Nỗi lo của người dân sống bên sông
“Chỉ trong vài tiếng đồng hồ, căn nhà có 5 người đang sống bình thường đã trôi xuống sông Tiền. Tài sản không kịp di dời, chỉ còn biết đứng nhìn mà rơi nước mắt”, bà Nguyễn Thị Thu, 62 tuổi, ngụ khóm Tân Tịch, phường Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp nghẹn giọng khi kể về vụ sạt lở sáng sớm 20/9 vừa qua.
Thời điểm đó, sạt lở đã cuốn phăng 6 căn nhà cùng nhiều vật dụng xuống sông Tiền. Không chỉ thiệt hại hàng tỷ đồng, nỗi sợ hãi còn bám chặt vào tâm lý những hộ dân sống gần bờ.
Một căn nhà của người dân khóm Tân Tịch, phường Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp ven sông Tiền bị sạt lở cuốn trôi, chỉ còn lại phần tường và mái sụp xuống nước. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Ông Nguyễn Văn Dũng, một hộ dân trong vùng nguy hiểm sạt lở gần đó, cho biết: Đêm nào cũng nghe tiếng lở đất rào rào, cả nhà không ai dám ngủ yên. Chỉ mong Nhà nước sớm có giải pháp để bà con bớt bất an.
Theo thống kê sơ bộ, vụ sạt lở tại Tân Tịch đã làm mất khoảng 2.000m² đất, gây thiệt hại trên 2 tỷ đồng. Dự báo, đoạn sông này có thể tiếp tục sạt lở trong những ngày lũ về.
Trước đó không bao lâu, vào giữa tháng 8/2025, tại công trình kè Thường Thới Tiền, thuộc xã Thường Phước, tỉnh Đồng Tháp tiếp tục xuất hiện một vụ sạt lở mới dài khoảng 55 m, cách vị trí sạt lở hôm 7/8 khoảng 45 m về phía thượng nguồn. Sự cố đã làm hư hỏng toàn bộ mái taluy kè, vỉa hè và lan can dài 30 m, rộng 8 m, ăn sâu vào mặt đường nhựa khoảng 1,5 m.
Ông Lê Hùng Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Thường Phước, cho biết mực nước lũ từ thượng nguồn sông Tiền đang dâng cao, dòng chảy xiết, kết hợp mật độ tàu ghe qua lại lớn tạo sóng đánh sát bờ, làm nền đất yếu và địa hình lòng sông bị hạ thấp so với trước.
Lực lượng công an hỗ trợ người dân khóm Tân Tịch di dời tài sản khẩn cấp ra khỏi khu vực nguy hiểm do sạt lở. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Những yếu tố này khiến nguy cơ sạt lở có thể tiếp diễn bất cứ lúc nào. Địa phương đã triển khai các biện pháp khẩn cấp như giăng dây, lắp đèn cảnh báo, cấm phương tiện qua lại khu vực sạt lở và cử lực lượng ứng trực 24/24 để đảm bảo an toàn cho người và phương tiện.
Đồng Tháp công bố tình huống khẩn cấp
Mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Trần Trí Quang đã ký quyết định công bố tình huống khẩn cấp sạt lở bờ sông Tiền tại đường Nguyễn Hương, khóm Tân Tịch và Tịnh Hưng (phường Cao Lãnh).
Trong vòng 5 ngày, khu vực này liên tiếp xảy ra hai vụ sạt lở lớn, tổng chiều dài hơn 500m, ăn sâu vào đất liền từ 30 – 70m, làm 35 hộ dân mất đất và nhà cửa. Đặc biệt, khoảng 285 hộ với hơn 900 nhân khẩu đang nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở trực tiếp.
Chủ tịch UBND tỉnh Trần Trí Quang trực tiếp khảo sát hiện trường và cho biết: Đây là điểm sạt lở đặc biệt nguy hiểm, nằm sát hố xoáy, nước vỗ thẳng vào bờ nên nguy cơ sạt lở còn tiếp diễn. Tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành vào cuộc khẩn trương, vừa triển khai biện pháp ứng phó tạm thời, vừa xây dựng phương án công trình căn cơ để bảo vệ người dân.
Người dân chỉ tay về đoạn bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng, đất đã bị cuốn phăng xuống dòng nước. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Không chỉ riêng Cao Lãnh, các xã phường trong tỉnh Đồng Tháp hiện có hơn 50 điểm sạt lở đặc biệt nguy hiểm ven sông Tiền, sông Hậu và các nhánh sông. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp, trung bình mỗi năm, thiên tai sạt lở cuốn trôi hàng chục hecta đất, gây thiệt hại tài sản từ 200 – 300 tỷ đồng, chưa kể những tổn thất tinh thần và nguy cơ về tính mạng.
Ông Bùi Quốc Nam, Chủ tịch UBND phường Cao Lãnh, chia sẻ: Mỗi lần xảy ra sạt lở là hàng chục hộ dân rơi vào cảnh trắng tay. Chính quyền phải vận động doanh nghiệp, nhà hảo tâm hỗ trợ khẩn cấp để bà con có cái ăn, chỗ ở tạm thời. Nhưng về lâu dài, nếu không có nguồn lực lớn để kè chống, thì sạt lở sẽ tiếp tục đe dọa.
Gốc rễ từ “đói cát, thiếu phù sa”
Theo chuyên gia nghiên độc lập sinh thái ĐBSCL Nguyễn Hữu Thiện, tình trạng sạt lở ở ĐBSCL nói chung và Đồng Tháp nói riêng không còn là hiện tượng đơn lẻ mà đã trở thành xu thế lan rộng. Để ứng phó lâu dài, ôngThiện đề xuất: Quy hoạch dân cư, tránh xây dựng nhà cửa hay các công trình hạ tầng sát bờ sông và từng bước di dời dân ra khỏi vành đai nguy hiểm. Quản lý khai thác cát, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác cát sông, tránh làm đáy sông sâu thêm. Khôi phục hệ sinh thái ven sông, đẩy mạnh trồng lại cây xanh, vành đai rừng để làm “lá chắn mềm” chống sóng, giảm áp lực dòng chảy.
Sạt lở hai bên bờ sông Tiền, sông Hậu tại Đồng Tháp mùa mưa lũ ngày càng nghiêm trọng. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Cần áp dụng cảnh báo sớm, quan trắc địa kỹ thuật để dự báo điểm sạt lở, di dời dân trước khi xảy ra sự cố. Còn các biện pháp công trình như kè bê tông chỉ nên áp dụng ở những khu vực thật sự cần thiết, bảo vệ hạ tầng quan trọng hoặc dân cư đông đúc. Còn lại, cần để sông có không gian tự điều chỉnh.
“Khi dòng chảy bị can thiệp, phù sa và cát không còn, đồng bằng vốn được bồi đắp hàng ngàn năm đang đứng trước nguy cơ thu hẹp”, chuyên gia Nguyễn Hữu Thiện nói.
Trong khi chờ giải pháp căn cơ, điều người dân mong mỏi nhất vẫn là được hỗ trợ di dời và an cư lạc nghiệp. Bà Nguyễn Thị Thu chia sẻ: “Chúng tôi chỉ mong có nơi ở an toàn, không còn thấp thỏm mỗi khi mưa lớn hay triều cường lên cao. Nhà cửa mất rồi có thể dựng lại, nhưng tính mạng con người thì không thể”.
UBND tỉnh Đồng Tháp đã chỉ đạo rà soát quỹ đất tái định cư, đồng thời kiến nghị Trung ương hỗ trợ ngân sách xử lý các điểm sạt lở đặc biệt nguy hiểm. Tỉnh cũng vận động các nguồn xã hội hóa để lo chỗ ở tạm cho người dân mất nhà cửa.
Đoạn công trình kè Thường Thới Tiền, thuộc xã Thường Phước, tỉnh Đồng Tháp ven sông Tiền bị hư hỏng nặng. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Ông Trần Trí Quang, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, khẳng định: Tỉnh Đồng Tháp xác định sạt lở là thách thức lớn nhất hiện nay. Tỉnh sẽ tập trung mọi nguồn lực để bảo vệ tính mạng và tài sản người dân, đồng thời phối hợp với các bộ, ngành và chuyên gia để có giải pháp bền vững. Trong bối cảnh đó, ý thức cộng đồng cũng là yếu tố quan trọng. Người dân cần tuân thủ cảnh báo, không xây dựng sát bờ sông, hạn chế tác động làm suy yếu nền đất.
