Phát biểu tại phiên thảo luận của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cảnh báo: Nếu không hành động kịp thời, bài toán môi trường có thể trở thành gánh nặng tài chính lớn và làm chậm đà phát triển kinh tế quốc gia.
Môi trường là nền tảng của mọi nền tảng
Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) phát biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: Phạm Thắng.
Phát biểu trước Quốc hội, ông Huân đánh giá cao những kết quả tích cực mà Chính phủ đã đạt được trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, đặc biệt là thành tựu vượt kế hoạch ở cả 15/15 chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu. Tuy nhiên, ông cho rằng, để phát triển bền vững, yếu tố môi trường cần được đặt vào vị trí xứng đáng hơn nữa trong chương trình hành động của Chính phủ.
“Một nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhưng nếu không kiểm soát tốt ô nhiễm, cái giá phải trả sẽ rất đắt”, ông Huân cảnh báo.
Dẫn lại báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2019, ông Huân cho biết nếu không có giải pháp đủ mạnh để kiểm soát ô nhiễm, đến năm 2030 Việt Nam có thể phải chi từ 12 đến 18 triệu USD mỗi ngày chỉ để xử lý các vấn đề môi trường. Đến năm 2035, con số này có thể chiếm tới 6% GDP – tương đương khoảng 60 tỉ USD nếu nền kinh tế đạt quy mô 1.000 tỉ USD như kỳ vọng.
"Đây là khoản chi khổng lồ và có thể tạo áp lực rất lớn lên hệ thống tài chính quốc gia", ông Huân nói.
Từ đó, ông đề nghị Chính phủ cần có chính sách tập trung và quyết liệt hơn trong công tác bảo vệ môi trường. Cụ thể, cần đẩy mạnh việc ngăn chặn ô nhiễm nguồn nước, siết chặt quản lý rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa, đồng thời theo dõi sát sao các vấn đề sức khỏe cộng đồng như tỷ lệ mắc bệnh ung thư có liên quan đến ô nhiễm môi trường.
Ông Huân cho rằng môi trường cần phải được nhìn nhận như một phần không thể tách rời trong các quyết sách kinh tế. Nếu không kiểm soát ô nhiễm nguồn nước, chất thải công nghiệp, rác thải sinh hoạt, và các loại hình tác động môi trường khác, Việt Nam sẽ tự làm suy yếu sức cạnh tranh quốc gia và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người dân.
“Một nền kinh tế muốn bền vững không thể chỉ dựa vào tăng trưởng GDP, mà phải dựa vào cả ba trụ cột: kinh tế - xã hội - môi trường. Trong đó, môi trường là nền tảng của mọi nền tảng”, ông kết luận.
Phát sinh rác thải nhựa từ thương mại điện tử
Cùng tập trung vào vấn đề môi trường và rác thải nhựa, đại biểu Châu Quỳnh Dao (Kiên Giang) thông tin, vừa qua, thương mại điện tử của chúng ta đã đạt mốc 25 tỷ đô la, tăng 20% so với năm 2023, đứng đầu ASEAN về tốc độ tăng trưởng. Tuy nhiên, sự phát triển của thương mại điện tử cũng đang dẫn đến gia tăng đáng kể lượng rác thải nhựa, ảnh hưởng xấu đến môi trường.
Đại biểu Quốc hội Châu Quỳnh Dao (Kiên Giang). Ảnh: Phạm Thắng.
Nguyên nhân của vấn đề rác thải nhựa từ thương mại điện tử, bà Dao chỉ ra rằng đó là việc thay đổi hành vi tiêu dùng sau đại dịch COVID-19, với việc mua sắm trực tuyến trở nên phổ biến; Hệ thống pháp luật và chính sách chưa kịp thời cập nhật để quản lý vấn đề rác thải từ thương mại điện tử; Một số doanh nghiệp và người tiêu dùng chưa có ý thức và hành động tích cực trong việc sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường.
Tác động của vấn đề này, bà Dao thông tin, nếu quy mô thương mại điện tử đạt 100 tỷ đô la vào năm 2030, Việt Nam sẽ để lại hơn 800.000 tấn rác thải nhựa. “Vấn đề này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người dân.”
Theo đó, các giải pháp đề xuất được bà Dao đưa ra, đó là: Tăng cường công tác tuyên truyền để thống nhất nhận thức về mục tiêu phát triển nhanh và bền vững; Sửa đổi và hoàn thiện các luật liên quan để phù hợp với tình hình mới; hoàn thiện hệ thống chính sách ưu tiên khuyến khích doanh nghiệp, người dân sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường; xây dựng hướng dẫn về quy chuẩn, quy trình đóng gói sản phẩm thân thiện với môi trường và cuối cùng là nâng cao vai trò, trách nhiệm của người tiêu dùng trong bảo vệ môi trường.
Một vấn đề tưởng chừng cũ nhưng lại luôn nóng được các đại biểu Quốc hội nhắc lại đó là: môi trường. Vấn đề này đã chạm đến một trong những vấn đề cốt lõi của phát triển hiện đại đó là làm sao để kinh tế tăng trưởng không phải trên nền những dòng sông ô nhiễm, bầu không khí đặc quánh khói bụi, hay những vùng đất bị “hy sinh” vì công nghiệp hóa thiếu kiểm soát.
Đó không chỉ là một thông điệp chính trị, mà là một lời nhắc nhở cần được hiện thực hóa bằng hành động cụ thể, quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, từ nghị trường đến đời sống hàng ngày của người dân.
