Sáng 30/10, tại Hà Nội, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) tổ chức Hội nghị Tham vấn Chuyên gia về "Bản đồ dinh dưỡng đất hỗ trợ quản lý sức khỏe đất". Sự kiện thu hút sự tham gia của hơn 50 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học và cán bộ quản lý đến từ các cơ quan trung ương và địa phương, viện nghiên cứu, trường đại học, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp.
Hoạt động thuộc khuôn khổ Dự án "Sử dụng Phân bón Đúng" (Fertilize Right - FerRight) do Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) tài trợ, nhằm ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý dinh dưỡng đất, hướng tới canh tác lúa bền vững, tăng hiệu quả sử dụng phân bón và giảm phát thải khí nhà kính.
Toàn cảnh Hội nghị Tham vấn Chuyên gia về "Bản đồ dinh dưỡng đất hỗ trợ quản lý sức khỏe đất". Ảnh: Phương Linh.
Công nghệ bản đồ số - Nền tảng cho quản lý dinh dưỡng chính xác
Theo TS. Robert Caudwell, Trưởng đại diện văn phòng IRRI Việt Nam, Bản đồ dinh dưỡng đất cung cấp nhiều thông tin về hàm lượng các chất dinh dưỡng trong đất, được xây dựng dựa trên dữ liệu khảo sát thực địa, kết quả phân tích phòng thí nghiệm và mô hình hóa không gian sử dụng các công nghệ GIS và học máy. Bản đồ này gồm nhiều lớp dữ liệu khác nhau, mỗi lớp thể hiện một chỉ tiêu dinh dưỡng của đất. Người dùng có thể tra cứu thông tin dinh dưỡng theo vị trí địa lý cụ thể.
"Đội ngũ IRRI cùng với các đối tác, trong đó có các đồng nghiệp của Viện Thổ nhưỡng Nông hóa, xây dựng bản đồ này nhằm cung cấp cho người dùng thông tin về đặc tính dinh dưỡng của đất trồng lúa nước tại từng địa điểm cụ thể. Chúng tôi tin rằng bản đồ sẽ là công cụ hữu ích giúp nông dân, cán bộ khuyến nông và nhà quản lý hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe đất, từ đó có biện pháp sử dụng đất phù hợp và quản lý cây trồng hiệu quả", TS. Robert Caudwell phát biểu.
Theo TS. Robert Caudwell, Trưởng đại diện văn phòng IRRI Việt Nam, bản đồ dinh dưỡng đất không chỉ là một sản phẩm công nghệ, mà còn là nền tảng dữ liệu quan trọng phục vụ bón phân theo vùng chuyên biệt và quản lý dinh dưỡng tối ưu. Ảnh: Phương Linh.
Chia sẻ về phương pháp và kết quả nghiên cứu, TS. Trần Minh Tiến - Viện trưởng Viện Thổ nhưỡng Nông hóa, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam cho biết: "Bản đồ dinh dưỡng đất là cơ sở dữ liệu quan trọng để xây dựng các khuyến cáo bón phân theo vùng chuyên biệt. Thông tin từ bản đồ có thể được sử dụng trong RCM (Ứng dụng phân bón đúng) để đưa ra khuyến nghị cụ thể về loại phân bón cũng như thời điểm bón phù hợp cho từng thửa ruộng. Điều này giúp nông dân bón phân đúng cách, tăng năng suất, giảm chi phí và bảo vệ môi trường".
Trên cơ sở đó, các nhà nghiên cứu đã xây dựng bản đồ số từ hàng nghìn mẫu đất thu thập tại các tỉnh Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình, Cần Thơ và Đồng Tháp. Cán bộ khuyến nông và người nông dân chỉ cần nhập tọa độ hoặc chọn vị trí trên điện thoại hoặc máy tính là có thể biết ngay tình trạng dinh dưỡng của thửa ruộng. Đây là nền tảng dữ liệu để ứng dụng RCM đưa ra các khuyến cáo bón phân chính xác, phục vụ công tác quản lý dinh dưỡng tối ưu trong canh tác lúa.
TS. Trần Minh Tiến, Viện trưởng Viện Thổ nhưỡng Nông hóa, khẳng định: Bản đồ dinh dưỡng đất là minh chứng cho nỗ lực chuyển đổi số trong nông nghiệp Việt Nam. Ảnh: Phương Linh.
Ứng dụng thực tiễn - Từ bản đồ đến khuyến cáo bón phân
Dự án FerRight được triển khai từ năm 2024 đến 2027 tại 5 tỉnh trọng điểm: Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình (đại diện vùng Đồng bằng sông Hồng) và Cần Thơ, Đồng Tháp (đại diện vùng Đồng bằng sông Cửu Long). Mục tiêu của dự án là nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón, tăng thu nhập cho nông dân và giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa.
Bản đồ dinh dưỡng đất và ứng dụng RCM đều là những sản phẩm công nghệ quan trọng của dự án, tạo thành một hệ thống hỗ trợ hoàn chỉnh cho nông dân. Bản đồ cung cấp thông tin về tình trạng đất, còn RCM sử dụng thông tin đó kết hợp với các yếu tố khác để đưa ra khuyến nghị cụ thể về loại phân bón, liều lượng và thời điểm bón phù hợp.
PGS. TS Nguyễn Văn Bộ, chuyên gia nông nghiệp, người điều phối các phiên thảo luận, nhận định: "Sự kết hợp giữa Bản đồ dinh dưỡng đất và ứng dụng RCM là bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số nông nghiệp. Thay vì bón phân theo kinh nghiệm hoặc theo khuyến cáo chung chung, nông dân giờ đây có thể nhận được hướng dẫn cụ thể dựa trên tình trạng thực tế của chính thửa ruộng mình. Tuy nhiên, để công cụ này phát huy hiệu quả, chúng ta cần có lộ trình triển khai phù hợp, đào tạo cán bộ và nông dân sử dụng thành thạo, cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan".
Thông qua bản đồ dinh dưỡng đất, nông dân có thể sử dụng phân bón hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả. Ảnh: KS.
Tại phiên thảo luận, các chuyên gia đánh giá cao tính khoa học và khả năng ứng dụng thực tiễn của bản đồ dinh dưỡng đất. Nhiều ý kiến tập trung vào việc hoàn thiện công cụ, xây dựng hướng dẫn sử dụng chi tiết, thiết lập cơ chế cập nhật dữ liệu định kỳ và mở rộng phạm vi triển khai ra các vùng sản xuất lúa khác trên cả nước.
Đại diện doanh nghiệp phân bón bày tỏ sự quan tâm đến khả năng kết nối thông tin từ bản đồ với các sản phẩm phân bón phù hợp cho từng vùng. Trong khi đó, các tỉnh dự án cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với IRRI để thí điểm ứng dụng trong hướng dẫn sản xuất và thu thập phản hồi để cải tiến.
Các bên tham gia thống nhất tiếp tục hoàn thiện bản đồ dinh dưỡng đất, xây dựng tài liệu hướng dẫn chi tiết và tổ chức các lớp đào tạo cho cán bộ địa phương. Dự kiến trong năm 2026, hệ thống công cụ gồm Bản đồ dinh dưỡng đất và ứng dụng RCM sẽ được triển khai rộng rãi tại các tỉnh dự án, hỗ trợ trực tiếp cho hàng nghìn hộ nông dân.
