Ngành sắn vượt thách thức: [Bài 3] Triển vọng giống sắn HL-RS15

Ưu điểm vượt trội giống sắn HL-RS15

Những năm trước, bệnh khảm lá sắn từng là “cơn ác mộng” với người trồng ở Tây Ninh. Virus khảm lá gây bệnh làm cây suy yếu, năng suất giảm 20 - 90%, kéo theo thua lỗ triền miên. Có thời điểm, nguy cơ “xóa sổ vùng nguyên liệu” đã hiện hữu, khiến cả nông dân lẫn doanh nghiệp chế biến đứng ngồi không yên.

Tuy nhiên, thay vì buông xuôi, ngành nông nghiệp và nông dân Tây Ninh đã chọn cách chủ động tìm giống mới, thích nghi và thay đổi. Thông qua hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm Nông nghiệp Hưng Lộc và các đơn vị khoa học, nhiều giống sắn triển vọng đã được đưa vào khảo nghiệm và nhân rộng. Sau các giống HN1, HN3, HN7, đến nay giống sắn HL-RS15 đang được đánh giá cao tại tỉnh Tây Ninh.

Kết quả ban đầu cho thấy giống sắn HL-RS15 kháng bệnh khảm lá 100%, sinh trưởng tốt trên đất Tây Ninh, năng suất đạt 40 - 45 tấn/ha, hàm lượng tinh bột ổn định. Đây được xem là “cú hích” quan trọng, mở ra hướng đi bền vững cho cây trồng chủ lực của tỉnh.

“Giống sắn HL-RS15 có các ưu điểm nổi bật như: năng suất cao (30-52,7 tấn/ha), hàm lượng tinh bột cao (28-31%), khả năng kháng bệnh tốt (khảm lá, chổi rồng, rệp sáp, thối củ), thời gian sinh trưởng phù hợp (8-10 tháng) và khả năng giữ tinh bột lâu, giúp nông dân yên tâm canh tác và ổn định nguồn nguyên liệu cho chế biến”, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm Nông nghiệp Hưng Lộc Phạm Thị Nhạn cho biết thêm.

Một trong những hộ nông dân đầu tiên được tiếp cận giống mới, ông Nguyễn Thành Vinh, nông dân xã Tân Hội chia sẻ: “Hơn 20 năm gắn bó với cây sắn, tôi đã trải qua nhiều thăng trầm. Vài năm trước, bệnh khảm lá khiến bà con chúng tôi rất lo lắng. Nhưng từ khi đưa giống sắn HL-RS15 vào sản xuất, tôi yên tâm hẳn. Cây khỏe, năng suất ổn định, lại được cán bộ khuyến nông đồng hành, đời sống gia đình cải thiện rõ rệt”.

Không chỉ đổi mới giống, ông cũng như nhiều hộ còn áp dụng tiến bộ kỹ thuật như tưới bằng năng lượng mặt trời, canh tác hữu cơ, liên kết trong Hội Nông dân để cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm. Nhờ đó, chi phí giảm, hiệu quả tăng, tinh thần bà con phấn khởi hơn trước.

Trưởng trạm Khuyến nông và Dịch vụ Nông nghiệp khu vực Tân Châu Dương Thanh Phương cho biết thêm, nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi và kỹ thuật canh tác ngày càng được cải thiện, tổng diện tích trồng sắn trên địa bàn huyện Tân Châu cũ đã vượt 18.500 ha, lớn nhất cả tỉnh. Vụ hè thu năm 2025, nông dân trên địa bàn xuống giống được 12 ha giống sắn HL-RS15. Dự kiến, đến tháng 3/2026, diện tích nhân giống có thể đạt hơn 120 ha, sẵn sàng phục vụ sản xuất đại trà tại khu vục Tân Châu và các khu vực lân cận.

“Việc đưa giống sắn HL-RS15 vào sản xuất không chỉ góp phần đa dạng hóa cơ cấu giống sắn mà còn mở ra cơ hội tăng hiệu quả kinh tế, giảm thiểu rủi ro sâu bệnh hại, bảo đảm năng suất và chất lượng, giúp nông dân yên tâm canh tác. Trạm Khuyến nông khu vực Tân Châu đang tích cực phối hợp các hộ nông dân để mở rộng diện tích trồng, theo dõi đặc tính giống và hoàn thiện quy trình kỹ thuật nhằm chuyển giao đại trà trong thời gian tới”, ông Dương Thanh Phương nhấn mạnh.

Tiếp tục lai tạo tìm kiếm giống mới

Trong nhiều năm qua, cây sắn đã trở thành cây trồng chủ lực của Tây Ninh, góp phần định hình vị thế “thủ phủ sắn” của cả nước. Với trên 60.000 ha, hằng năm cung ứng hàng triệu tấn củ cho các nhà máy chế biến tinh bột và xuất khẩu, sắn đem lại sinh kế cho hàng vạn hộ nông dân. Thế nhưng, đằng sau những con số ấn tượng ấy là những thách thức ngày càng hiện hữu: đất đai bị thoái hoá, giống sắn suy kiệt, dịch bệnh bùng phát và nguy cơ vùng nguyên liệu không còn bền vững.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, đặc điểm sinh học và phương thức canh tác sắn chính là nguyên nhân quan trọng dẫn đến thoái hoá đất. Bộ rễ sắn ăn sâu, hút nhiều dưỡng chất, đặc biệt là kali và đạm, khiến đất nhanh chóng cạn kiệt. Việc canh tác liên tục, ít luân canh và thiếu bổ sung phân hữu cơ làm cho đất bạc màu, hữu cơ giảm mạnh.

Nghiên cứu của Viện Thổ nhưỡng Nông hoá chỉ ra: sau 3-4 vụ trồng liên tục, hàm lượng chất hữu cơ trong đất trồng sắn có thể giảm tới 50%. Trong khi đó, vào mùa mưa, tán lá sắn thưa, không che phủ, đất dễ bị xói mòn, rửa trôi. Tàn dư cây trồng không được tận dụng để tái tạo dinh dưỡng mà thường bị bỏ hoặc đốt bỏ, càng làm cho đất nghèo kiệt.

Thoái hóa đất không chỉ làm năng suất giảm sút, mà còn làm thoái hóa giống, tạo điều kiện cho dịch bệnh phát triển mạnh. Đơn cử, bệnh khảm lá sắn do virus gây ra, chưa có thuốc đặc trị, khiến cây suy giảm sức đề kháng. Từ đó, hàng loạt bệnh cơ hội khác như thối thân xì mủ, chổi rồng, rệp sáp, thối cổ rễ… dễ dàng tấn công, làm củ kém chất lượng, năng suất sụt giảm từ 20% đến 90%.

Trong bối cảnh đó, giải pháp được coi là “cứu cánh” cho cây sắn Tây Ninh là lai tạo và chọn giống mới có khả năng kháng bệnh, thích nghi tốt với điều kiện đất đai.

Nói về công tác khảo nghiệm, nghiên cứu, tìm ra giống sắn mới, Thạc sĩ Phạm Thị Nhạn, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm Nông nghiệp Hưng Lộc chia sẻ, để có được một giống mới ưu việt, công tác nghiên cứu, khảo nghiệm phải qua rất nhiều bước và mất rất nhiều thời gian, trung bình phải mất ít nhất 3 đến 5 năm mới tuyển chọn ra giống được công nhận.

 Thời gian qua, Viện đã tích cực phối hợp cùng các đơn vị trong nước cũng như tổ chức quốc tế để tuyển chọn được 6 giống sắn kháng bệnh khảm lá và đã được công nhận ở vùng Đông Nam Bộ. Cùng với đó, giống HL-RS15 tiếp tục phát huy ưu thế và được nhân rộng, nó sẽ trở thành “lá chắn” giúp Tây Ninh bảo vệ 62.000 ha sắn, duy trì vị thế thủ phủ sắn cả nước. Đó cũng là nền tảng để ngành chế biến tinh bột, xuất khẩu sắn ổn định nguồn nguyên liệu, hướng đến phát triển bền vững.

"Thoái hóa giống sắn" là hiện tượng giống sắn bị giảm năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu bệnh do sự tích lũy của các khuyết tật di truyền qua quá trình nhân giống vô tính từ hom giống không sạch bệnh. Để khắc phục, cần áp dụng các biện pháp như chọn và nhân giống từ vật liệu sạch bệnh, thu hoạch và bảo quản củ giống đúng kỹ thuật, luân canh cây trồng để giảm thiểu mầm bệnh trong đất.