Gần 2.000 cây dừa bị gây hại
Từ tháng 3/2025 đến nay, sâu đầu đen đã phát sinh, gây hại nhiều vườn dừa ở các phường Tam Quan và Hoài Nhơn Tây (Gia Lai). Nhiều vườn dừa ở các địa phương nói trên xảy ra hiện tượng bị khô lá, vàng úa rồi chết dần. Theo các chủ vườn, ban đầu những cây dừa bị cháy lá nhẹ, sau lan rộng toàn cây, chưa đầy vài tháng, hàng trăm cây dừa trụi lá, dừng cho trái.
Nhiều vườn dừa bị sâu đầu đen gây hại chết cả vườn. Ảnh: V.Đ.T.
“Gia đình tôi trồng dừa cả chục năm nay, chưa từng thấy cây dừa lâm cảnh như bây giờ. Ban đầu tôi tưởng dừa cháy lá là do thiếu nước, sau mới biết là do sâu đầu đen gây hại. Sâu ăn rỗng ruột tàu lá khiến cây không thể hồi phục. Cuộc sống của gia đình tôi nương tựa vào mấy chục cây dừa, giờ chúng gần như chết trụi, kể như nhà tôi mất đứt thu nhập”, ông Bùi Văn Hùng (58 tuổi) ở khu phố Hội An, phường Tam Quan ngậm ngùi.
Cùng cảnh ngộ nhưng sớm hơn vườn dừa của ông Hùng, vườn dừa của bà Lê Thị Lan (51 tuổi) ở thôn Cự Tài 1 (phường Hoài Nhơn Tây) bị sâu đầu đen phá hại từ tháng 10 năm ngoái. Những cây dừa đang xanh tốt sởn sơ bỗng tàu lá héo khô và chết dần. Đến nay, vườn dừa của bà Lan như đã kiệt sức, gần như không còn khả năng cho quả.
Nông dân phun thuốc phòng trừ sâu đầu đen hại dừa. Ảnh: V.Đ.T.
Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai, loài sâu đầu đen (Opisina arenosella Walker) là đối tượng nguy hiểm. Sâu non ăn biểu bì mặt trong của lá khiến lá bị khô, cây dừa suy yếu nhanh chóng, giảm năng suất và có thể chết nếu không được xử lý.
Trước tình trạng trên, UBND phường Tam Quan đã phối hợp với Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khu vực 1 cùng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai tiến hành kiểm tra thực tế, hướng dẫn người dân các biện pháp xử lý ban đầu như cắt bỏ và tiêu hủy lá bị sâu hại, vệ sinh vườn, hạn chế sâu bệnh phát tán...
Những giải pháp phòng chống
Theo bà Nguyễn Thị Hồng Phượng, Trưởng Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khu vực 1 (Gia Lai), ngành chức năng khu vực đã ban hành hướng dẫn biện pháp phòng chống sâu đầu đen hại dừa nhằm làm giảm tổn thất, góp phần bảo vệ và phát triển sản xuất dừa cũng như các sản phẩm từ dừa theo hướng an toàn, bền vững. Theo đó, nông dân được hướng dẫn cách nhận dạng sâu đầu đen gây hại và biện pháp phòng trừ.
Sâu đầu đen non ăn biểu bì mặt trong của lá dừa, khiến lá bị khô. Ảnh: V.Đ.T.
“Sâu đầu đen ăn mặt bên trong của biểu bì lá. Sâu thải phân ra ngoài và kết dính lại thành đường hầm bảo vệ sâu ở bên trong. Sâu tấn công các lá già phía dưới trước, sau đó đến các tàu lá phía trên. Loài sâu này thích gây hại trên các vườn dừa già hơn dừa tơ, sâu hóa nhộng trong các lá chét, nhộng vũ hóa thành con trưởng thành”, bà Phượng cho biết.
Cũng theo bà Phượng, sâu đầu đen hại dừa thường phát tán theo hướng gió. Sâu đầu đen còn lây lan do con người vận chuyển các loại cây trồng ký chủ như dừa, dầu cọ, chà là, cau, dừa kiểng… đã bị nhiễm sâu đầu đen từ nơi này sang nơi khác.
Để phòng trừ sâu đầu đen, nhà vườn cần thường xuyên thăm vườn để kịp thời phát hiện và thực hiện các biện pháp phòng trừ. Cần cắt tỉa tàu lá hoặc lá chét của cây dừa bị sâu gây hại, thu gom và tiêu hủy bằng cách đốt hoặc ngâm trong nước. Đây là biện pháp quan trọng, hiệu quả, an toàn với môi trường và cần thực hiện ngay khi phát hiện sâu đầu đen gây hại từ những lá già bên dưới.
Lá dừa bị sâu đầu đen gây hại được nông dân cắt, gom lại để đốt theo khuyến cáo của cơ quan chuyên môn. Ảnh: V.Đ.T.
Bên cạnh đó, cần bón phân cân đối, chia làm nhiều đợt bón, kết hợp tưới nước để cây sinh trưởng, phát triển khỏe. Đặc biệt cần hạn chế vận chuyển cây dừa giống, các cây ký chủ như cau, chà là, dừa kiểng và trái dừa bị nhiễm sâu đầu đen sang các vùng khác để hạn chế lây lan.
“Khi vườn dừa bị nhiễm sâu đầu đen, nông dân có thể sử dụng thuốc trừ sâu sinh học hoạt chất Bacillus thuringiensis (Bt) để phun hoặc bảo tồn các loài thiên địch có sẵn trong tự nhiên như kiến vàng, bọ xít bắt mồi, ong ký sinh để chúng tiêu diệt sâu đầu đen”, bà Phượng chia sẻ.
Bà Phượng khuyến cáo thêm: Khi phát hiện sâu đầu đen gây hại, cần cắt tỉa, tiêu hủy tàu lá trước khi phun thuốc bảo vệ thực vật nhằm giảm mật độ sâu hại, tăng khả năng tiếp xúc sâu non để tăng hiệu quả của thuốc. Đối với những cây dừa trồng xen trong vườn nhà, nông dân sử dụng một trong hai hoạt chất: Spinetoram (thuốc Radian 60SC, liều lượng 15ml thuốc pha với 16 lít nước phun cho 3 cây) hoặc sử dụng hoạt chất Flubendiamide (thuốc Takumi 20WG, liều lượng 8gr thuốc pha 16 lít phun cho 3 cây).
Nông dân tích cực phòng trừ sâu đầu đen hại dừa. Ảnh: V.Đ.T.
“Đối với vườn dừa xa khu dân cư, nông dân cần sử dụng một trong các loại thuốc trừ sâu có hoạt chất: Emamectin benzoate (thuốc TASIEU 1.9EC, liều lượng 9ml thuốc pha với 16 lít nước phun cho 3 cây) hoặc sử dụng Lufenuron (thuốc Match 50EC, liều lượng 20ml thuốc pha 16 lít nước phun cho 3 cây). Phun thuốc bằng bình máy, phun ướt đẫm đều hai mặt lá, phun 2 lần cách nhau từ 7 - 10 ngày, nên phun luân phiên các hoạt chất thuốc”, bà Nguyễn Thị Hồng Phượng khuyến cáo.
Theo thống kê của UBND phường Tam Quan và phường Hoài Nhơn Tây, đến cuối tháng 7/2025, sâu đầu đen đã gây hại khoảng 9,6 ha dừa, tương đương khoảng 1.500 cây, riêng phường Tam Quan có 800 cây, phường Hoài Nhơn Tây 700 cây. Trong đó 300 cây bị gây hại nặng, 500 cây nhiễm ở mức trung bình, 700 cây ở mức nhẹ. Tại phường Bồng Sơn, tình trạng sâu đầu đen gây hại cũng bắt đầu xuất hiện, nâng tổng số dừa bị nhiễm sâu hại trong vùng lên 1.915 cây.
