Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và định hướng nội dung giai đoạn 2026-2030. Ảnh: VGP.
Sáng 13/8, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và định hướng nội dung giai đoạn 2026-2030.
Đồng chủ trì Hội nghị có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Nguyễn Hòa Bình, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ-Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Mai Văn Chính, Phó Thủ tướng Chính phủ, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia; Vũ Hồng Thanh, Phó Chủ tịch Quốc hội.
Cùng dự có lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương; các cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế tại Việt Nam.
Hội nghị được truyền trực tuyến đến điểm cầu 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính hoan nghênh và đánh giá cao Ban Chỉ đạo đã tiến hành hội nghị tổng kết sớm hơn gần nửa năm so kế hoạch; nhìn lại, đánh giá những gì làm tốt thì tiếp tục phát huy tốt hơn, những gì chưa được phải phân tích nguyên nhân, đánh giá để đưa ra nhiệm vụ, giải pháp khắc phục, rút ra bài học kinh nghiệm để triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia tốt hơn trong thời gian tới.
Thủ tướng nêu rõ thực hiện Chương trình không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là tình cảm sâu sắc, mệnh lệnh của trái tim, mang tính nhân văn cao cả đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo - những khu vực xác định còn nhiều khó khăn. Do đó, phải có cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, cả hệ thống chính trị phải có trách nhiệm.
Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu hội nghị tập trung thảo luận đánh giá khách quan những kết quả đạt được, những hạn chế, khó khăn; đặc biệt nêu ra bài học kinh nghiệm, đề xuất giải pháp để việc thực hiện chương trình thời gian tới hiệu quả hơn. Ảnh: VGP.
Theo Thủ tướng, tại những khu vực này, giao thông, đi lại, các vấn đề về y tế, giáo dục, nước sạch, vệ sinh môi trường còn khó khăn; đó còn là những vấn đề liên quan hủ tục, sinh kế cho người dân... Do đó, chúng ta phải nhìn nhận nghiêm túc, thẳng thắn, dứt khoát khắc phục những việc chưa làm được để làm tốt hơn; phân tích những mô hình hay, cách làm tốt mang lại lợi ích cho cộng đồng để rút kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo giai đoạn tới.
Vấn đề là cách làm như thế nào? Vì theo Thủ tướng, cho đến nay, cách làm còn manh mún, chia cắt, chưa có trọng tâm, trọng điểm, chưa có điểm nhấn. Phải tổ chức như thế nào, phân cấp như thế nào? Theo đó, cấp Trung ương phải làm gì, cấp tỉnh phải làm gì, cấp cơ sở phải làm gì? Điều đó đặt ra phải tăng cường phân cấp. Đối với việc bố trí nguồn lực, vốn phải phân bổ cho cấp tỉnh ngay từ đầu, phải đặt ra mục tiêu gì, trong bao lâu, mang lại cho người dân điều gì? Việc bố trí vốn vào các dự án, chương trình là do cấp tỉnh, việc tổ chức thực hiện là do cấp cơ sở. Do đó, phải tăng cường phân cấp, phân quyền, đi đôi phân bổ nguồn lực, tăng cường năng lực, trách nhiệm thực thi, tăng cường kiểm tra, giám sát.
Phải căn cứ mục tiêu để phân bổ nguồn lực, nhưng tinh thần phải phân cấp. Trung ương làm vĩ mô, cấp tỉnh phải tiếp tục là cấp quản lý, giao cấp cơ sở. Phải đổi mới cách nghĩ, cách làm mới tạo hiệu quả. Phải hoàn thiện thể chế cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi; ưu tiên nguồn lực nhưng phải có trọng tâm, trọng điểm, có chương trình, dự án cụ thể, phải bố trí nguồn vốn, đào tạo nguồn nhân lực; chuyển giao công nghệ để phát triển kinh tế.
Thủ tướng cho rằng, đối với các tỉnh có sản phẩm tiêu biểu OCOP thì cần phải xây dựng các sản phẩm có thương hiệu, tiếp đó là quy hoạch vùng trồng nguyên liệu bài bản; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; liên kết với doanh nghiệp để cung ứng hàng hóa, vật tư phục vụ sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; có ngân hàng hỗ trợ vốn; liên kết giữa các hộ gia đình, hợp tác xã, để hợp tác xã phát triển thành doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp nhỏ thành doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp lớn thành doanh nghiệp đa quốc gia, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Thủ tướng mong nhiệm kỳ tới, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ thực hiện tốt hơn, ưu tiên nguồn lực tập trung hơn, cách làm chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn, đổi mới cách tổ chức, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó.
137.000 tỷ đồng đầu tư cho chương trình
Theo Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, nước ta có 53 dân tộc thiểu số với dân số trên 14,4 triệu người, cư trú trên địa bàn chiếm khoảng 3/4 diện tích tự nhiên của cả nước. Sau sắp xếp địa giới hành chính và tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, cả nước có khoảng 1.516 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn 32 tỉnh, thành phố.
Vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chủ yếu ở các khu vực núi cao, biên giới, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng; giàu tiềm năng và lợi thế về kinh tế nông lâm nghiệp, khoáng sản, thủy điện, du lịch sinh thái, thương mại qua biên giới… Tuy nhiên, khí hậu khắc nghiệt, địa hình bị chia cắt mạnh, giao thông đi lại khó khăn, thường xuyên gặp sự cố sạt thiên tai lở do lũ ống, lũ quét. Do đó, kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn khó khăn, hạ tầng kinh tế - xã hội chưa phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao, tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, văn hoá hạn chế…
Tiếp nối các chính sách, chương trình trước đó của Đảng, Nhà nước, năm 2019 và 2020, Quốc hội có các nghị quyết phê duyệt Đề án tổng thể và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Ngay sau đó, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025. Theo các nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, tổng mức vốn để thực hiện Chương trình giai đoạn 2021-2025 là trên 137.000 tỷ đồng.
Hội nghị được tổ chức trực tiếp tại trụ sở Chính phủ, trực tuyến với 34 tỉnh, thành phố trong cả nước. Ảnh: VGP.
Chương trình của Chính phủ gồm 10 dự án về: Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết; phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững; phát triển kinh tế - xã hội mô hình bộ đội gắn với dân; đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống; phát triển giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp; chăm sóc sức khỏe nhân dân; thực hiện bình đẳng giới và các vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em; đầu tư phát triển nhóm dân tộc thiểu số rất ít người và nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn; truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Chương trình đã hỗ trợ đất ở cho 10.549 hộ; hỗ trợ nhà ở cho 42.567 hộ, hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất cho 13.387 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 54.899 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 479.358 hộ; đầu tư xây dựng 809 công trình nước sinh hoạt tập trung.
Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết cho 25.056 hộ; các địa phương đã triển khai hỗ trợ khoán bảo vệ 1.478.962 ha diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, tương đương 323.769 hộ được hỗ trợ; triển khai 403 dự án hỗ trợ phương thức sản xuất theo chuỗi giá trị, với tổng giá trị lên tới 306 tỷ đồng; triển khai hỗ trợ 383 dự án, mô hình chăn nuôi, trồng trọt với 36.654 hộ tham gia.
Chương trình triển khai hỗ trợ đầu tư 6.018 công trình giao thông nông thôn, 8.673 km đường giao thông được nhựa hoá, bê tông hoá hoặc cứng hoá; 442 công trình cung cấp điện, 90 trạm chuyển tiếp phát thanh xã; 1.787 nhà sinh hoạt cộng đồng; cải tạo, sửa chữa 183 trạm y tế xã; hỗ trợ trang thiết bị 118 trạm y tế xã; 225 trạm y tế xã và 629 công trình trường, lớp học đạt chuẩn; hỗ trợ 1.901 mô hình đào tạo nghề với 115.575 người lao động tham gia; 5.385 người lao động được hỗ trợ tham gia khóa đào tạo bồi dưỡng kỹ năng nghề, ngoại ngữ và các thủ tục đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; 37.718 người lao động được hỗ trợ giới thiệu, tư vấn về đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; 8.424 cán bộ làm công tác đưa người lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài và tuyên truyền viên cơ sở ở các cấp.
Tại các địa phương, đã hỗ trợ đầu tư xây dựng, bảo tồn 48 làng, bản và 69 điểm đến du lịch tiêu biểu truyền thống của các dân tộc thiểu số, có 4.409 nhà văn hóa/khu thể thao tại các thôn, bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được đầu tư xây dựng và hỗ trợ trang thiết bị, tu bổ, tôn tạo; bảo tồn, phát huy 124 lễ hội truyền thống tiêu biểu của các dân tộc thiểu số; hỗ trợ hoạt động cho 695 câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian và 5.760 đội văn nghệ truyền thống tại các thôn, bản…
Hoàn thành 6 nhóm nhiệm vụ cơ bản
Sau 5 năm thực hiện chương trình, có 6 nhóm nhiệm vụ cơ bản đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra. Trong đó, mục tiêu về tỉ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt bình quân 3,4%, vượt dự kiến chương trình là 3,2%; thu nhập bình quân của người đạt bình quân 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020; nhóm mục tiêu về giáo dục, lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện đạt bình quân 54,8, vượt mục tiêu chương trình là 50%; bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; tăng cường công tác y tế để đồng bào được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, tiếp tục khống chế, tiến tới loại bỏ dịch bệnh…
Tuy nhiên có 3 nhóm mục tiêu chưa đạt về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã, thôn đặc biệt khó khăn, trong đó tỉ lệ trường, lớp học được xây dựng kiên cố mới đạt 94,6%, tỉ lệ đồng bào được xem truyền hình đạt 97%, tỉ lệ đồng bào được nghe đài phát thanh đạt 98,3%; nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; và nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào…
Trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện Chương trình giai đoạn I (2021-2025), hội nghị cho rằng trong giai đoạn II (2026-2030), cần tập trung thực hiện 3 nhóm mục tiêu chưa đạt, tiếp tục duy trì, giữ vững và phát triển vượt kế hoạch đối với các mục tiêu, nhóm mục tiêu đã hoàn thành ở giai đoạn I; phấn đấu hoàn thành toàn bộ mục tiêu của Chương trình cho cả giai đoạn 2021-2030 đã được xác định tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội, góp phần quan trọng vào thực hiện mục tiêu chung "Đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao" được xác định tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Trong đó, tập trung xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu; phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, thu hẹp dần khoảng cách về mức sống so với bình quân chung của cả nước; tăng cường chất lượng và số lượng nguồn nhân lực phát triển kinh tế - xã hội và tham gia hệ thống chính trị; giải quyết hiệu quả, kịp thời những vấn đề cấp thiết; hỗ trợ hiệu quả đối với nhóm đồng bào dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, có khó khăn đặc thù; thực hiện tốt công tác truyền thông, tuyên truyền, ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường kiểm tra, giám sát, tháo gỡ khó khăn; phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc…
