Sáng 31/7, tại Nhà Quốc hội, Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” đã có cuộc làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN). Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan - Trưởng Đoàn giám sát, chủ trì cuộc làm việc.
Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ. Ảnh: Phạm Thắng.
Đã công bố 151 TCVN về môi trường giai đoạn 2020-2025
Báo cáo Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Xuân Định cho biết, tính đến năm 2025, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về môi trường có 638 TCVN. Thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, trong giai đoạn 2020-2025, Bộ KHCN đã tổ chức thẩm định, công bố: 151 TCVN; trong đó chất lượng không khí có 29 TCVN; chất lượng nước 50 TCVN; chất lượng đất 19 TCVN; chất thải 37 TCVN; kiểm soát khí nhà kính 11 TCVN; thích ứng biến đổi khí hậu 5 TCVN.
Cùng với đó, Bộ đã thẩm định 30 quy chuẩn kỹ thuật (QCVN) và tiếp nhận đăng ký 20 QCVN.
Theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, hệ thống TCVN, QCVN đã góp phần quan trọng nâng cao hiệu lực quản lý môi trường, hỗ trợ kiểm tra, thanh tra, cấp phép môi trường và thúc đẩy công nghệ xử lý môi trường hiện đại. Đồng thời, tăng cường cơ sở kỹ thuật cho việc tham gia thị trường carbon, kiểm kê khí nhà kính, truy xuất nguồn gốc sản phẩm xanh và đáp ứng yêu cầu của các cam kết quốc tế cũng như tạo thuận lợi để doanh nghiệp từng bước vượt qua các rào cản kỹ thuật như CBAM của EU.
Giai đoạn 2022 - 2024, Bộ đã xây dựng 27 trạm quan trắc phóng xạ tại 16 tỉnh, triển khai quan trắc bức xạ tự nhiên tại 14 trạm khí tượng và 3 trạm ozone - UV; duy trì các nhóm trạm chuyên biệt như quan trắc mưa axit, phóng xạ đất liền, biển và khu vực phía Bắc. Dữ liệu được cập nhật thường xuyên, phục vụ cảnh báo sớm và quản lý môi trường.
Tỷ lệ TCVN hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế mới đạt 30%
Về những hạn chế, bất cập trong hệ thống tiêu chuẩn hiện nay, Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Xuân Định cho biết, tỷ lệ tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) được hài hòa hoàn toàn với tiêu chuẩn quốc tế hiện mới đạt khoảng 30%. Hệ thống quy chuẩn kỹ thuật (QCVN) còn thiếu, chưa bao phủ các lĩnh vực mới như kiểm soát khí nhà kính, tín chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn, tái chế, tái sử dụng chất thải...
Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Xuân Định cho biết, tỷ lệ TCVN được hài hòa hoàn toàn với tiêu chuẩn quốc tế hiện mới đạt khoảng 30%. Ảnh: Phạm Thắng.
Phần lớn TCVN được xây dựng bằng phương pháp tự nghiên cứu, chủ yếu tham khảo tài liệu quốc tế, chưa chuyển sang chấp nhận hoàn toàn tiêu chuẩn quốc tế hoặc nước ngoài. Nguồn lực xây dựng tiêu chuẩn còn phân tán, thiếu chuyên gia, hạn chế kinh phí và chưa có cơ chế huy động xã hội hiệu quả.
Bên cạnh đó, một số QCVN viện dẫn nhiều tiêu chuẩn quốc tế chuyên sâu như ISO, ASTM, SMEWW... gây khó khăn khi áp dụng. Ví dụ, Thông tư 10/2021/TT-BTNMT viện dẫn gần 700 tiêu chuẩn, nhưng TCVN chỉ chiếm khoảng 20%.
Để đáp ứng yêu cầu quản lý môi trường trong nước và từng bước hội nhập quốc tế, Thứ trưởng Lê Xuân Định cho rằng, cần thiết phải đồng bộ hóa hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thử nghiệm, quan trắc và đổi mới công nghệ.
Làm rõ những vướng mắc trong xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường
Tại buổi làm việc, Đoàn giám sát cho rằng, từ góc độ quản lý nhà nước, Bộ KHCN cần đánh giá thực trạng và những khó khăn, vướng mắc trong xây dựng và áp dụng TCVN, QCVN đối với lĩnh vực môi trường. Đặc biệt, cần nêu rõ định hướng thực thi các quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua, cũng như các giải pháp đã và đang triển khai nhằm tháo gỡ khó khăn trong việc xây dựng, rà soát và sửa đổi hệ thống TCVN về bảo vệ môi trường.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành phát biểu làm rõ một số nội dung tại buổi làm việc. Ảnh: Phạm Thắng.
Đồng thời, Bộ cần đánh giá kỹ hơn những vướng mắc doanh nghiệp đang gặp phải khi áp dụng QCVN và các quy định kỹ thuật liên quan đến môi trường, trong đó có việc dẫn chiếu quá nhiều tiêu chuẩn quốc tế và nước ngoài.
Liên quan đến nguồn lực thực hiện, Đoàn giám sát cũng đề nghị Bộ đánh giá rõ tiềm năng ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong bảo vệ môi trường, đồng thời kiến nghị các nội dung cụ thể cần đưa vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về chuyên đề giám sát, bảo đảm gắn với triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW trong lĩnh vực này.
Bên cạnh đó, Đoàn cũng lưu ý một số nội dung quan trọng như: phối hợp quy hoạch các địa điểm lưu giữ, xử lý và chôn cất chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng ở cấp quốc gia; xây dựng, vận hành mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường; bảo đảm an ninh, an toàn bức xạ trong hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản có yếu tố phóng xạ.
Khoa học công nghệ là đòn bẩy thực thi hiệu quả chính sách bảo vệ môi trường
Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, nhấn mạnh, Bộ KHCN cần nhận thức sâu sắc hơn vai trò, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường, nhất là trong bối cảnh mới.
“Các chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trong bối cảnh mới sẽ khó được thực thi hiệu quả nếu chúng ta không gắn kết chặt chẽ với việc phát triển, ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số mạnh mẽ trong các hoạt động liên quan đến bảo vệ môi trường”, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, nhấn mạnh, Bộ KHCN cần nhận thức sâu sắc hơn vai trò, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường, nhất là trong bối cảnh mới. Ảnh: Phạm Thắng.
Trước hết, Bộ phải khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách KHCN liên quan đến bảo vệ môi trường, triển khai hiệu quả các nghị quyết lớn, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW; tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn; khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung ban hành các QCVN, TCVN về bảo vệ môi trường cho phù hợp, tạo thuận lợi cho quá trình triển khai, thực hiện.
Từ tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW và thực tiễn quản lý, Bộ cần chủ động nghiên cứu, đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật liên quan nhằm tháo gỡ điểm nghẽn chính sách.
Thứ hai, Bộ cần tập trung nguồn lực và thúc đẩy xã hội hóa đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương để đề xuất chính sách đột phá, huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, ưu tiên thực hiện Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến 2030, tầm nhìn 2050.
Trong đó, chú trọng đầu tư hạ tầng kỹ thuật, mạng lưới quan trắc, cơ sở dữ liệu môi trường; áp dụng công nghệ cao, công nghệ thông tin, viễn thám, công nghệ tốt nhất hiện có (BAT) trong giám sát, xử lý chất thải, ứng phó biến đổi khí hậu; phát triển ngành công nghiệp môi trường và nâng cao năng lực các viện nghiên cứu, trường đại học, đơn vị tư vấn.
Thứ ba, Bộ cần quan tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và đãi ngộ nhân tài trong lĩnh vực KHCN và môi trường, bảo đảm nguồn lực nội địa đạt chuẩn quốc tế, theo kịp xu hướng công nghệ hiện đại.
![Thủy lợi vùng chân ruộng: [Bài 5] Kỳ vọng ở chính quyền 2 cấp](https://t.ex-cdn.com/nongnghiepmoitruong.vn/480w/files/content/2025/07/31/dsc01612-191914_27-190054.jpg)
