Thưa Phó Thủ tướng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa được thành lập trên cơ sở hợp nhất Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ông đánh giá thế nào về vai trò và những đóng góp của hai Bộ trước khi sáp nhập?
Đây là sự hợp nhất của hai Bộ đa ngành, đa lĩnh vực, đều giữ vai trò đặc biệt quan trọng và đã có những đóng góp to lớn vào sự phát triển chung của đất nước.
Từ chủ trương, chính sách đến hệ thống pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cả hai Bộ đã tham mưu hiệu quả để các lĩnh vực này không chỉ đóng góp vào phát triển bền vững mà còn đặt nền móng cho những bước đi phù hợp với xu thế thời đại. Chúng ta đã chuyển từ thế bị động sang chủ động trong khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà trao đổi với phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Khương Trung.
Cả hai Bộ đều là trụ cột, đóng vai trò kiến tạo và bảo đảm sự phát triển bền vững, hướng tới kinh tế xanh, tuần hoàn, carbon thấp. Dù gặp nhiều thách thức như dịch Covid-19, thiên tai, biến đổi khí hậu, tranh chấp thương mại hay xung đột toàn cầu, các lĩnh vực nông nghiệp, tài nguyên và môi trường vẫn tiên phong đổi mới tư duy, thích ứng xu thế mới.
Minh chứng rõ rệt là kết quả chương trình xây dựng nông thôn mới và xóa đói giảm nghèo; nông sản Việt Nam xây dựng thương hiệu, có mặt tại nhiều thị trường quốc tế. 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm sản đạt 34 tỷ USD và dự kiến có thể cán mốc 70 tỷ USD vào cuối năm, đây là một con số kỷ lục. Nông nghiệp không chỉ là sinh kế cho hơn 60% dân số nông thôn mà còn tạo động lực tăng trưởng mới, đưa Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu, bảo đảm an ninh lương thực toàn cầu.
Việc hợp nhất mang đến cơ hội và thách thức như thế nào, thưa Phó Thủ tướng?
Tôi cho rằng, đây không chỉ là sáp nhập về tổ chức mà còn là sự kết hợp về tư duy chiến lược. Bộ Nông nghiệp và Môi trường nay có không gian quản lý tổng thể, thống nhất, thay mặt Chính phủ quản lý tài nguyên, thiên nhiên, đồng thời gắn với phát triển nông nghiệp một lĩnh vực quan trọng và là thế mạnh của Việt Nam.
Chúng ta đang chuyển từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp, bao gồm sản xuất, dịch vụ, công nghiệp hóa nông nghiệp, tạo ra nhiều ngành nghề mới như nông nghiệp gắn với du lịch. Trong môi trường, tài nguyên, biến đổi khí hậu, việc quản lý tích hợp sẽ giúp Bộ trở thành “nhạc trưởng” đảm bảo phát triển xanh, sạch, tuần hoàn, carbon thấp.
Đáng chú ý, dự thảo Báo cáo Văn kiện Đại hội XIV lần đầu tiên khẳng định lĩnh vực tài nguyên, môi trường là trung tâm cùng với kinh tế, xã hội, văn hóa, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Môi trường là thành tố cốt lõi của tư duy phát triển xanh.
Với vai trò như vậy, Phó Thủ tướng nhấn mạnh những bài học nào cho giai đoạn mới?
Nhiều ngành, lĩnh vực của Bộ có truyền thống lâu đời, được Bác Hồ đánh giá cao từ những ngày đầu lập nước. Bài học quan trọng là kế thừa truyền thống, phát huy đoàn kết, đổi mới tư duy.
Chúng ta phải đủ sức tiên phong, dẫn dắt công tác quản lý; phải đi trước, định hướng để đất nước phát triển trong kỷ nguyên mới với môi trường xanh, tài nguyên được khai thác bền vững, tạo ra giá trị kinh tế mới.
Đồng thời, chúng ta phải tập trung trí tuệ, coi trọng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là “vũ khí” sắc bén. Cần dựa vào khoa học để tham mưu thể chế, tạo cơ chế thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế số, chuyển đổi xanh. Bộ đang nắm giữ những tài nguyên quan trọng như dữ liệu, bản đồ, nguồn lực chuyển đổi số. Chúng ta phải đi trước trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo, kết nối vạn vật, công nghệ Viettimes để hiện đại hóa quản lý, hạch toán và sử dụng tài nguyên bền vững.
Bên cạnh đó, nhiều quốc gia đã phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn, chuyển đổi số, xanh với công nghệ tiên tiến. Việt Nam cần tận dụng hợp tác quốc tế để trao đổi, học hỏi. Thời gian qua, Bộ đã thể hiện cam kết mạnh mẽ qua việc tham gia các sáng kiến toàn cầu như Chuyển đổi năng lượng công bằng, giảm phát thải khí nhà kính, hay dự án một triệu hecta lúa carbon thấp.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà kiểm tra điểm cuối dự án cao tốc Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng kết nối với cảng biển Trần Đề ngày 20/11/2024. Ảnh: Chinhphu.vn.
Chúng ta cần chuyển từ tư duy cấm đoán sang tạo không gian cho đổi mới sáng tạo, khuyến khích doanh nghiệp và người dân. Điều này đòi hỏi hiện đại hóa quản lý, cải cách thủ tục, ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo để nâng cao hiệu quả.
Nhân dịp Đại hội Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, Phó Thủ tướng chia sẻ gì về định hướng phát triển ngành Nông nghiệp Môi trường trong thời gian tới?
Trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, chúng ta cần tiếp tục thực hiện hiệu quả kinh tế nông nghiệp, khẳng định thế mạnh của mình dựa trên tài nguyên thiên nhiên, đất nước và con người Việt Nam. Chúng ta cần chuyển từ ứng phó bị động với thiên tai sang chủ động đưa công nghệ, khoa học công nghệ vào để hoạch định chính sách, chung sống với hạn hán, lũ lụt và thích ứng với các tác động nhân tạo.
Quá trình sản xuất nông nghiệp cần hướng đến người nông dân văn minh, tri thức, hợp tác với các nhà khoa học, và có thể trở thành doanh nhân, nhà sản xuất, nhà khoa học, marketing. Có như vậy, sản phẩm nông nghiệp của chúng ta mới vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa đáp ứng yêu cầu cao hơn về dinh dưỡng và sức khỏe, đồng thời nâng cao giá trị gia tăng, giúp người nông dân làm giàu trên chính mảnh đất của mình. Đồng thời quản lý rừng, sông và những cánh đồng thân thiện một cách bền vững, tạo nên một hệ sinh thái hoàn chỉnh không thể thiếu trong đời sống.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường có một không gian quản lý hoàn chỉnh, tổng thể, thống nhất trong việc thay mặt Chính phủ, Nhà nước quản lý tài nguyên và thiên nhiên. Ảnh: Khương Trung.
Ngành nông nghiệp và môi trường phải dựa trên những lợi thế và cơ hội hiện có, với sự ủng hộ của toàn dân, để phục hồi, bảo tồn, phát triển và thực hiện chiến lược biến đổi khí hậu. Chiến lược này sẽ giúp Việt Nam, một nước đi sau, có thể trở thành một nước tiên tiến, thay đổi những nguồn năng lượng truyền thống sang năng lượng tái tạo và áp dụng kinh tế tuần hoàn trong mọi lĩnh vực kinh tế.
Bên cạnh đó, tôi cho rằng kinh tế tri thức sẽ thay thế tư duy khai thác triệt để tài nguyên. Mặc dù tài nguyên thiên nhiên hữu hạn, nhưng sự phục hồi và phát triển bền vững dựa trên kinh tế sinh thái mới là định hướng đúng đắn.
Chúng ta không bị động mà phải chủ động dẫn dắt quá trình chuyển đổi này. Khi chúng ta chuyển đổi thành công kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, và năng lượng xanh, vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu sẽ trở thành sự đồng hành của doanh nghiệp và nhân dân.
Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!
Ngày 14/8, tại Hà Nội, Phiên toàn thể Đại hội Đại biểu Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra. Đại hội Đảng bộ Bộ NN-MT lần thứ I đề ra mục tiêu phát triển kinh tế xanh, hiện đại đến năm 2030 và góp phần xây dựng Việt Nam hùng cường vào năm 2045.
Đồng chí Trần Hồng Hà dự, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ dự và chỉ đạo Đại hội. Tham dự Đại hội có lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; nguyên lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường và 259 đại biểu chính thức đại diện cho hơn 10.000 đảng viên thuộc 82 tổ chức đảng trực thuộc Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
