VIdeo: Quang Dũng, Phạm Huy.
Chia sẻ tại phiên thảo luận 4 với chủ đề “Các mô hình tiêu thụ và sản xuất” của Hội nghị toàn cầu lần thứ 4 Hệ thống lương thực thực phẩm (LTTP) bền vững ngày 25/4, TS Rebecca Shaw, Phó Chủ tịch cấp cao của WWF, cho biết, các báo cáo tổng hợp gần đây cho thấy các chỉ số đa dạng sinh học đang có dấu hiệu sụt giảm. Trong khi đó, đa dạng sinh học là yếu tố tối quan trọng trong các dịch vụ hệ sinh thái như chăn nuôi, thủy sản, sản xuất gỗ, các bon…
“Trong nghiên cứu của WWF, hệ thống LTTP đã có những tác động đáng chú ý tới khí hậu và đa dạng sinh học, chịu trách nghiệm cho 27 - 30% lượng khí thải nhà kính trên thế giới và 70% lượng nước ngọt được khai thác. Ngành thực phẩm cũng là một trong những nguyên nhân chủ đạo dẫn đến nạn phá rừng, suy giảm đa dạng sinh học cũng như xu hướng gia tăng của đại dịch”, TS Rebecca Shaw thông tin.
Phiên thảo luận 4 với chủ đề “Các mô hình tiêu thụ và sản xuất” của Hội nghị toàn cầu lần thứ 4 Hệ thống lương thực thực phẩm bền vững ngày 25/4. Ảnh: Phạm Hiếu.
Liên quan đến những tác động về sức khỏe, TS Rebecca Shaw cho biết, hiện nay cứ trong 3 người sẽ có 1 người bị thừa cân, béo phì, trong 12 người sẽ có 1 người phải chịu cảnh thiếu ăn hoặc suy dinh dưỡng, dẫn đến việc tỉ lệ tử vong toàn cầu không có dấu hiệu cải thiện. Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có quốc gia nào đi đúng tiến độ trong công cuộc đáp ứng mục tiêu dinh dưỡng toàn cầu đến năm 2025.
“Những mảnh ghép trong hệ thống sản xuất và tiêu thụ thực phẩm cần được xâu chuỗi, lồng ghép giữa từng cộng đồng với nhau để giải quyết những vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và sức khỏe con người. Đó là một thách thức mang tính toàn cầu”, đại diện WWF chia sẻ.
Theo TS Rebecca Shaw, hệ thống lương thực thực phẩm đã có những tác động đáng chú ý tới khí hậu và đa dạng sinh học, chịu trách nghiệm cho 27 - 30% lượng khí thải nhà kính trên thế giới và 70% lượng nước ngọt được khai thác. Ảnh: Phạm Hiếu.
Để đưa ra lời giải cho những mảnh ghép của hệ thống LTTP ở cấp độ cơ sở, TS Rebecca Shaw đã giới thiệu mô hình tư duy “Năm I”, bao gồm: Information (thông tin) - Institutions (sự phối hợp của các cơ quan) - Integration (sự phối hợp giữa các cơ quan ban ngành và cộng đồng) - Inclusion (sự phối hợp giữa các ban ngành liên quan) - Inspiration (động cơ, truyền cảm hứng để tạo động lực thay đổi mô hình sản xuất và tiêu thụ thực phẩm).
Nhân đây, TS Rebecca Shaw gửi thông điệp: “Hãy trở thành người tiêu dùng thông thái, lựa chọn những thực đơn phù hợp để đảm bảo một nền LTTP bền vững”.
Chia sẻ tại phiên thảo luận, TS Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (Bộ NN-PTNT Việt Nam) cho biết, Việt Nam là một quốc gia xuất khẩu nông sản, đồng thời nhập khẩu rất nhiều loại nguyên liệu thô phục vụ chế biến, tuy nhiên vẫn gặp những thách thức về tỉ lệ suy dinh dưỡng ở vùng cao và béo phì ở thành phố. Nền nông nghiệp thâm canh của Việt Nam đã gây ra một số ảnh hưởng nhất định như ô nhiễm đất, ô nhiễm nước.
Dưới góc nhìn của một nhà khoa học, TS Đào Thế Anh cho rằng phương pháp tiếp cận hệ thống LTTP cần có sự tham gia của các ban ngành liên quan, các tổ chức trong nước và quốc tế, các tổ chức phi chính phủ.
“Thông qua các cuộc nghiên cứu, thử nghiệm, chúng tôi đưa ra các báo cáo và bằng chứng để cố gắng thuyết phục các quốc gia rằng phương pháp tiếp cận bao trùm hệ thống LTTP bền vững là một mục tiêu rất quan trọng. Việt Nam đã tổ chức một số cuộc tham vấn để có thể huy động sự đóng góp của các bên liên quan”, ông Đào Thế Anh chia sẻ.
Cụ thể, vừa qua, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Kế hoạch hành động để chuyển đổi hệ thống LTTP minh bạch, trách nghiệm, bền vững. Thực tế cho thấy hệ thống yêu cầu 2 yếu tố chính là kiến thức và hình thức đổi mới.
“Bên cạnh đó, chúng ta cần hỗ trợ các nông hộ nhỏ do đây là đối tượng gặp nhiều khó khăn, tư vấn về các mô hình mang tính khoa học cũng như đầu vào. Chính vì vậy, Việt Nam rất cần sự tương trợ của tất cả các tổ chức quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm trong vấn đề này”, đại diện Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam nêu quan điểm.
Nông trại quy mô lớn có vai trò quan trọng nhưng cũng gây ra những tác động lớn với môi trường, cụ thể là phát thải khí nhà kính. Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN.
Chia sẻ về kinh nghiệm của Camphuchia trong vấn đề giải quyết những khó khăn trong xây dựng hệ thống LTTP bền vững, ông Sok Silo, Tổng thư ký Hội đồng NN-PTNT (CARD) Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng Campuchia, cho biết, những thách thức lớn nhất được Campuchia xử lý thông qua những chính sách lớn của Nhà nước, những chiến lược cấp quốc gia cũng như chiến lược tái cơ cấu của ngành nông nghiệp.
“Việc đưa ra những biện pháp giải quyết những vấn đề liên quan đến an ninh trật tự xã hội, chế độ dinh dưỡng lành mạnh có vai trò rất quan trọng của chính phủ. Bên cạnh đó, tư duy mới về chuyển đổi hệ thống LTTP cần sự chuyển đổi từ những hệ thống khác trong xã hội”, ông Sok Silo chia sẻ.
Ngoài ra, ông Sok Silo cho biết, Campuchia đã có những kế hoạch hành động giữa các bộ ngành để triển khai chiến lược quốc gia chuyển đổi hệ thống LTTP. Từ đó có thể tận dụng tối đa những nỗ lực để tổng hợp LTTP từ trang trại đến bàn ăn, đảm bảo nguồn dinh dưỡng lành mạnh cho người dân.
Còn theo ông Robert Cole, Cố vấn khu vực về Đầu tư nông nghiệp có trách nhiệm, Dự án Quản trị đất đai khu vực sông Mekong, hiện nay, xu hướng sản xuất nông nghiệp toàn cầu là tích tụ đất đai, đảm bảo sản xuất quy mô lớn để áp dụng cơ giới hóa, sử dụng thuốc BVTV hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, ông Robert Cole cho rằng, nông trại quy mô lớn có vai trò quan trọng nhưng cũng gây ra những tác động lớn với môi trường, cụ thể là phát thải khí nhà kính. Trong bối cảnh đó, vai trò cũng những mô hình nông hộ quy mô nhỏ cũng không kém phần quan trọng.
“Họ có mong muốn những thực hành sản xuất bền vững do gắn liền với sinh kế lâu dài. Chúng ta cần dành nhiều hơn sự quan tâm đến lực lượng này, một trong những mắt xích quan trọng đầu tiên trong chuỗi cung ứng LTTP”, ông Robert Cole bày tỏ.
Theo ông Ply Pirom, Quản lý Dự án Sản xuất và Tiêu dùng Bền vững, WWF - Thái Lan, bảo vệ tài nguyên môi trường là một trong những yếu tố quan trọng để xây dựng hệ thống LTTP bền vững. Tôn chỉ cần hướng đến là bảo vệ sức khỏe và mang lại lợi ích kinh tế cho người nông dân.
Ông Sok Silo, Tổng thư ký Hội đồng NN-PTNT (CARD) Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng Campuchia, cho biết, để có thể giải quyết những thách thức lớn trong chuyển đổi hệ thống tiêu dùng LTTP hiện nay, các quốc gia, tổ chức cần kêu gọi sự tham gia của các doanh nghiệp để tối ưu chi phí và nâng cao chất lượng.
“Đặc biệt cần tập trung vào thay đổi tư duy xã hội, tăng cường hiện đại hóa ngành nông nghiệp, đảm bảo an ninh dinh dưỡng và thích ứng biến đổi khí hậu”, đại diện Camphuchia nhấn mạnh.
