Tín hiệu khởi sắc nhưng còn điểm nghẽn
Sáng 17/9, tại Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu bảo đảm giải ngân 100% kế hoạch vốn trong năm 2025, nâng cao chất lượng đầu tư, không để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.
Đồng thời, phát huy vai trò của đầu tư công như một động lực tăng trưởng, tạo việc làm, sinh kế, nâng cao đời sống nhân dân. Hội nghị được kết nối trực tuyến từ trụ sở Chính phủ tới các tỉnh, thành phố.
Thủ tướng nêu rõ giải ngân đầu tư công 2025 có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn những điểm nghẽn, nút thắt. Ảnh: VGP.
Từ đầu năm, công tác giải ngân được lãnh đạo, chỉ đạo sát sao. Trong đó, Thường trực Chính phủ tổ chức 2 hội nghị trực tuyến để thúc đẩy động lực đầu tư công. Chính phủ ban hành 8 nghị quyết, Thủ tướng ban hành 1 chỉ thị, 6 công điện và nhiều văn bản điều hành. Các tổ công tác được lập theo Quyết định 1544/QĐ-TTg ngày 16/7 nhằm đôn đốc, tháo gỡ vướng mắc trong sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu, xây dựng hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng và giải ngân vốn.
Bên cạnh điều hành, khung pháp lý tiếp tục được hoàn thiện. Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua Luật số 90/2025/QH15 ngày 25/6 sửa đổi, bổ sung nhiều luật then chốt (Đấu thầu, PPP, Hải quan, Thuế giá trị gia tăng, Thuế xuất nhập khẩu, Đầu tư, Đầu tư công, Quản lý sử dụng tài sản công) để tăng phân cấp, tạo chủ động cho bộ, ngành, địa phương trong điều hành kế hoạch đầu tư công.
Trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính và triển khai mô hình chính quyền hai cấp, Chính phủ ban hành 30 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, trong đó nhiều nội dung gắn trực tiếp với giải ngân. Những nỗ lực này được chuyển hóa thành các công trình cụ thể, tiêu biểu là sự kiện ngày 19/8 - khánh thành, khởi công 250 dự án trên toàn quốc, góp phần tạo động lực, truyền cảm hứng cho đầu tư toàn xã hội.
Kết quả giải ngân 8 tháng đầu 2025 cho thấy những chuyển biến tích cực. Cả nước đã giải ngân 409.000 tỷ đồng, đạt 46,3% kế hoạch, tăng 5,9% và gần 135.300 tỷ đồng so với cùng kỳ 2024. Có 9 bộ, cơ quan trung ương và 22 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân trên mức bình quân chung.
Nhiều đơn vị vừa có kế hoạch vốn lớn vừa giải ngân cao như: Bộ Công an 64,8%, Bộ Quốc phòng 54,5%, Thanh Hóa 90,6%, Ninh Bình 90,1%, Phú Thọ 74,08%, Bắc Ninh 64,6%, Gia Lai 62,8%. Riêng các chương trình mục tiêu quốc gia, tỷ lệ giải ngân đạt 52,4%. Những con số này phản ánh xu hướng đi lên cả về tỷ lệ lẫn quy mô tuyệt đối, tạo điểm tựa cho mục tiêu hoàn thành kế hoạch năm.
Tuy vậy, Thủ tướng cũng chỉ ra những điểm nghẽn chưa được xử lý dứt điểm. Ở nhiều nơi, bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư còn chậm, nguồn cung vật liệu xây dựng thông thường chưa bảo đảm, giá vật liệu tăng so với thời điểm mở thầu khiến chi phí đội lên. Công tác đấu thầu, thanh tra, kiểm tra còn hạn chế, việc xử lý vi phạm, chậm trễ trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công chưa kịp thời, nghiêm minh.
Một số địa phương chưa chủ động, thiếu quyết liệt, còn lúng túng trong chỉ đạo điều hành; tinh thần trách nhiệm chưa cao, xuất hiện tâm lý né tránh, đùn đẩy trách nhiệm trong bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy. Việc triển khai các kết luận, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng ở một số nơi còn chậm. Công tác thông tin, truyền thông chưa chủ động, chưa cung cấp đầy đủ để tạo đồng thuận xã hội.
Đáng chú ý, hết tháng 8/2025 vẫn còn 18 bộ, cơ quan trung ương và 30 địa phương chưa phân bổ hết số vốn gần 38.400 tỷ đồng đã được giao. 29 bộ, cơ quan và 12 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân cả nước.
Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025 lần thứ 3 được kết nối trực tuyến đến các địa phương. Ảnh: VGP.
Mục tiêu giải ngân 100% vốn với tinh thần ‘6 rõ’
Để đạt giải ngân đầu tư công 100% trong năm 2025, Thủ tướng chỉ đạo từng bộ, cơ quan trung ương và địa phương rà soát toàn bộ danh mục, đánh giá tiến độ từng dự án, phân loại rõ nhóm “tốt, chậm, không có khả năng giải ngân”, rồi xây dựng tiến độ chi tiết theo tháng, quý kèm giải pháp cụ thể. Lãnh đạo được phân công đích danh phụ trách dự án hoặc nhóm dự án, gắn kết quả giải ngân vào tiêu chí đánh giá cán bộ.
Trọng tâm tiếp theo là kế hoạch vốn. Thủ tướng yêu cầu khẩn trương phân bổ gần 38.400 tỷ đồng vốn còn lại, không để “tiền nằm chờ dự án”. Song song là cơ chế điều tiết động: thường xuyên rà soát và điều chỉnh vốn từ dự án giải ngân chậm hoặc không có khả năng giải ngân sang dự án có nhu cầu và khả năng hấp thụ tốt.
Các đơn vị chủ động đề xuất điều chỉnh kế hoạch vốn và gửi Bộ Tài chính trước 20/9. Bộ Tài chính tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền phương án điều chuyển, đồng thời buộc đơn vị không giải ngân hết vốn phải kiểm điểm trách nhiệm.
Về tổ chức, Thủ tướng yêu cầu huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để giải quyết 2 điểm nghẽn chính: giải phóng mặt bằng và nguồn vật liệu. Các địa phương phải quyết liệt hơn trong bồi thường, tái định cư, tăng cường truyền thông tạo đồng thuận xã hội.
Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng UBND các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm tháo gỡ vướng mắc khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, bảo đảm nguồn cung ổn định cho dự án hạ tầng trọng điểm, cắt đứt “vòng luẩn quẩn” thiếu cung – đội giá.
Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm chủ đầu tư, ban quản lý, nhà thầu cố tình gây khó khăn hoặc làm chậm tiến độ; kiểm điểm kịp thời cán bộ yếu kém. Tinh thần “6 rõ” – rõ người, việc, trách nhiệm, thẩm quyền, thời gian, sản phẩm – phải trở thành chuẩn mực trong mọi khâu.
Song song là lựa chọn đúng nhà thầu theo cam kết tiến độ, thiết lập “đường găng”, theo dõi hằng tuần, sẵn sàng thay thế nhà thầu yếu. Khí thế thi công “3 ca 4 kíp”, “làm xuyên ngày nghỉ, lễ, Tết” được khuyến khích, nhưng phải bảo đảm chất lượng, tuân thủ quy định và phòng ngừa tham nhũng, lãng phí.
Về thể chế, các bộ, ngành tập trung ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền kịp thời văn bản liên quan đến giải ngân, nhất là triển khai các luật mới. Nếu phát sinh khó khăn vượt thẩm quyền, phải chủ động báo cáo, không để đứt gãy tiến độ. Thủ tướng yêu cầu phát huy 8 tổ công tác đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, đồng thời các bộ, ngành, địa phương duy trì tổ công tác nội bộ xử lý tại chỗ.
Xuyên suốt là yêu cầu đổi mới tư duy, phối hợp hiệu quả chính sách tài khóa – tiền tệ để giải ngân hòa vào dòng chảy kinh tế. Thủ tướng kêu gọi tinh thần trách nhiệm cao nhất, đặc biệt là vai trò người đứng đầu. Mục tiêu 100% vốn chỉ đạt được nếu từng khâu, từ chuẩn bị, phân bổ vốn, lựa chọn nhà thầu, giải phóng mặt bằng, cung ứng vật liệu đến thi công, nghiệm thu, đều vận hành đồng bộ, có thưởng – phạt rõ ràng.
Với cách tiếp cận đó, Thủ tướng kỳ vọng dòng vốn đầu tư công trở thành “vốn mồi” kích hoạt, dẫn dắt nguồn lực xã hội, tạo việc làm, sinh kế, nâng cao đời sống nhân dân, hoàn thành mục tiêu năm 2025 cũng như cả nhiệm kỳ.
