1.
Về những thành tựu to lớn của ngành nông nghiệp và môi trường đã đạt trong nhiệm kỳ 2020-2025, trước hết phải nói đến sự kế thừa từ những nhiệm kỳ trước. Nền móng vững chãi để chúng ta kiến thiết, xây dựng và không ngừng nâng cao giá trị, vị thế của ngành được xây dựng nên từ sự “đắp nền” của nhiều thế hệ cán bộ lãnh đạo, đảng viên, cán bộ công nhân viên của ngành qua các thời kỳ.
Có những giá trị chúng ta nhìn thấy rõ nhưng song song với đó là những giá trị không thể hiện bằng con số. Đó là những giá trị tưởng như vô hình nhưng mang tính xuyên suốt, chắc chắn sẽ là hành trang quan trọng trong những nhiệm kỳ kế tiếp.
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan (nay là Phó Chủ tịch Quốc hội) và Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Trần Đức Thắng (nay là Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường) dự và trao giải tại Ngày hội lúa rươi hữu cơ Tứ Kỳ năm 2024 ở Hải Dương (nay là Hải Phòng). Ảnh: Báo Hải Dương.
Cụ thể, trong nhiệm kỳ 2020-2025, giá trị đó được thể hiện khi lần đầu tiên chúng ta có hẳn một Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ban hành tại Quyết định số 150/QĐ-TTg ngày 28/1/2022.
Lần đầu tiên chúng ta gắn chặt nông thôn và nông nghiệp trong một chiến lược mang tính định hướng dài hạn, với mục tiêu chung là xây dựng nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa đồng thời phát triển nông nghiệp dựa trên lợi thế địa phương, theo hướng hiện đại có năng suất, chất lượng, hiệu quả, bền vững và sức cạnh tranh cao thuộc nhóm dẫn đầu trong khu vực và trên thế giới, đảm bảo vững chắc an ninh lương thực quốc gia, góp phần quan trọng trong việc ổn định kinh tế - xã hội, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện có hiệu quả các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính...
Thứ hai, chúng ta đã tham mưu cho Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 16/6/2022 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Lần đầu tiên Đảng ta định vị nông nghiệp là lợi thế so sánh của quốc gia; chúng ta đưa ra được những khái niệm mang tính chất tư tưởng như: chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, chuyển từ tăng trưởng đơn giá trị sang tăng trưởng tích hợp đa giá trị, chuyển từ nông nghiệp đi một mình sang nông nghiệp đi cùng nhau...
Tất cả những tư tưởng đó là kim chỉ nam và thông điệp thể hiện tầm nhìn và hướng đi của nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2045, để chúng ta cùng nhau hướng đến mục tiêu phồn vinh, hạnh phúc.
Thứ ba, trong nhiệm kỳ vừa qua, có thể thấy rõ ngành nông nghiệp và môi trường đã chuyển dần từ quản lý sang quản trị ngành; đã kết nối được phía trong và phía ngoài; kết nối giữa Bộ và các cơ quan khác, các nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã, hiệp hội ngành hàng, người nông dân… Đây là tư duy mới, thể hiện một điều, trong xu thế phát triển của thời đại mới không ai có thể đi một mình mà cần sự phối hợp, liên kết, kết nối, đồng hành mới có thể cùng nhau đến đích.
Giờ đây chúng ta kết nối với xã hội để xây dựng hệ sinh thái xung quanh Bộ, từ đó mở ra không gian giá trị mới của ngành. Ví dụ, Chương trình xây dựng nông thôn mới đã không còn “đóng khuôn” trong 19 tiêu chí mà được nâng lên thành khái niệm nông thôn số, làng thông minh, làng hạnh phúc…
Tôi nghĩ rằng, dẫu chặng đường phía trước sẽ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức, tuy nhiên chúng ta đã đặt nền móng vững chãi, có con đường rõ ràng để ngành tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của phát triển bền vững, lợi thế của quốc gia.
Niềm tin đó càng lớn lao hơn khi vị thế của nông nghiệp và môi trường ngày càng được khẳng định, có tiếng nói trong bức tranh tổng thể kinh tế xã hội nước nhà. Chúng ta tự hào về một nhiệm kỳ có nhiều thay đổi về tư duy, có nhiều tư tưởng. Sự thay đổi có thể chưa nhanh nhưng vững chắc, từng bước kéo cả xã hội vào cuộc cùng chúng ta, vì mục tiêu “nông nghiệp thịnh vượng, môi trường an lành”.
2.
Nghĩ về con đường phía trước của nông nghiệp và môi trường, tôi cho rằng, bất kỳ một giai đoạn phát triển nào cũng cần có những khoảng lặng chúng ta cần đứng lại, nhìn sau và nhìn trước. Quãng nghỉ đó sẽ giúp chúng ta thấy trong những thành công, thành tựu to lớn đã đạt được vẫn còn những việc, những vấn đề chưa trọn vẹn, cần suy nghĩ thêm.
Bởi vì, con đường sắp tới sẽ là một thế giới đầy biến động. Biến đổi khí hậu, biến động thị trường, biến chuyển xu thế tiêu dùng và hàng rào kỹ thuật càng ngày càng chặt chẽ hơn. Cách đây 5 năm, câu chuyện về tín chỉ carbon, biến đổi khí hậu hay nhiều câu chuyện khác liên quan đến ngành vẫn còn khá mờ nhạt, thì bây giờ đã rõ.
Thách thức không chỉ đến từ bên ngoài mà còn từ nội tại, trong chính tư duy của chúng ta. Hãy tư duy rằng con số tăng trưởng là tổng hợp từ nhiều yếu tố, lọc ra yếu tố nào do mình tạo ra và yếu tố nào không, để biết vui mừng, phấn khởi nhưng đồng thời cũng phải suy nghĩ, trăn trở làm sao tổ chức ngành hàng được tốt hơn.
Thu hoạch lúa tại Ngày hội lúa rươi hữu cơ Tứ Kỳ năm 2024 ở Hải Dương (nay là Hải Phòng). Ảnh: Báo Hải Dương.
Đầu nhiệm kỳ 2020-2025, khi mới ra nhận nhiệm vụ ở Bộ NN-PTNT, tôi từng nói: Vấn đề quan trọng nhất của ngành là phải tổ chức lại sản xuất, gắn liền với thị trường, giải quyết bài toán lớn nhất của chuỗi ngành hàng là liên kết.
Ở trong chuỗi liên kết đó là hàng chục triệu nông dân làm ra nông sản chứ không phải chỉ một người; hàng trăm ngàn doanh nghiệp sản xuất, tiêu thụ chứ không phải chỉ một vài doanh nghiệp. Chúng ta phải có một thông điệp mạnh mẽ: Xuất khẩu nông sản là xuất khẩu hình ảnh đất nước Việt Nam, xuất khẩu thương hiệu Việt Nam.
Thông qua nông sản, chúng ta kể cho bạn bè quốc tế về hình ảnh đất nước Việt Nam như lời cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã từng nói: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Thông điệp đó, con đường đó cần chúng ta nhìn lại, suy nghĩ và lan tỏa làm sao để người nông dân, cộng đồng doanh nghiệp hiểu và đi cùng nhau, chứ không phải chỉ là những chiến lược phát triển nằm trên giấy.
Bước vào kỷ nguyên mới, trong 3 trụ cột phát triển bền vững gồm kinh tế, xã hội và môi trường thì ngành nông nghiệp và môi trường có vai trò then chốt. Vì lẽ đó, con đường sắp tới cần tư duy, chiến lược phát triển tích hợp tất cả những yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường vào một. Tư duy đơn lẻ phải biến thành tư duy liền lạc. Tôi mong muốn Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường liền lạc lại tất cả những gì chúng ta đã làm, đã có để cùng nhau tư duy xây dựng một nền Nông nghiệp và Môi trường tích hợp.
Để nông nghiệp và môi trường phát triển bền vững và nhân văn.
