Sáng 14/6, với 448 trong tổng số 454 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (đạt tỷ lệ 98,6%), Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Đây là bước điều chỉnh quan trọng trong chính sách thuế, nhằm định hướng tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và góp phần cải thiện môi trường sống.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: QH.
Rộng hơn về đối tượng chịu thuế
Theo quy định mới, luật nêu rõ danh mục các hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Trong đó, nhóm hàng hóa bao gồm thuốc lá, rượu, bia được quy định theo các luật chuyên ngành liên quan đến phòng chống tác hại của các sản phẩm này.
Đáng chú ý, nhiều phương tiện và thiết bị tiêu thụ nhiều năng lượng cũng nằm trong danh sách mới. Cụ thể, xe ô tô chở người dưới 24 chỗ, xe pick-up, xe tải VAN có thiết kế chở người, xe mô tô trên 125 phân khối, máy bay, trực thăng, du thuyền, xăng các loại đều thuộc đối tượng bị đánh thuế.
Đặc biệt, điều hòa nhiệt độ có công suất từ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU cũng được đưa vào diện phải chịu thuế. Các loại điều hòa dưới 24.000 BTU thường dùng trong hộ gia đình và loại trên 90.000 BTU phổ biến trong các công trình lớn, hệ thống điều hòa trung tâm sẽ không bị áp thuế.
Một mặt hàng đáng chú ý khác là nước giải khát có hàm lượng đường vượt ngưỡng 5g/100ml theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN). Ngoài ra, bài lá, vàng mã, hàng mã cũng bị áp thuế, trừ hàng mã là đồ chơi trẻ em hoặc phục vụ mục đích giáo dục.
Luật cũng khẳng định, các sản phẩm được xác định chịu thuế là hàng hóa hoàn chỉnh, không bao gồm linh kiện rời để lắp ráp.
Vì sao vẫn đánh thuế với nước giải khát có đường?
Điểm đáng chú ý với luật được thông qua, nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Đối tượng chịu thuế là các sản phẩm trong phạm vi khái niệm về nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml.
Mức thuế này không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa; thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng; nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau, quả nguyên chất và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ ca cao.
Ảnh minh họa.
Như vậy các sản phẩm nước trái cây tự nhiên, nước dừa, sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng… không thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Trước đó khi thảo luận, có ý kiến đề nghị đánh giá kỹ hơn tác động từ việc áp thuế với mặt hàng nước giải khát có đường, để có biện pháp thực hiện hoặc lộ trình thực hiện phù hợp. Ý kiến này đề nghị thời điểm hiện nay chưa đánh thuế với nước giải khát.
Nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định việc bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệtnhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về bảo vệ sức khỏe nhân dân, khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Bộ Y tế.
Do đó cơ quan này khẳng định việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường là cần thiết và phù hợp với thông lệ quốc tế, nhằm góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng, mở rộng cơ sở thuế.
Tuy nhiên luật quy định chưa áp ngay thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng nước giải khát có đường trong năm 2026, mà áp thuế suất 8% từ năm 2027 và 10% từ 1-1-2028.
Đối với các sản phẩm có đường cũng thu thuế tiêu thụ đặc biệt, nhiều ý kiến đề nghị cần mở rộng phạm vi thu thuế với nước giải khát sử dụng chất tạo ngọt tổng hợp với mức thuế phù hợp.
Tuy vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc bổ sung các sản phẩm có đường khác cũng như các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ khác vào diện chịu thuế như đề nghị của một số đại biểu còn nhiều quan điểm khác nhau.
Theo ông Phan Văn Mãi, chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, một số sản phẩm cũng đã được đặt ra, song đến nay vẫn chưa có đủ đánh giá tác động. Vì vậy Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá thận trọng, cân nhắc đến mục tiêu phục hồi sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp và báo cáo Quốc hội vào thời điểm phù hợp.
Dịch vụ nào bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt?
Về nhóm dịch vụ, luật quy định một số ngành nghề có tính chất đặc thù, có thể tác động đến sức khỏe, xã hội, hoặc mang tính chất xa xỉ, gồm: kinh doanh vũ trường, massage, karaoke, casino, trò chơi điện tử có thưởng (như máy jackpot, máy slot), đặt cược thể thao và giải trí, kinh doanh golf, xổ số...
Đáng chú ý, luật mở cơ chế linh hoạt khi cho phép Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh, bổ sung danh mục hàng hóa dịch vụ chịu thuế trong những trường hợp cần thiết, nhằm phù hợp với thực tiễn kinh tế - xã hội từng thời kỳ. Mọi điều chỉnh sẽ được báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Lắng nghe ý kiến đại biểu, điều chỉnh phù hợp thực tiễn
Tại phiên họp trước, khi trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh: điều hòa nhiệt độ là thiết bị tiêu tốn điện năng lớn, góp phần gia tăng phát thải khí nhà kính, một nguyên nhân khiến trái đất nóng lên. Vì vậy, việc đưa vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là nhằm điều tiết tiêu dùng và định hướng sản xuất bền vững.
Toàn cảnh phiên họp sáng 14/6. Ảnh: QH.
Tuy nhiên, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu ngày càng tăng, nhu cầu sử dụng điều hòa đã trở nên phổ biến và thiết yếu, đặc biệt ở các đô thị đông dân. Loại điều hòa dưới 24.000 BTU hiện đang chiếm tỷ trọng lớn trong dân dụng, còn loại trên 90.000 BTU lại thường dùng cho các hệ thống điều hòa trung tâm tại các tòa nhà công cộng, bệnh viện, trường học, cơ quan...
Tiếp thu ý kiến đa chiều, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã điều chỉnh dự thảo luật theo hướng chỉ áp thuế đối với điều hòa công suất từ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU loại thường dùng trong dịch vụ thương mại, không phổ biến trong hộ gia đình.
Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
