ức My.