Trước năm 1986, cuộc sống của gia đình tôi không thể dựa vào đồng lương ít ỏi của ba ở Nhà máy Xe lửa Gia Lâm nên phải chuyển sang làm thêm nghề phụ tại gia như làm đồ kim khí, liềm, búa, và cả đồ mộc...
Lúc đó, nhiều gia đình khác trong làng tôi cũng phải làm thêm như vậy. Dĩ nhiên là làm tự phát kín đáo. Thỉnh thoảng các cơ quan hữu quan lại vào kiểm tra. Phải nói là lúc bấy giờ là giai đoạn rất khó khăn để kinh tế tư nhân được làm ăn bài bản...
Ngay sau ngày đất nước Đổi mới, năm 1986, lúc đó tôi tròn 10 tuổi và ba tôi 40 tuổi. Một hôm, ba tôi tất tả chạy từ nhà máy về nhà. Ông gọi hết vợ con lại rồi bảo: Từ ngày mai, ba sẽ nghỉ việc để gây dựng hợp tác xã tiểu thủ công nghiệp. Lúc đó tôi chưa thể hiểu hết “quyết định lịch sử” của ông khi chỉ nghe loáng thoáng trên đài đang nói suốt ngày về Đổi mới về tư nhân được làm kinh tế hợp tác xã...
Ngay sau đó ba tôi đi làm thủ tục và hình thành HTX Cơ khí Thắng Lợi, ông là chủ nhiệm. Đây là HTX tư nhân đầu tiên của làng Gia Thụy, huyện Gia Lâm lúc bấy giờ, đồng thời cũng là một trong số những HTX tiểu thủ công nghiệp đầu tiên của thủ đô thời Đổi mới.
Mấy hôm sau, ông đi xin chính quyền xã được lấp những hố bom máy bay Mỹ ném lạc từ Nhà máy xe lửa Gia Lâm rơi vào làng, và huy động gia đình, bạn bè cùng san lấp thủ công, cải tạo những hố bom để làm nơi sản xuất. Và HTX Cơ khí Thắng Lợi đã từng bước phát triển, trở thành nơi quy tụ, giải quyết công ăn việc làm cho lao động địa phương lúc bấy giờ...
7 năm sau, tức năm 1993, ngay sau ngày có Luật Doanh nghiệp, song song với HTX Cơ khí Thắng Lợi, Công ty TNHH Thắng Lợi, do ba làm giám đốc ra đời, cũng là doanh nghiệp đầu tiên của xã Gia Thụy, khởi đầu cho hành trình doanh nhân của gia đình tôi.
Trong ký ức của tôi, đời doanh nhân của ba thật nhiều đắng cay, vất vả. Nhiều đêm khuya tôi mở cửa đón ông về sau một ngày vắt kiệt sức và có lẽ đó cũng là lý do những năm tháng cuối đời ông phải gánh chịu bao nhiêu thứ bệnh tật hành hạ. Tôi tự hỏi, liệu rằng doanh nhân thế hệ của ba tôi, ai cũng phải đi con đường gian khó đó hay sao?
Sau này lớn lên đi học, đi làm tại Việt Nam, rồi lại đi học, đi làm tại các nước. Mỗi lần nghĩ đến kinh tế tư nhân tôi đều nhớ đến hình ảnh ba vật lộn với thương trường, bầm dập trong các bài toán quản trị hóc búa nhưng ông luôn lạc quan, tự hào tự tôn đầy khát vọng. Đối với ba tôi, ông chỉ nói “Tốt!” và “Rất tốt!”, chỉ có bàn làm chưa bao giờ bàn lùi. Ông không bao giờ khuất phục trước những khó khăn.
Những thứ đó như động lực thôi thúc tôi phải làm điều gì đó. Và kết quả là hành trình hơn 30 năm lao động, học tập, tìm kiếm, kiến tạo và thực chứng của “Tâm Thế và Ngũ Giá Trị” và “hệ Gene Quản Trị Tinh Gọn Made in Vietnam”.
Trong mỗi doanh nghiệp, điều kiện tiên quyết ảnh hưởng đến 80–90% sự thành công là con người. Và trong mỗi con người, sẽ có một số thành tố lớn. Đầu tiên phải cần có Tâm Thế và Ngũ Giá Trị. Nó xuất phát từ những câu hỏi: “Mình sống trên đời này, sinh ra để làm gì? Xây dựng doanh nghiệp để làm gì? Làm doanh nhân để làm gì? Sản phẩm dịch vụ của mình có ích gì, kiến tạo gì cho sự phát triển của xã hội và nhân loại?”
Nói cho rõ hơn: Ngũ Giá Trị là những giá trị cho bản thân, cho gia đình, cho doanh nghiệp, cho khách hàng và cho đất nước, cho nhân loại. Nếu thiếu đi một trong những giá trị đó, thì Ngũ Giá Trị bị phá hỏng, ảnh hưởng đến những giá trị khác.
Theo cách chúng tôi thường trao đổi, nếu là doanh nhân có Tâm Thế và Ngũ Giá Trị và áp dụng Công Nghệ Quản Trị Tinh Gọn Made in Việt Nam, theo hệ triết học Made in Việt Nam (gọi tắt là hệ Gene Kiến tạo Made in/by Vietnam) thì sẽ là doanh nhân có “Tâm Thế” và sở hữu đủ Ngũ Giá Trị. Đây là khái niệm mới, có tác quyền của người Việt, không copy hay vay mượn từ nước ngoài...
Ở mức độ rộng hơn, cái khó nhất của doanh nghiệp là làm thế nào để người lãnh đạo và những người đồng hành trên con thuyền doanh nghiệp của mình đều có cùng Ngũ Giá Trị. Có Tâm Thế tốt sẽ kiến tạo được Ngũ Giá Trị. Tâm Thế cần được kiến tạo và thực thi, như là thành phần tiên quyết cần có của mỗi doanh nhân, doanh nghiệp.
Thành tố quan trọng nữa là năng lực quản trị, tức là phải biết quản trị một cách hiệu quả. Nhìn lại từ ngày đầu Đổi mới đến nay, từ phương pháp quản trị kinh tế tập trung trong giai đoạn bao cấp, doanh nghiệp chúng ta tiếp tục vay mượn các phương pháp quản trị của thế giới. Và hệ quả là hệ thống quản trị tự phát hoặc vay mượn, đều rất khó vượt được bẫy thu nhập trung bình. Chưa kể là hầu hết các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ không có được nhiều ưu đãi về nhân lực và vốn nên gặp rất nhiều khó khăn.
Theo PGS.TS Nguyễn Đăng Minh, một số tư duy quản trị phương Tây nhìn chung thường đề cao giá trị cá nhân mà đánh giá giá trị xã hội thấp hơn. Có thể thấy, hệ thống triết học quản trị phương Đông và phương Tây đương đại, đều thiếu một hoặc vài giá trị nào đó, không đầy đủ được Ngũ Giá Trị.
Tựu chung, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang gặp khó khăn, nhiều nút thắt nhất. Đầu tiên phải nói đến là nền tảng, doanh nhân phải hiểu doanh nghiệp sinh ra để làm gì, có phải bất chấp để kiếm tiền bằng mọi giá hay không? Thứ hai, là quản trị, việc học theo quản trị phương Tây sẽ không hoàn toàn phù hợp với điều kiện của chúng ta và phát huy được hết những lợi thế của Việt Nam.
Chúng ta có giáo dục, có công nghiệp, có nông nghiệp, có du lịch… - những lĩnh vực tinh hoa tích lũy từ ngàn đời. Nếu có phương pháp quản trị đúng và phù hợp với thực tiễn thì chúng ta hoàn toàn có thể kiến tạo ra các sản phẩm thuần Việt đỉnh cao, thu về ngoại tệ để nhập khẩu những thứ mà Việt Nam chưa có lợi thế.
Vướng mắc khác hiện nay, là nhiều doanh nhân, doanh nghiệp chưa nhận thức được đâu là lợi thế so sánh tuyệt đối của Việt Nam mà vẫn chìm đắm vào những vấn đề, mảng miếng Việt Nam không có nhiều lợi thế. Điều này gây ra khó khăn về chiến lược phát triển sản phẩm, dịch vụ của đất nước, gây nên lãng phí lớn về nguồn lực quốc gia.
Để hóa giải vấn đề này, công nghệ Quản Trị Tinh Gọn Made in Vietnam (gọi là công nghệ GKM) được chúng tôi sáng lập và kiến tạo, giúp hoàn thiện Ngũ Giá Trị, tạo ra sự cân bằng giá trị giữa cái chung và cái riêng. Song song đó, GKM cũng kiến tạo khái niệm “Gene Quản trị” bao gồm Gene “Tâm Thế” và nhiều Gene quản trị thuần Việt khác, để xây dựng nền tảng vững chắc cho suốt quá trình phát triển của doanh nghiệp qua các thời kỳ, đi dài hạn đồng hành với sự phát triển của đất nước.
“Ai cũng muốn xã hội công bằng hơn, cuộc sống tốt đẹp hơn nhưng nếu thiếu Tâm Thế và Ngũ Giá Trị, và triết học quản trị dẫn đường để kiến tạo một xã hội ngày càng tốt đẹp, thì con người sẽ thiếu đi hoặc mất động lực làm việc. Triết học quản trị Ngũ Giá Trị của Tâm Thế và hệ Gene quản trị GKM ra đời đã giúp nhiều doanh nghiệp Việt giải quyết được vấn đề này”, PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh nói.
Theo PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh: Tâm Thế, nói cách khác vừa là một triết học quản trị, vừa là một phương pháp, vừa là một công cụ. Bản thân Tâm Thế là triết học mới của khoa học xã hội của nhân loại, được tạo dựng từ nội hàm trước, sau đó đặt tên là Tâm Thế cho nội hàm này, đến nay cái gọi là Tâm Thế là từ đồng âm khác nghĩa với một số từ Tâm Thế đang được gọi ngoài xã hội hiện nay.
Tâm Thế như một hàm số toán học f(x) được định nghĩa: Tâm Thế là [f(x)=Thấu 1 * Thấu 2 * Ý]. Trong đó, Thấu 1 là thấu hiểu rằng công việc, việc học, việc làm mà con người ta thực hiện là có ích cho chính bản thân (mình trong gia đình, trong doanh nghiệp, trong khách hàng và trong xã hội, nhân loại). Còn Thấu 2 là thấu hiểu rằng con người chỉ có làm thật công việc, tức là học thật, làm thật mới nâng cao được năng lực tư duy của chính bản thân”.
Trong Ý, con người cần có 3 thứ gồm : ý thức tốt (Ý), thái độ tốt (Thái) và đạo đức tốt (Đạo) đối với công việc, tức là việc học, việc làm của mình để soi đường cho việc thực hiện “2 Thấu” nói trên. Nói rõ hơn, thì Ý, Thái, Đạo là giá trị phổ quát của nhân loại, đã tồn tại trong vũ trụ từ ngàn đời, dạy cho con người biết đúng và sai. (Khái niệm Tâm Thế đã được viết cụ thể trong cuốn sách “Quản trị Tinh Gọn tại Việt Nam, Đường tới thành công” (Nhà Xuất Bản Đại Học Quốc Gia Hà Nội).
Đến thời điểm này, hệ Gene Quản trị của GKM đã được PGS.TS Nguyễn Đăng Minh áp dụng hiệu quả từng phần hay toàn phần tại hàng ngàn doanh nghiệp trong hơn 10 năm qua tại Việt Nam. Trong lĩnh vực nông nghiệp cũng đã được áp dụng hiệu quả trong mảng lúa gạo, cây ăn trái và một số đặc sản vùng miền, được nhiều cấp, ngành ghi nhận.
PGS.TS Nguyễn Đăng Minh chia sẻ: 7 năm trước chúng tôi và một nhóm nghiên cứu đã đến huyện Lục Ngạn (Bắc Giang), cùng với lãnh đạo huyện tổ chức đào tạo, lập nhóm “Tâm Thế vải thiều”, kêu gọi cả nông dân, HTX và cán bộ các cấp chính quyền cùng tham gia. Qua đó, làm cho mọi người hiểu quả vải chỉ có thể đem lại giá trị cao nhất khi tất cả cùng nhận thức được Tâm Thế, hiểu được thế nào là Thấu 1, Thấu 2, Ý… để làm thật theo đúng quy trình để toàn bộ hệ thống làm ra quả vải đều hiểu được rằng: Khi tất cả cùng chung một mục tiêu, đồng thời khâu quản trị và kỹ thuật được đồng bộ thì giá trị quả vải mới được đảm bảo.
Tâm Thế không chỉ là một cách gọi, đằng sau đó là cả một công nghệ áp dụng, với nhiều giải pháp để thực hiện, để thay đổi tư duy, hành vi và phương pháp làm việc.
Quản trị quốc gia hay quản trị nói chung, mục đích cuối cùng là để dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Đây không chỉ là mục đích của Việt Nam mà cả nhân loại đều có khát vọng đó. Điều quan trọng là phải làm thế nào để vươn tới khát vọng này?
Quản trị quốc gia, bản chất là kiến tạo ra chính sách để phát triển xã hội trong đó có khối doanh nghiệp tư nhân. Nhìn chung, để quản trị quốc gia, cần có một bộ máy có Tâm Thế tốt và các phương pháp quản trị thuần Việt tốt, kiến tạo nên những sản phẩm là chính sách để phát triển xã hội. Xã hội ở đây được hiểu là người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Như vậy, nguồn thu của quản trị quốc gia là thuế, còn sản phẩm của quản trị quốc gia là các chính sách, các giải pháp kiến tạo phát triển doanh nghiệp và người dân, phát triển giáo dục, y tế, đảm bảo an ninh, quốc phòng…
Khi đó, mỗi doanh nghiệp đều nhận thức được nhiệm vụ của mình, dưới sự bọc lót của chính sách tốt, doanh nghiệp sẽ kiến tạo ra những sản phẩm mang Ngũ Giá Trị ngày càng tinh hoa, đẳng cấp. Chúng ta có thể hình dung, mối quan hệ giữa quản trị quốc gia với người dân, doanh nghiệp như một hệ sinh thái khép kín. Ví dụ như một cánh rừng, trong hệ sinh thái của cánh rừng, có các loài cây, giống nhau về phương thức hoạt động và khác nhau về nội dung công việc.
Nói một cách cụ thể hơn, dù là doanh nghiệp nhà nước hay tư nhân đều phải sống, phát triển, đều phải kiến tạo Ngũ Giá Trị. Mở rộng ra, dù quản trị nhà nước, quản trị doanh nghiệp hay quản trị gia đình thì cũng như cách mà cơ thể con người quản trị các bộ phận của mình, cơ thể sống bao gồm có mắt, mũi, miệng... vì cùng một cơ thể, sẽ phải cùng một hệ gene, cùng một phương thức hoạt động nhưng khác nhau về chức năng của từng bộ phận.
Khi ứng dụng Tâm Thế và các Gene quản trị thuần Việt, công việc quản trị ở từng cấp sẽ phát huy tối đa được nguồn lực của xã hội, hỗ trợ nhau cùng phát triển thành một hệ sinh thái chuẩn mực.
Theo PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh, tinh hoa, lợi thế so sánh của mỗi đất nước đều có tính vũ trụ từ xa xưa. Ví dụ, như Nhật Bản, không có được lợi thế về thiên nhiên, nhưng con người lại kiến tạo được tính kỷ luật; đề cao danh dự; tinh thần trách nhiệm- hợp tác, đức tính cẩn thận- cầu toàn, khiêm tốn, sạch sẽ; tôn trọng... Có thể nói, tổng giá trị lợi thế từ con người và thiên nhiên đối với mỗi dân tộc là một hằng số, nếu được thiên nhiên ưu đãi, thì con người sẽ ít lợi thế, và ngược lại.
Theo nghiên cứu của GKM về triết học vũ trụ, tổng giá trị của mỗi quốc gia là giống nhau. Nếu hiểu được về quy luật triết học đó, chúng ta sẽ biết cách phát huy những gì được vũ trụ mang lại cho chúng ta, cùng với đó hoàn thiện những phần không có lợi thế. Ví dụ như cách làm của Nhật Bản trước đây, họ đã tìm ra cách để tối ưu hóa tiềm năng con người, để bù lại sự thiếu hụt về tài nguyên, điều kiện tự nhiên.
Còn với Việt Nam, chúng ta là một trong những quốc gia hiếm hoi trên thế giới có được cả hai. Tuy nhiên, chúng ta nếu có được một hệ Gene quản trị thuần Việt, sẽ phát huy cao được lợi thế mà vũ trụ đã ban tặng cho dân tộc mình.
PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh cho rằng, chúng ta nên làm thật tốt những lĩnh vực mình có thế mạnh, lấy lợi nhuận đi mua những gì ta thiếu từ các quốc gia khác thông qua trao đổi thương mại quốc tế. Đây cũng là cách thương mại quốc tế cần hướng tới...
Đến ngày hôm nay, có thể nói loài người đang đứng trước những khủng hoảng lớn về triết học quản trị, đi lệch khỏi các chuẩn mực phù hợp với quy luật vũ trụ. Sở dĩ nói như vậy, là do nhiều nước vẫn lao vào làm những thứ mình không có thế mạnh và đem bán nguyên liệu, tài nguyên cho những nước đã phát triển. Điều này tạo ra sự không bình đẳng, nguyên nhân sâu xa là từ các nhà tư bản trên thế giới không có Ngũ Giá Trị.
Trong cơ sở lý luận của GKM, thương mại quốc tế không chỉ đơn thuần là bán tài nguyên, xuất khẩu nguồn nhân lực mà phải là trao đổi các sản phẩm, giá trị tinh hoa của mỗi quốc gia với nhau. Đấy mới là kỷ nguyên mới, khi cả thế giới đều ủng hộ, giúp đỡ từng quốc gia phát triển tối đa nhất các tinh hoa của mình.
PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh tin rằng, với triết học quản trị Ngũ Giá Trị của Tâm Thế và hệ Gene GKM, chúng ta sẽ từng bước trở thành trung tâm chuyển giao ‘công nghệ quản trị tinh hoa này’ để không những chỉ phát triển đất nước mình mà còn giúp các nước khác phát triển theo. Vì vậy, trước hết người Việt Nam chúng ta hãy tìm cách để tự đứng trên đôi chân của mình. Đó là lý do vì sao GKM kiến tạo ra MBV chủ lực Made by Vietnam (GKM = Gene Kiến tạo Made by Vietnam, MBV = Made by Vietnam, hay Mần Bởi Việt)
“Tôi cho rằng, “bộ tứ nghị quyết” gần đây như Nghị quyết 68, Nghị quyết 57 đều là những định hướng rất kịp thời trên phương diện quản trị quốc gia. Để triển khai các nghị quyết vào cuộc sống, tiếp theo chúng ta cũng cần có những chính sách mang tính kiến tạo để phát triển các sản phẩm, dịch vụ Việt Nam có thế mạnh thuộc rất nhiều lĩnh vực như giáo dục, công nghiệp, nông nghiệp, du lịch, y tế... tiến đến thay thế hàng nhập khẩu, và xuất khẩu góp phần phát triển kinh tế đất nước.” PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh nhận định.
“Nhìn về tương lai, tôi rất vững tin về việc chúng ta có thể hiện thực hóa được khát vọng hùng cường của đất nước trong kỷ nguyên mới. Rất gần rồi. Về chính sách, chỉ còn một bước nữa là cụ thể hóa chính sách mang Ngũ Giá Trị. Còn với các doanh nhân, chỉ một bước nữa là doanh nhân Ngũ Giá Trị, quay về với tinh thần Việt Nam, khát vọng Việt Nam.” PGS.TS. Nguyễn Đăng Minh tin tưởng.
“Đất nước chúng ta đã trải qua nhiều mất mát trong thế kỷ 20, ai trong chúng ta cũng nhận thức được giá trị của hòa bình, cùng với đó là khát vọng hùng cường.
Tôi cũng tin rằng, MBV chủ lực (trên nền tảng Gene GKM) sẽ thực hiện được khát vọng này, là bởi các doanh nhân MBV luôn “Tràn Tâm Thế và Ngũ Giá Trị”, đã và đang lan tỏa Gene kiến tạo MBV đến nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đồng hành cùng các doanh nhân, doanh nghiệp trong việc không ngừng cải thiện năng lực quản trị Tinh Gọn Made in Vietnam, kiến tạo tinh hoa ngành nghề. Họ đều đã kiểm chứng tính phù hợp, tính hiệu quả hơn của hệ Gene GKM so với các giải pháp nhập ngoại và tư vấn nước ngoài.
Nếu hoàn toàn thực hiện theo các giải pháp được tư vấn bởi nước ngoài, chúng ta sẽ không bao giờ phát huy hết được lợi thế của doanh nghiệp Việt Nam, vì họ (người nước ngoài) không hiểu hết được cốt cách, tinh hoa của Việt Nam. Những doanh nghiệp MBV chủ lực, áp dụng Tâm Thế và Hệ Gene Quản trị GKM, đang ngày càng tốt lên, vượt qua được khó khăn; và nếu nhận được sự bọc lót tốt hơn từ chính phủ, nhà nước, từ những doanh nghiệp Ngũ Giá Trị đã thành công… thì chắc chắn cộng đồng doanh nghiệp Việt sẽ ngày càng lớn mạnh.
Với triết học quản trị Ngũ Giá Trị của Tâm Thế, và hệ Gene Quản trị GKM, chúng ta sẽ không còn ranh giới giữa doanh nghiệp nhà nước và tư nhân, mà chỉ còn doanh nghiệp Việt; không còn “anh, tôi” mà chỉ còn “chúng ta”. Khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam làm ra sản phẩm dịch vụ Made by Vietnam với đầy đủ Ngũ Giá Trị, cùng khát vọng thay đổi để tốt hơn, thì kinh tế đất nước sẽ phát triển vững chắc.”
