Người đàn ông ăn, ngủ bên cạnh đàn hổ dữ

Cầm cố sổ đỏ để nuôi hổ

Có lần, giữa đêm khuya tĩnh mịch, một người dân trong làng hốt hoảng gọi báo, hổ trong trại nuôi nhốt đã sổng chuồng! Tin lan truyền nhanh như gió khiến cả làng nháo nhác trong đêm. Chính quyền địa phương lập tức có mặt và lãnh đạo huyện Thọ Xuân (nay là xã Thọ Xuân), tỉnh Thanh Hóa cũng vội vàng tới hiện trường để kiểm tra thực hư thông tin.

Rất may khi kiểm tra kỹ, số hổ trong chuồng vẫn đủ và không có việc hổ sổng chuồng. Cả làng thở phào nhưng mồ hôi vẫn còn rịn trên trán vì người tung tin ấy "nhìn mèo hoang hóa hổ". Kỷ niệm đó khiến ông Trịnh Đình Bạch và dân làng thôn Yên Lợi, xã Xuân Tín, tỉnh Thanh Hóa nhớ mãi.

Ông Bạch được một người trong làng ủy quyền chăm sóc 11 cá thể hổ từ năm 2019. Số hổ này vốn do ông Nguyễn Mậu Chiến (người địa phương) đưa về nuôi nhốt trái phép từ năm 2006, đến năm 2012 mới được Chi cục Kiểm lâm tỉnh Thanh Hóa cấp phép. Trước đó, đàn hổ từng nhiều lần hao hụt do bệnh tật. Hiện trại hổ còn 9 cá thể, trong đó có 3 cá thể cái, trọng lượng trung bình khoảng 1,8 tạ, con to nhất gần 3 tạ.

Khu chuồng nuôi nhốt được chia thành ba phần rõ ràng: Khu điền dã để hổ vận động, khu chuồng ở và khu tắm rửa, cho ăn. Toàn bộ khu vực được bao bọc bằng tường cao, lưới sắt kiên cố, khép kín xung quanh, chỉ chừa một lối rộng hơn 1m để người chăm sóc thuận tiện di chuyển. Xung quanh khu nuôi nhốt được lắp camera để theo dõi nhất cử nhất động của đàn hổ.

Ông Bạch bảo, với ông, đàn hổ chẳng khác gì những vật nuôi đã thân thuộc từ lâu. Sáng chiều đều đặn, chỉ cần ông cất tiếng gọi “Bo… Bo…” vài lần, cả đàn đã thong thả bước lại, cọ đầu vào song sắt như chào ông rồi ngoan ngoãn để ông xịt vòi tắm rửa, cho ăn. Nhưng chỉ cần xuất hiện người lạ, đôi mắt chúng lập tức ánh lên vẻ sắc lạnh, tiếng gầm trầm vang vọng như lời cảnh báo, bước chân chuyển sang nhịp rình rập, đầy cảnh giác.

Ông Bạch chia sẻ, chăm sóc 9 cá thể hổ mỗi ngày tiêu tốn không ít công sức và tiền bạc. Một con hổ đực trưởng thành có thể ăn tới 10kg thịt mỗi ngày, con cái khoảng 7kg. Tính ra, cả đàn tiêu thụ gần một tạ thịt, tốn cả triệu đồng mỗi ngày. Chi phí lớn nhất vẫn là tiền thức ăn, có thời điểm ông phải cầm cố sổ đỏ, vay ngân hàng để lo bữa ăn cho chúng. Nhiều cá thể hổ trong chuồng nay đã gần 20 tuổi, riêng tiền mua thịt cho đàn hổ đã lên tới hàng tỷ đồng.

Ông Bạch thú thật, đã không ít lần ông định xin nghỉ việc để dành thời gian chăm lo cho gia đình, nhưng rồi lại chẳng thể dứt. "Sống cùng đàn hổ lâu rồi cũng thành quen, xa chúng lại thấy nhớ. Vả lại, ở làng này chẳng mấy ai đủ gan dạ để suốt ngày kè kè bên những con thú dữ. Giao chúng cho người khác lại không yên tâm, sợ kẻ xấu lợi dụng mà làm hại đàn hổ", ông Bạch nói.

Ông Bạch kể, có một số con trong đàn bị ốm, ông mang cả giường chiếu ra cạnh khu nuôi nhốt để tiện canh chừng, theo dõi sức khỏe cho chúng. Có những hôm trời mưa bão, ông thao thức cả đêm, lo sợ cây đổ, chuồng hỏng hay bất trắc nào đó có thể cướp đi mạng sống của chúng.

"Bỏ thì thương, vương thì tội"

Ông Lê Văn Hà, phụ trách Trạm Kiểm lâm Mục Sơn (thuộc Hạt Kiểm lâm Ngọc Lặc) cho biết: Trước đây, đàn hổ này được Chi cục Kiểm lâm Thanh Hóa cấp phép nuôi nhốt năm 2012. Sau khi giấy phép hết hạn năm 2017, Chi cục đã có văn bản xin ý kiến đơn vị có thẩm quyền cấp phép đối với động vật hoang dã, tuy nhiên đến nay người nuôi vẫn chưa được cấp lại giấy phép do không đủ điều kiện.

“Hằng tuần, lực lượng kiểm lâm đều đến kiểm tra quy trình chăm sóc, bảo đảm không để xảy ra việc tráo đổi, giết mổ hay buôn bán. Toàn bộ hoạt động đều được ghi chép, theo dõi định kỳ theo tuần và tháng”, ông Hà nói.

Ông Hà cũng cho biết, hiện gia đình và cơ quan chức năng đang tích cực đấu nối, tìm phương án chuyển giao đàn hổ cho đơn vị có thẩm quyền. Trong quá trình bàn bạc, các bên đã đưa ra các phương án, trong đó có việc xây dựng trung tâm nghiên cứu tại chỗ hoặc chuyển giao đàn hổ cho các trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học đủ điều kiện nuôi nhốt.

Tuy nhiên, phương án một gặp trở ngại lớn vì gia đình không đủ điều kiện kinh tế để triển khai. Phương án 2 cũng đã bắt đầu thực hiện nhưng vẫn vướng nhiều khó khăn do chưa tìm được tiếng nói chung.

Theo ông Bạch, có lần Vườn Quốc gia Bến En từng đề xuất khoanh nuôi, bảo vệ đàn hổ, đồng thời tạo điểm nhấn cho khu sinh thái. Tuy nhiên, phương án này không khả thi do chi phí đầu tư quá lớn. Riêng hệ thống điện và đầu tư khu vực khoanh nuôi đã lên tới hàng chục tỷ đồng. Chưa kể, vị trí khoanh nuôi nằm trên đảo, gây thêm trở ngại trong quá trình vận chuyển và chăm sóc.

Việc nuôi nhốt hổ tại xã Xuân Tín không chỉ là chuyện cơm ăn nước uống mỗi ngày mà còn là những nỗi lo âm thầm. Không ít người lo lắng chỉ cần một trận bão lớn có thể khiến cây đổ, chuồng trại hư hỏng khiến đàn hổ bị thương, thậm chí chết hoặc sổng ra ngoài, gây nguy hiểm cho người xung quanh. Nguy cơ ấy có thể xảy ra, nhất là khi khu nuôi nằm cạnh một số nhà dân. Trong khi đó, việc sửa sang, gia cố chuồng trại lại cần số tiền lớn. Mặt khác, đây là loài thuộc nhóm động vật nguy cấp, quý hiếm, bị cấm săn bắt và buôn bán dưới mọi hình thức nên chuyện bán hay chuyển nhượng đều không thể.

“Gia đình cũng mong sớm chuyển giao đàn hổ cho đơn vị có thẩm quyền, đủ tư cách pháp nhân để tiếp tục nuôi nhốt, đồng thời hỗ trợ phần công chăm sóc và chi phí thức ăn. Bây giờ thịt thì không thịt được, bán cũng không xong, mà nuôi thì tốn kém từng ngày…, bỏ thì thương, vương thì tội”, ông Bạch thở dài.

Điều mà người dân vẫn chưa hết lo lắng là chẳng may xảy ra sự cố khiến chuồng trại bị hư hỏng, đàn hổ bị sổng chuồng thì không biết điều gì sẽ xảy ra. Hiện giấy phép chăn nuôi đã hết hạn, công tác quản lý và người nuôi cũng không có một cam kết chắc chắn nào về đảm bảo tính an toàn, pháp lý đối với việc nuôi hổ tại Xuân Tín, Thanh Hóa.

Theo tìm hiểu, năm 2006, ông Nguyễn Mậu Chiến mua 10 cá thể hổ. Ông Chiến sau đó đã bị Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa ra quyết định xử phạt 30 triệu đồng và cho phép được tiếp tục chăm sóc, nuôi dưỡng đàn hổ. Đến năm 2008, ông Chiến mua thêm 5 cá thể hổ khác và UBND tỉnh Thanh Hóa cũng đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 30 triệu đồng.