Ngày 9/10, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng 8 hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp tổ chức hội thảo "Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản".
Phát biểu khai mạc, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế (VCCI) phản ánh tiếng nói từ doanh nghiệp và cơ sở. Ông cho biết, Luật Thuế GTGT mới số 48/2024/QH15 trong quá trình triển khai đã cho thấy các bất cập như: chưa phân biệt hàng hóa chịu thuế và không chịu thuế, thủ tục hoàn thuế kéo dài, tình trạng gian lận hóa đơn, rất khó truy xuất từng hộ nông dân và mức xử phạt hành chính gây áp lực với hộ nông dân nhỏ. Ngoài ra, gánh nặng vốn lưu động do cơ chế "nộp trước-hoàn sau" khiến các ngành có rủi ro cao như gỗ, cà phê, tiêu bị treo vốn lớn.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế (VCCI) phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Kiều Chi.
Loạt cái 'khó' khi áp dụng thuế GTGT mới
Từ các ngành hàng, ông Thái Như Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA), đề nghị làm rõ khái niệm "sơ chế thông thường" để tránh tình trạng các sản phẩm như cà phê nhân xanh - vốn chỉ chế biến thô sau thu hoạch lại bị áp thuế GTGT 5% một cách không phù hợp.
Đồng quan điểm, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) cũng phản ánh rằng, doanh nghiệp gặp lúng túng trong kê khai thuế các sản phẩm như gỗ (xẻ phôi, bóc vỏ, băm dăm) dẫn đến chậm trễ trong việc hoàn thuế GTGT đầu vào. Ông cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng "thuế chồng thuế", khi thuế đối ứng của Hoa Kỳ đánh 25% cho các sản phẩm gỗ nội thất và có thể gấp đôi vào đầu năm sau, gây bất lợi cực lớn cho hoạt động xuất khẩu của ngành gỗ.
Ngành hồ tiêu hằng năm sản xuất 200 nghìn tấn hồ tiêu, trong đó 190 nghìn tấn xuất khẩu thô. Ảnh: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), nhiều doanh nghiệp trong ngành chưa được hoàn thuế GTGT dù đã nộp đủ hồ sơ, khiến vốn bị ứ đọng, rủi ro tài chính gia tăng, buộc một số đơn vị phải thu hẹp hoạt động hoặc tạm ngừng thu mua. Quy trình hoàn thuế kéo dài và quy định giới hạn không vượt quá 10% doanh thu được đánh giá là chưa phù hợp với đặc thù mùa vụ, ảnh hưởng đến tính thanh khoản và năng lực cạnh tranh của ngành hồ tiêu.
Từ ngành hàng thủy-hải sản, ông Nguyễn Hoài Nam, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) chia sẻ, cùng là sản phẩm thủy sản nuôi trồng hoặc đánh bắt chưa qua chế biến sâu, nhưng doanh nghiệp lại đang phải áp dụng hai mức thuế suất khác nhau. Một mặt thuộc diện không chịu thuế (khoản 1, Điều 5), mặt khác lại bị áp thuế suất 5% (khoản 2, Điều 9). Doanh nghiệp xuất khẩu phải tạm nộp thuế và chờ hoàn thuế sau, trong khi quy trình hoàn thuế phức tạp, nghiêm ngặt đang tạo ra áp lực lớn cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan thuế.
Thu thuế công bằng, minh bạch, hiệu quả
Ông Trần Kim Gia, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Giấy Hoàng Hà cho rằng một chính sách thuế hoàn hảo là vừa đảm bảo nguồn thu cho Nhà nước, vừa khơi thông dòng chảy cho doanh nghiệp và người dân dễ làm, dễ thực hiện. Khi công tác quản lý thuế ngày càng rõ ràng, chặt chẽ và công bằng, dòng chảy sản xuất - thương mại sẽ thông suốt hơn.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, nêu các vấn đề nổi cộm của quy định thu thuế GTGT. Ảnh: Kiều Chi.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cũng chia sẻ, một chính sách thuế được thiết kế tốt có thể mở rộng cơ hội kinh doanh - đầu tư, khai phá thị trường mới và nâng cao ý thức tuân thủ, xây dựng văn hóa nộp thuế văn minh. Ngược lại, nếu chính sách thiếu minh bạch hoặc điều tiết chưa hợp lý sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp và làm giảm hiệu quả quản trị.
Bà chỉ rõ quy định về đối tượng chịu và không chịu thuế vẫn còn chưa rõ ràng. Ví dụ, sản phẩm thức ăn chăn nuôi tự sản xuất thì không chịu thuế GTGT, nhưng nếu qua khâu thương mại lại phải chịu 5% thuế suất. Tương tự, cà phê mua trực tiếp từ nông dân thì không chịu thuế, còn mua qua thương nhân thì ngược lại, dẫn đến tình trạng các công ty thương mại "trá hình" để được hoàn thuế.
Các hiệp hội ngành hàng cùng thống nhất kiến nghị Chính phủ và Bộ Tài chính xem xét điều chỉnh chính sách thuế GTGT, đưa các sản phẩm nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến (bao gồm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi) trở lại diện không phải kê khai, tính thuế như quy định trước tại Nghị định số 209/2013/NĐ-CP. Đồng thời, đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hoàn thuế, ban hành kèm theo hướng dẫn chi tiết, thống nhất để đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các địa phương, tránh "mỗi nơi một kiểu".
