Trước tình trạng thoái hóa và xói mòn đất tại các tỉnh miền núi phía Bắc, từ năm 2024, Syngenta Việt Nam phối hợp Viện Thổ nhưỡng Nông hóa và Sở Nông nghiệp - Môi trường Sơn La triển khai mô hình “Canh tác ngô bền vững trên đất dốc” với triết lý “Giữ cây từ việc giữ đất”. Mô hình áp dụng băng chắn cỏ, phủ tàn dư thực vật và quản lý dinh dưỡng hợp lý.
Mô hình canh tác bền vững trên đất dốc. Ảnh: Syngenta.
Tại Sơn La, các mô hình đầu tiên được thực hiện tại xã Chiềng Sại và Chiềng Sung. Dựa trên kết quả năm đầu tiên, từ năm 2025, mô hình tiếp tục được duy trì và mở rộng thành các điểm vệ tinh tại Huổi Một, Chiềng Lương, Suối Bàng (Sơn La) và Phình Sáng (Điện Biên). Giá trị cốt lõi của mô hình nằm ở việc đồng bộ các biện pháp kỹ thuật gồm: Trồng băng chắn cỏ theo đường đồng mức, phủ tàn dư thực vật sau thu hoạch, quản lý dinh dưỡng đất dựa trên đặc tính thổ nhưỡng và chăm sóc theo quy trình kỹ thuật của Syngenta. Song song với triển khai, nhóm chuyên môn của Viện Thổ nhưỡng Nông hóa tiến hành lấy mẫu đất tại các nghiệm thức để phân tích các chỉ tiêu lý, hóa, sinh học nhằm đánh giá mức độ cải thiện sức khỏe đất theo thời gian.
Để bà con dễ dàng tiếp cận và nắm bắt phương pháp mới, Syngenta tổ chức các buổi hội thảo để giới thiệu cho bà con về Phương pháp canh tác bền vững (Giải pháp Syngenta) và hiệu quả của phương pháp canh tác. Tại đây, người dân được hướng dẫn trực tiếp về kỹ thuật trồng ngô bền vững và quan sát hiệu quả thực tế ở các thửa ruộng thử nghiệm. Phương pháp này đặc biệt phù hợp vùng đất dốc, nơi tình trạng rửa trôi chất dinh dưỡng và xói mòn tầng canh tác diễn ra mạnh mẽ nhất.
“Giải pháp Syngenta” cho năng suất ngô đạt 9,54 tấn/ha, cao hơn 51,7% so với canh tác truyền thống. Ảnh: Đức Bình.
Kết quả thu được tại Sơn La và Điện Biên cho thấy, mô hình giúp giữ lại trung bình 13,3 tấn đất/ha, hạn chế đáng kể xói mòn (nguyên nhân chính khiến đất bạc màu, năng suất giảm). Các chỉ tiêu về lý, hóa và sinh học đất đều có xu hướng cải thiện rõ rệt.
Đáng chú ý, năng suất ngô trong công thức “Giải pháp Syngenta” đạt 9,54 tấn/ha, cao hơn 51,7% so với tập quán canh tác truyền thống của người dân địa phương. Bên cạnh đó, băng chắn cỏ sinh trưởng tốt tạo ra 20 - 30 tấn sinh khối xanh/ha/năm, cung cấp thêm nguồn thức ăn cho gia súc, giúp tăng thu nhập mùa giáp hạt.
Chia sẻ về hiệu quả mô hình, ông Nguyễn Khắc Hào, Chủ tịch UBND xã Chiềng Sung, cho biết: “Tôi theo dõi mô hình này từ đầu và thấy rõ hai lợi ích lớn. Thứ nhất là chống xói mòn, giữ đất. Thứ hai là có thêm nguồn thức ăn cho gia súc. Xã có gần 2.000 ha đất trồng ngô, trước đây nhiều hộ bỏ hoang vì năng suất giảm. Nay áp dụng mô hình mới, hiệu quả tăng rõ rệt, bà con có thể đặt niềm tin”.
Với những kết quả bước đầu, mô hình canh tác ngô bền vững đang mở ra hướng đi mới cho các địa phương miền núi trong mục tiêu phát triển nông nghiệp thích ứng, ổn định và lâu dài. Đây cũng là cơ sở để các tỉnh xem xét nhân rộng, góp phần cải thiện sinh kế và nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao.
