Chiều ngày 22/6, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Phong trào “Cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới”, Phong trào “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021-2025.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã trình bày báo cáo tóm tắt kết quả triển khai hai chương trình mục tiêu quốc gia.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy báo cáo tóm tắt kết quả hai Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Ảnh: Tùng Đinh.
Đời sống nông thôn được cải thiện rõ nét
Theo đó, Trung ương đã ban hành đầy đủ hệ thống cơ chế, chính sách và văn bản pháp quy để hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện. Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) có 148 văn bản chỉ đạo, trong khi Chương trình giảm nghèo bền vững (GNBV) có 33 văn bản ban hành, giúp địa phương cụ thể hóa mục tiêu phù hợp với điều kiện thực tế.
Ban Chỉ đạo các chương trình được thành lập đồng bộ ở cả ba cấp Trung ương, tỉnh và huyện; các cơ quan tham mưu đã kiện toàn, góp phần khắc phục tình trạng phân tán, trùng lặp và nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều phối.
Về kết quả thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, Chương trình xây dựng NTM cơ bản đạt và vượt kế hoạch đề ra đến năm 2025. Cụ thể, tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM đạt 79,3% so với chỉ tiêu 80%, tăng 10,6% so với cuối năm 2021; tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM nâng cao đạt 42,4%, vượt chỉ tiêu 40% và gấp hơn 5 lần so với cuối năm 2021; tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu đạt 12,3%, vượt chỉ tiêu 10% và gấp hơn 17 lần so với cuối năm 2021.
Đối với Chương trình GNBV, kết thúc năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo trên toàn quốc còn 1,93%, giảm 3,27% so với cuối năm 2022, tương ứng với mức giảm trung bình 1,03% mỗi năm. Cùng với đó, 35,2% số xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo đã thoát khỏi tình trạng khó khăn, vượt mục tiêu đặt ra là 30%.
Tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ em dưới 16 tuổi đã có chuyển biến tích cực, giảm xuống còn 25,4%, thấp hơn đáng kể so với chỉ tiêu 34%.
Đặc biệt, hơn 10.500 mô hình sinh kế đã triển khai, vượt xa chỉ tiêu ban đầu là 1.000 mô hình, cho thấy sự nỗ lực lớn trong tạo sinh kế cho người dân. Hơn 134.000 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo và mới thoát nghèo đã được kết nối thành công với các cơ hội việc làm, vượt chỉ tiêu đề ra là tối thiểu 100.000 lao động.
Không chỉ đảm bảo hạ tầng kinh tế - xã hội, chất lượng giáo dục - y tế, vấn đề môi trường và cảnh quan nông thôn cũng phát triển theo hướng bền vững và hài hòa với thiên nhiên. Hiện nay, khoảng 70% lượng chất thải rắn sinh hoạt đã được thu gom và xử lý, 58% người dân nông thôn sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn, và 86,1% số xã đạt tiêu chí về môi trường và an toàn thực phẩm trong bộ tiêu chí quốc gia về NTM.
Với những kết quả trên, theo người đứng đầu Bộ NN-MT, kết quả thực hiện hai Chương trình MTQG tiếp tục khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, được người dân đồng thuận cao, thúc đẩy phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Nhờ đó, điều kiện sống người dân cải thiện rõ nét, nhất là các địa bàn khó khăn.
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy: "Quan điểm xuyên suốt là bảo đảm phát triển bao trùm và bền vững". Ảnh: Tùng Đinh.
Xây dựng nông thôn gắn kết và hạnh phúc
Tuy nhiên, kết quả giảm nghèo, tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM tại một số vùng khó khăn như Trung du và miền núi phía Bắc, Tây Nguyên còn hạn chế. Vẫn còn một số huyện nghèo “trắng xã NTM”. Chất lượng xã NTM, xã NTM nâng cao, kiểu mẫu, mô hình giảm nghèo một số nơi còn thiếu bền vững. Công tác hậu kiểm, giám sát chất lượng sản phẩm OCOP chưa được quan tâm. Một số vùng sâu, vùng xa còn thiếu hạ tầng thiết yếu và dịch vụ cơ bản; cán bộ cấp xã kiêm nhiệm nhiều, năng lực điều hành, giám sát còn hạn chế.
Trong vai trò là cơ quan chủ trì hai chương trình NTM và GNBV giai đoạn tới, lãnh đạo Bộ NN-MT đã trình bày một số định hướng về nội dung, quan điểm và mục tiêu cần được quán triệt.
“Trước hết, quan điểm xuyên suốt là bảo đảm phát triển bao trùm và bền vững, đặt người dân vào vị trí trung tâm và chủ thể của quá trình phát triển”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định.
Quan điểm của Bộ là xây dựng NTM và GNBV cần gắn kết chặt chẽ, đồng thời hướng đến phát triển nông thôn hiện đại, thích ứng linh hoạt với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và tuần hoàn.
Cùng với đó, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.
Theo Bộ trưởng, việc triển khai các chương trình sẽ theo hướng tích hợp ba mục tiêu: Trung ương đóng vai trò xây dựng chương trình khung, ban hành tiêu chí, định mức và phân bổ nguồn lực theo phương thức quản lý dựa trên kết quả đầu ra.
Địa phương chủ động tổ chức thực hiện phù hợp với đặc thù và điều kiện cụ thể của từng vùng, từng địa bàn. Vai trò của người dân, doanh nghiệp và cộng đồng cần tiếp tục được phát huy mạnh mẽ, tạo sự đồng thuận và lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội.
Mục tiêu xây dựng NTM trong giai đoạn tiếp theo là hướng đến sự phát triển toàn diện, bền vững và thích ứng với những thách thức về khí hậu. Không gian nông thôn cần trở thành nơi đáng sống - xanh, sạch, đẹp, hình thành cộng đồng nông thôn văn minh, nhân văn, gắn kết và hạnh phúc.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc Hội nghị quốc gia. Ảnh: Tùng Đinh.
Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Bộ NN-MT định hướng triển khai xây dựng nông thôn mới theo 3 nhóm: xã ven đô, xã đặc biệt khó khăn, miền núi và xã thuộc các địa bàn còn lại. Bộ sẽ hướng dẫn xây dựng xã NTM nâng cao, hiện đại, NTM kiểu mẫu theo hướng nổi trội, phù hợp điều kiện vùng miền; thực hiện giảm nghèo đa chiều, phát triển sinh kế bền vững, tránh tái nghèo.
Bộ NN-MT đưa ra kế hoạch phấn đấu đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 2,5 lần so với năm 2020, không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025. Ngoài ra, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc giảm còn dưới 1%.
Trong công cuộc cải cách thể chế và bộ máy hành chính, việc tinh gọn từ 63 tỉnh thành xuống còn 34, cùng với việc kết thúc vai trò của cấp huyện, là bước chuyển mang tính cách mạng. Trong bài phát biểu mở đầu, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đặc biệt ghi nhận đóng góp của cấp huyện, với hơn 50% số huyện cả nước đã được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
