Đôn đốc chống dịch tả lợn Châu Phi tại Tuyên Quang

96 xã, phường có dịch tả lợn Châu Phi

Ngày 4/8, Đoàn công tác của Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã làm việc với tỉnh Tuyên Quang nhằm kiểm tra, hướng dẫn và đôn đốc công tác phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi đang có diễn biến phức tạp tại địa phương.

Dịch bệnh bắt đầu bùng phát tại Tuyên Quang từ ngày 5/7, với các ổ dịch lẻ tẻ tại một số xã, phường. Tuy nhiên, chỉ sau gần một tháng, đến ngày 3/8, toàn tỉnh đã ghi nhận 96/124 xã, phường (chiếm 75% tổng số xã, phường) có lợn mắc dịch tả lợn Châu Phi.

Tổng số lợn buộc phải tiêu hủy là khoảng 32.000 con tại 2.700 hộ chăn nuôi thuộc 807 thôn, với tổng khối lượng tiêu hủy lên tới gần 1.800 tấn. Tỷ lệ lợn mắc bệnh bị tiêu hủy ước khoảng 2–3% tổng đàn lợn toàn tỉnh. Hiện Tuyên Quang là một trong ba địa phương có thiệt hại lớn nhất cả nước do dịch, cùng với Phú Thọ và Cao Bằng.

Tại phường Mỹ Lâm có 3.015 hộ chăn nuôi với tổng đàn hơn 13.400 con lợn, dịch cũng đã xuất hiện tại 22 tổ dân phố, khiến 663 con lợn của 73 hộ bị nhiễm bệnh và buộc phải tiêu hủy. Ngay khi phát hiện ổ dịch, UBND phường Mỹ Lâm phối hợp với Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh xử lý tiêu hủy triệt để trong vòng 24 giờ và triển khai các biện pháp tiêu độc, khử trùng theo đúng quy định.

Ông Vũ Tiến Hiệp, Chủ tịch UBND phường Mỹ Lâm cho biết, địa phương đã tổ chức phun khử trùng vùng dịch và vùng bị uy hiếp mỗi ngày một lần trong tuần đầu tiên, sau đó duy trì tần suất ba lần mỗi tuần trong 2 - 3 tuần tiếp theo. Phường cũng tăng cường giám sát, phát hiện sớm ổ dịch mới, đồng thời nghiêm cấm người dân vứt xác lợn chết ra môi trường gây ô nhiễm và làm gia tăng nguy cơ lây lan.

Theo bà Đặng Thị Hoa, Phó Trạm trưởng Trạm Khu vực I, Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Tuyên Quang, Trạm hiện phụ trách địa bàn 24 xã, phường, trong đó có tới 21 xã đã xuất hiện dịch với 305 thôn có lợn bị mắc bệnh, tổng số lợn tiêu hủy là khoảng 18.900 con. Giai đoạn đầu chống dịch, Trạm gặp nhiều khó khăn do bộ máy chính quyền cơ sở chưa ổn định sau khi thực hiện sáp nhập. Nhiều cán bộ thú y cơ sở nghỉ theo chế độ, trong khi một số địa phương thiếu thuốc khử trùng, vôi bột và chưa được cấp kinh phí dự phòng. Việc xử lý chủ yếu dựa vào sự vận động, đóng góp từ người dân.

Bà Hoa nhấn mạnh, để kiểm soát dịch hiệu quả, các địa phương rất cần được hỗ trợ kịp thời về vật tư phòng chống dịch, đặc biệt là thuốc khử trùng và vôi bột, nhằm đảm bảo các biện pháp phòng, chống dịch được triển khai nhanh chóng, dứt điểm và hiệu quả từ cơ sở.

Thú y cơ sở “thưa vắng” giữa tâm dịch

Công tác phòng, chống dịch bệnh động vật tại Tuyên Quang hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó đáng lo ngại nhất là tình trạng thiếu cán bộ thú y cơ sở. Sau khi thực hiện sáp nhập xã và chính quyền hai cấp, số lượng cán bộ thú y xã, thôn giảm mạnh.

Tính đến ngày 31/7/2025, toàn tỉnh chỉ còn 197 nhân viên thú y xã đang công tác, giảm 131 người so với trước khi sáp nhập. Nhiều xã hiện không còn cán bộ thú y, buộc công chức Phòng Kinh tế xã phải kiêm nhiệm, trong khi không ít nơi không có cán bộ chuyên môn về chăn nuôi, thú y. Địa bàn quản lý rộng, dân cư phân tán, giao thông đi lại khó khăn khiến việc khoanh vùng, khống chế dịch càng thêm gian nan.

Nguồn kinh phí phục vụ phòng, chống dịch ở cấp xã hầu hết đều hạn chế, nhiều xã chưa được bố trí kinh phí dự phòng, không có nguồn mua hóa chất khử trùng, hỗ trợ chống dịch. Trong khi đó, các Trạm Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản khu vực vừa phải thực hiện chuyên môn, vừa hỗ trợ cơ sở nhưng nhân lực mỏng, trang thiết bị thiếu, một số trạm chưa có trụ sở ổn định.

Bên cạnh khó khăn về tổ chức, sự chủ động từ người chăn nuôi còn thấp. Nhiều hộ chưa thực hiện nghiêm các biện pháp vệ sinh, an toàn sinh học trong chăn nuôi, đặc biệt là các hộ nhỏ lẻ. Khi lợn bị bệnh, chết, không ít hộ không báo chính quyền, thậm chí bán chạy lợn ốm, vứt xác lợn ra sông, suối, gây ô nhiễm môi trường và lây lan dịch bệnh. Dù đã được tuyên truyền, nhiều hộ vẫn không chủ động tiêm phòng vaccin, còn tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Thời tiết bất lợi, mưa kéo dài trong thời gian qua cũng khiến công tác phun khử trùng gặp trở ngại, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch trên đàn vật nuôi. Trong bối cảnh bệnh dịch tả lợn Châu Phi đang diễn biến phức tạp, lây lan nhanh và trên diện rộng, việc kiện toàn lại đội ngũ thú y cơ sở, tăng cường hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị là yêu cầu cấp bách để bảo vệ ngành chăn nuôi và môi trường sống của người dân.

Chủ động, quyết liệt từ cơ sở

Ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của tỉnh Tuyên Quang trong công tác phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi thời gian qua. Theo ông, kết quả đáng ghi nhận nhất chính là sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, từ cấp tỉnh đến thôn, bản, tổ dân phố, cùng với sự đồng thuận, ý thức trách nhiệm ngày càng rõ nét từ phía người dân.

Dịch bệnh xảy ra trong thời gian ngắn nhưng lan rộng rất nhanh. Trong bối cảnh đó, Tuyên Quang đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ chỉ đạo, tuyên truyền, kiểm tra, giám sát đến phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng. Việc tổ chức thực hiện được đánh giá là khá bài bản, cụ thể đến tận xã, thôn. Các tổ phòng, chống dịch phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an, rõ người, rõ việc, quy trách nhiệm rõ ràng.

Ông Phạm Kim Đăng đặc biệt lưu ý công tác kiểm tra, giám sát hố chôn lợn bệnh cần được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo đúng quy chuẩn kỹ thuật, cách xa khu dân cư và khu vực có nguy cơ cao như nơi có nguồn nước dẫn. Việc này nhằm hạn chế tối đa nguy cơ phát tán mầm bệnh ra môi trường.

Theo ngành thú y, đợt dịch lần này xuất hiện cùng lúc hai chủng virus, trong đó có chủng lai mang độc lực mạnh, thời gian gây chết nhanh hơn, khiến diễn biến dịch bệnh trở nên phức tạp hơn rất nhiều. Do đó, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y đề nghị Tuyên Quang tiếp tục tham mưu, đề xuất những chính sách phù hợp, hiệu quả và kịp thời để Cục có thể tổng hợp báo cáo cấp trên.

Bên cạnh kết quả đạt được, ông Phạm Kim Đăng cũng chỉ rõ nguy cơ tiềm ẩn nếu không kiểm soát tốt khâu giết mổ, vận chuyển, buôn bán lợn và sản phẩm từ lợn. An toàn sinh học tiếp tục được khẳng định là giải pháp cốt lõi và hiệu quả nhất hiện nay trong phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi. Do đó, tỉnh cần tăng cường hướng dẫn, kiểm tra và đôn đốc các cơ sở chăn nuôi, nhất là nông hộ, thực hiện nghiêm túc các biện pháp kỹ thuật, giảm thiểu thiệt hại cho người dân.

Phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi, UBND tỉnh Tuyên Quang đã ra các văn bản chỉ đạo thực hiện nghiêm công tác phòng chống dịch bệnh. Nổi bật là Công điện số 619 về việc tập trung chỉ đạo triển khai quyết liệt, đồng bộ phòng chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi trên địa bàn tỉnh ngày 30/7.

Văn bản số 310, ngày 18/7/2025 của UBND tỉnh Tuyên Quang về việc tập trung triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp phòng chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi trên địa bàn tỉnh. Xã nào để xảy ra các trường hợp mua, bán lợn trong vùng có dịch; vứt xác lợn và các sản phẩm từ lợn ra môi trường làm lây lan dịch bệnh; công tác triển khai các biện pháp phòng chống dịch còn lơ là để dịch bệnh lây lan kéo dài Chủ tịch UBND xã, phường chịu trách nhiệm trước pháp luật và Chủ tịch UBND tỉnh theo quy định.