Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu rà soát hồ chứa, an toàn hạ du

Chiều 5/10, trong chuyến công tác tại tỉnh Lào Cai, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cùng đoàn công tác đã làm việc với lãnh đạo tỉnh Lào Cai và Công ty Cổ phần Thủy điện Thác Bà tại Nhà máy Thủy điện Thác Bà, xã Thác Bà.

Chủ động ứng phó, vận hành hồ chứa theo quy trình nghiêm ngặt

Báo cáo với Phó Thủ tướng và đoàn công tác, ông Nguyễn Văn Quyền, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy điện Thác Bà cho biết, đợt mưa lớn do ảnh hưởng của bão số 10 đã làm lưu lượng nước đổ về hồ tăng đột biến, đạt đỉnh 4.110 m3/s vào đêm 29/9. Trước diễn biến bất thường này, đơn vị đã chủ động điều chỉnh lưu lượng xả từ 996 m3/s lên 2.611 m3/s để bảo đảm an toàn cho công trình và khu vực hạ du, đồng thời thực hiện nghiêm túc quy trình vận hành liên hồ chứa trên hệ thống sông Hồng.

Tuy có xảy ra tình trạng ngập cục bộ ở một số khu vực hạ lưu, nhưng không gây thiệt hại nghiêm trọng. Để chủ động với bão số 11, công ty tiếp tục xả điều tiết, hạ thấp mực nước hồ, chuẩn bị dung tích đón lũ mới theo đúng chỉ đạo của Chính phủ và các bộ, ngành.

Về phía tỉnh Lào Cai, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Huy Tuấn cho biết, nhằm chủ động ứng phó với cơn bão số 11, địa phương đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phòng, chống thiên tai. Trên cơ sở hai văn bản chỉ đạo quan trọng được ban hành từ Thường trực Tỉnh ủy và UBND tỉnh, tỉnh đã cụ thể hóa thành 11 nhiệm vụ trọng tâm, yêu cầu các cấp, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc.

Trong đó, Lào Cai đặc biệt chú trọng cập nhật thường xuyên các bản tin dự báo khí tượng thủy văn, chủ động tổ chức di dời người dân khỏi các khu vực có nguy cơ cao, kịp thời gia cố các điểm có nguy cơ sạt lở, rà soát toàn bộ hệ thống hồ chứa thủy lợi và đảm bảo thực hiện đầy đủ phương châm “4 tại chỗ” trong công tác chỉ huy, lực lượng, phương tiện và hậu cần ứng phó thiên tai.

Đặc biệt, tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng phương án linh hoạt cho học sinh tạm dừng đến trường trong điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp, nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối. Song song đó, tỉnh cũng chủ động phối hợp với phía Trung Quốc để trao đổi, cập nhật kịp thời thông tin về lượng mưa và tình hình dòng chảy trên sông Hồng, nơi có nguồn nước chảy qua biên giới.

Ngoài ra, công tác hậu cần, đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt, cũng như kiểm soát chặt chẽ hoạt động tại các mỏ khai thác khoáng sản trên địa bàn tiếp tục được tỉnh đặc biệt quan tâm, nhằm giảm thiểu rủi ro và bảo vệ an toàn cho người dân trong mùa mưa bão.

Cần linh hoạt vận hành, thay thế công nghệ cũ

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp đã phân tích về công tác vận hành hồ chứa, đặc biệt là tại hồ Thác Bà, một công trình có quy mô lưu vực rất lớn nhưng công suất lắp đặt chỉ đạt 120 MW. Theo Thứ trưởng, nhà máy hiện vẫn đang sử dụng công nghệ cũ, hiệu suất khai thác thấp, chưa tương xứng với tiềm năng tài nguyên và vai trò điều tiết lũ quan trọng mà hồ chứa này đang đảm nhiệm.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, với diện tích lưu vực lên tới 64.000 ha và dung tích chứa gần 3 tỷ m3, hồ Thác Bà hiện chưa phát huy hiệu quả tương xứng do vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu, hiệu suất thấp. Việc chậm cải tiến đang dẫn tới sự lãng phí lớn về nguồn lực. Thứ trưởng nhấn mạnh, cần nghiên cứu ứng dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến như mô hình của Ấn Độ, nơi đã nâng công suất phát điện gấp nhiều lần ngay cả với các hồ có cột nước thấp để khai thác hiệu quả hơn tiềm năng của công trình.

Dự báo bão số 11 sẽ mang theo lượng mưa 150-200 mm trong ngày đầu, sau đó tiếp tục mưa 50-100 mm khiến mực nước hồ có thể dâng thêm 80cm. Dù chưa vượt ngưỡng nguy hiểm, song đơn vị không được chủ quan.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cảnh báo, hiện nay hầu hết các công trình hồ chứa trên cả nước vẫn chưa đảm bảo hành lang thoát lũ an toàn, một yếu tố then chốt trong phòng chống thiên tai. Đặc biệt, nhiều nhà máy vẫn chưa xây dựng đập tràn sự cố, dù đây là cấu phần kỹ thuật bắt buộc nhằm đảm bảo khả năng xả lũ khẩn cấp khi có tình huống bất thường xảy ra.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đề xuất thành lập Hội đồng tư vấn độc lập để nghiên cứu, tính toán và so sánh các mô hình vận hành hồ chứa, đặc biệt đối với những công trình có vai trò quan trọng trong điều tiết lũ và bảo đảm an toàn hạ du như hồ Thác Bà. Thứ trưởng nhấn mạnh, không thể để rủi ro thiên tai đè nặng lên hàng chục nghìn người dân vùng hạ du chỉ vì một nhà máy có công suất nhỏ. Chủ đầu tư phải có đầy đủ năng lực tài chính, kỹ thuật và trách nhiệm pháp lý trong việc quản lý, vận hành công trình. Trường hợp không đáp ứng yêu cầu, cần xem xét lại việc tiếp tục cho phép phát điện.

Ưu tiên tuyệt đối an toàn cho người dân

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá cao tinh thần chủ động, nhanh chóng và đồng bộ của tỉnh Lào Cai trong việc khắc phục hậu quả sau bão và chuẩn bị ứng phó với các tình huống tiếp theo. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng chỉ ra rằng hệ thống cảnh báo, dự báo hiện nay chưa đủ độ chính xác và cập nhật, dẫn đến tình trạng bị động trong nhiều tình huống.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Văn phòng Chính phủ xây dựng hệ thống dự báo thiên tai linh hoạt, chi tiết và sát thực tế. Hệ thống này phải bao gồm đầy đủ các kịch bản: xấu nhất, trung bình và khả thi nhằm hỗ trợ công tác chỉ đạo, điều hành hiệu quả. Đồng thời, cần có nguồn dữ liệu cập nhật liên tục từ hệ thống quan trắc mưa, lưu lượng dòng chảy và mực nước hồ chứa để làm cơ sở khoa học cho việc đưa ra quyết định kịp thời và chính xác.

Với thủy điện Thác Bà, Phó Thủ tướng yêu cầu Công ty Cổ phần Thủy điện Thác Bà lập ngay phương án kỹ thuật xây dựng đập tràn sự cố, trình Bộ Công Thương trong tháng 10, và hoàn thành thẩm định trong vòng 2 tuần. Ngoài ra, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì rà soát về quy trình vận hành hồ Thác Bà.

Liên quan đến hệ thống thông tin liên lạc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà thẳng thắn chỉ ra thực trạng nhiều khu vực hiện vẫn chưa có sóng của các nhà mạng lớn như Viettel và Vinaphone. Tình trạng mất kết nối trong lúc thiên tai xảy ra có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng do gián đoạn chỉ huy và cứu hộ. Phó Thủ tướng yêu cầu các đơn vị chức năng khẩn trương trang bị thiết bị thông tin cơ động, đảm bảo phương châm “4 tại chỗ” và sẵn sàng triển khai lực lượng cứu hộ khi có tình huống khẩn cấp phát sinh.

Đề cập đến hệ thống 240 hồ chứa nhỏ trên địa bàn tỉnh Lào Cai, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, đây là nguy cơ tiềm ẩn nếu không được kiểm tra, giám sát thường xuyên. Tỉnh phải chịu trách nhiệm toàn diện về an toàn của các công trình này. “Mỗi hồ nhỏ chứa ít nước, nhưng cộng dồn lại thành khối lượng lớn. Khi xảy ra sự cố dây chuyền, hậu quả sẽ rất khó kiểm soát,” Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng thống nhất với đề xuất của tỉnh Lào Cai về việc điều chỉnh các quy định liên quan đến công tác phòng, chống sạt lở, song lưu ý chỉ nên tập trung đầu tư vào những khu vực trọng điểm, cấp thiết, nhằm sử dụng hiệu quả nguồn vốn trung hạn. “Tính mạng người dân phải được đặt lên hàng đầu. Mọi hoạt động ứng phó thiên tai cần dựa trên cơ sở khoa học, số liệu và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành,” Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.