Bước ngoặt chiến lược trong phát triển vùng
Nghị quyết số 306/NQ-CP ngày 5/10/2025 của Chính phủ về điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là một dấu mốc quan trọng, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong tái cấu trúc không gian phát triển đất nước.
Trong đó, việc xác lập Vùng động lực Bắc Trung Bộ gồm ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh gắn với tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Quốc lộ 1 và trục ven biển là quyết định có tính đột phá, mở ra hướng đi mới cho một vùng đất giàu tiềm năng nhưng chưa phát huy hết nội lực.
Một góc Khu kinh tế Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ảnh: Đình Tiệp.
Nếu trước đây, Bắc Trung Bộ thường được nhìn nhận như vùng “bản lề” nối Bắc - Nam, thì nay, với tầm nhìn mới, khu vực này được xác định là một trong năm vùng động lực quốc gia, có vai trò lan tỏa, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Trung và cả nước. Không chỉ dựa vào vị trí địa kinh tế đặc biệt - vừa là cửa ngõ phía Nam của đồng bằng Bắc Bộ, vừa là trung tâm kết nối ra biển Đông và sang Lào, Thái Lan, vùng còn sở hữu hệ thống khu kinh tế ven biển, cảng biển, sân bay, khu công nghiệp quy mô lớn, tạo nền tảng cho phát triển bền vững.
Khát vọng bứt phá của Bắc Trung Bộ
Trọng tâm của Nghị quyết 306 là xây dựng Bắc Trung Bộ trở thành trung tâm công nghiệp trọng điểm mới của cả nước. Theo đó, ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh sẽ hình thành chuỗi liên kết công nghiệp - cảng biển - đô thị ven biển mang tính lan tỏa cao, hướng tới các lĩnh vực mũi nhọn: lọc hóa dầu, luyện kim, cơ khí chế tạo, công nghiệp ô tô và phụ trợ.
Song song với đó, vùng Bắc Trung Bộ được định hướng đón đầu xu thế phát triển công nghiệp mới với điện tử, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghiệp công nghệ số và công nghệ cao, góp phần chuyển đổi mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất và giá trị gia tăng.
Đường ven biển Nghi Sơn - Cửa Lò. Ảnh: Đình Tiệp.
Thực tế, nền tảng cho sự phát triển này đã được hình thành. Thanh Hóa có Khu kinh tế Nghi Sơn, trung tâm lọc hóa dầu hàng đầu cả nước, đang mở rộng sang công nghiệp năng lượng và vật liệu mới. Nghệ An nổi bật với Khu kinh tế Đông Nam cùng chuỗi khu công nghiệp VSIP, WHA, Hoàng Mai... thu hút các nhà đầu tư lớn trong lĩnh vực điện tử, linh kiện, công nghệ cao. Hà Tĩnh, với Khu kinh tế Vũng Áng, đã trở thành trung tâm luyện kim, công nghiệp nặng và dịch vụ cảng biển quan trọng.
Khi ba trung tâm này được kết nối bằng cao tốc Bắc - Nam, đường ven biển và hệ thống logistics hiện đại, Bắc Trung Bộ sẽ hình thành “tam giác tăng trưởng” có sức cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.
Bên cạnh đó, Nghị quyết cũng nhấn mạnh phát triển các trung tâm du lịch biển gắn với đô thị ven biển. Với bờ biển dài, cảnh quan đẹp, tài nguyên du lịch phong phú từ Sầm Sơn, Cửa Lò đến Thiên Cầm, vùng Bắc Trung Bộ có thể trở thành cực du lịch biển - nghỉ dưỡng - sinh thái của miền Trung, tạo sự cân bằng giữa công nghiệp và dịch vụ, giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn tài nguyên.
Khai phóng tiềm năng, kiến tạo tương lai
Để hiện thực hóa tầm nhìn vùng động lực Bắc Trung Bộ, cần một cơ chế điều phối vùng đủ mạnh, gắn kết chặt chẽ giữa ba tỉnh, đảm bảo phát triển hài hòa, không cục bộ, không “mạnh ai nấy làm”. Chính phủ cần ưu tiên đầu tư hạ tầng chiến lược, đặc biệt là giao thông liên kết vùng, cảng biển, logistics, năng lượng và công nghệ thông tin - những “đường gân” của phát triển công nghiệp và dịch vụ hiện đại.
Đồng thời, phải chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thúc đẩy hợp tác công - tư, thu hút các tập đoàn đa quốc gia, hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn với các trung tâm nghiên cứu, đại học lớn trong vùng.
Một góc Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An. Ảnh: Đình Tiệp.
Với quyết tâm chính trị cao và sự vào cuộc đồng bộ của Trung ương và địa phương, Bắc Trung Bộ hoàn toàn có thể vươn lên trở thành cực tăng trưởng mới, góp phần cân bằng không gian phát triển quốc gia, giảm chênh lệch vùng miền, đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành nước công nghiệp phát triển vào năm 2045.
Từ vùng đất từng chịu nhiều thiệt thòi, Bắc Trung Bộ đang đứng trước cơ hội lịch sử để chuyển mình mạnh mẽ, không chỉ là “cửa ngõ” nối hai miền, mà là vùng động lực mang tầm vóc quốc gia, nơi khơi dậy mạch nguồn tăng trưởng mới của đất nước.
