Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, khoa học - công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm của phát triển, là chìa khóa để Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, hùng cường và thịnh vượng.
Khẳng định vai trò tiên phong của đổi mới sáng tạo
Ngày 13/10, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội), Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chính thức khai mạc. Đây là Đại hội đầu tiên của Đảng bộ Chính phủ theo mô hình tổ chức mới, diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đang nỗ lực hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và giai đoạn 2021-2025, hướng tới chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Nhật Bắc.
Với chủ đề “Xây dựng Đảng bộ Chính phủ trong sạch, vững mạnh; đoàn kết, gương mẫu đi đầu trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; tăng tốc đột phá, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong kỷ nguyên vươn mình, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc”, Đại hội diễn ra trong hai ngày 12-13/10, theo phương châm: “Đoàn kết kỷ cương - Dân chủ đổi mới - Đột phá phát triển - Gần dân, vì dân”.
Tại Đại hội, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tham luận với chủ đề “Vai trò lãnh đạo của Đảng trong thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng”.
Khoa học - công nghệ: Động lực để Việt Nam bứt phá
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, công nghiệp giúp đất nước trở thành quốc gia thu nhập trung bình, và để trở thành nước phát triển có thu nhập cao, Việt Nam phải dựa vào khoa học - công nghệ.
“Chưa có quốc gia nào vượt qua bẫy thu nhập trung bình mà không chuyển sang tăng trưởng dựa vào khoa học - công nghệ", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham quan triển lãm thành tựu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong khuôn khổ Đại hội - Ảnh: Nhật Bắc.
Ông cho rằng, KHCN của Việt Nam đang được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đây là một cách tiếp cận độc đáo của Việt Nam, trong đó:
Khoa học - công nghệ cung cấp tri thức; Đổi mới sáng tạo chuyển hóa tri thức vào đời sống; Chuyển đổi số khuếch đại tri thức ấy để phục vụ con người.
Hệ thống thể chế cho KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Việt Nam hiện nay đã thông thoáng, kiến tạo, hiện đại ngang tầm quốc tế, trong đó nhiều chính sách có tính đột phá, vượt trội.Đặc biệt, Nghị quyết 57 được ví như “tuyên ngôn” cho giai đoạn phát triển mới được chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa vào khoa học - công nghệ.
Để thể chế hóa Nghị quyết này, 10 luật trong lĩnh vực KHCN đã và sẽ được ban hành trong năm nay nhằm tạo khung pháp lý vững chắc cho giai đoạn tăng tốc sắp tới.
Đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP
Theo Bộ trưởng, trong 5 năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thể hiện rõ qua thứ hạng quốc tế cải thiện mạnh mẽ, thể chế và hạ tầng được đặt nền móng vững chắc, tạo niềm tin cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Nhà nước sẽ dành 3-4% ngân sách hằng năm, tương đương 3-4 tỷ USD, nhằm kích hoạt tổng chi toàn xã hộikhoảng 10-15 tỷ USD, hướng tới mục tiêu để KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP. Trong đó: Khoa học - công nghệ: 1%, Đổi mới sáng tạo: 2-3%; Chuyển đổi số: 1-2%.
Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả đầu tư cho khoa học - công nghệ, và lấy hiệu quả này làm tiêu chí phân bổ ngân sách cho các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp.
Khoa học - công nghệ sẽ tập trung làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, hình thành các ngành công nghiệp mũi nhọn của Việt Nam.
“Ngày nay, không làm chủ công nghệ sẽ đồng nghĩa với việc không thể giữ vững chủ quyền quốc gia,” Bộ trưởng khẳng định.
Ba trụ cột phát triển và những chuyển dịch chiến lược
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp, khuyến khích sáng tạo của mọi người dân, xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo, là nơi mỗi công dân đều có thể khám phá và dám chấp nhận thất bại.
Chuyển đổi số hướng tới xây dựng quốc gia số toàn diện, gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.
Các chuyển dịch chiến lược trong nhiệm kỳ tới được xác định rõ: Từ quản lý sang tạo động lực; Từ phân bổ nguồn lực sang huy động nguồn lực; Từ kiểm soát hành chính sang sáng tạo và dẫn dắt thị trường; Từ kiểm tra hoá đơn sang đánh giá kết quả nghiên cứu; Từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra; Từ đầu tư hạ tầng công nghệ sang đầu tư vào dữ liệu và năng lực phân tích.
Nghiên cứu cơ bản sẽ được chuyển mạnh về các trường đại học, còn nghiên cứu công nghệ tập trung vào doanh nghiệp nhằm đưa kết quả nghiên cứu vào thực tiễn nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra ba đề xuất quan trọng, đó là: Hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm chiến lược:Nhà nước cần có chính sách mạnh mẽ để hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm côngvà trích 10-20% quỹ khoa học - công nghệ.
Phiếu hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, trong đó nhà nước cấp phiếu hỗ trợ cho doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm hoặc mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước.
Tập trung phát triển nền tảng số dùng chung toàn quốc, bởi vì nếu thời công nghệ thông tin “mỗi xã, mỗi tỉnh một phần mềm”, thì thời chuyển đổi số phải là một nền tảng số dùng chung toàn quốc. Bộ trưởng đề nghị Chính phủ giao, đặt hàng doanh nghiệp phát triển các nền tảng số này.
Theo Bộ trưởng, 5 năm tới sẽ là giai đoạn then chốt phải chuyển hóa được thể chế, cơ chế, chính sách và tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10% và tự chủ chiến lược quốc gia.
“Bộ ba khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.
Tuy nhiên, ông cũng khẳng định, đây không chỉ là công việc của một bộ hay một ngành, mà là sự nghiệp chung của toàn dân tộc: "Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai".
