Cây luồng tạo no ấm cho người dân miền núi xứ Thanh

#MC: Thưa quý vị và bà con, ở những bản làng miền núi Thanh Hóa, cây luồng đã gắn bó với cuộc sống của bà con từ bao đời nay — từ những mái nhà, hàng rào cho đến từng món đồ đan lát. Thế nhưng, đã có một thời gian dài, luồng chỉ được xem như một loại cây trồng quen thuộc, giá trị kinh tế chưa thực sự được khai thác đúng tiềm năng. Những năm gần đây, khi chính quyền địa phương và người dân cùng bắt tay phát triển cây luồng theo hướng bền vững, loại cây tưởng chừng bình dị này đã trở thành ‘của để dành’ giúp nhiều hộ gia đình vươn lên thoát nghèo, xây dựng cuộc sống no ấm.

Mời quý vị cùng theo dõi phóng sự sau để thấy rõ hơn hành trình đổi thay của người dân bản Chiềng, xã Thiên Phủ – nơi cây luồng đang trở thành ‘cây làm giàu’ cho bà con.

-----------------

Trong những năm qua, giá trị kinh tế từ tre luồng ở Thanh Hóa được đánh giá là chưa tương xứng với tiềm năng. Theo thống kê, chỉ khoảng 40% sản lượng được đưa vào chế biến sâu, còn lại chủ yếu là tiêu thụ sản phẩm thô. Thu nhập bình quân từ rừng luồng mới chỉ đạt từ 7 đến 9 triệu đồng/ha/năm, nhiều diện tích khai thác quá mức dẫn đến thoái hóa, chiếm tới 46,2% diện tích toàn tỉnh. Trước thực tế đó, tỉnh Thanh Hóa đã định hướng phát triển bền vững cây luồng như một trụ cột quan trọng trong chiến lược giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới trong gian doạn hiện nay.

Theo ông Hà Văn Tân, ở Bản Chiềng, xã Thiên Phủ, trước đây, cây luồng chỉ để sử dụng làm nhà, đan lát hoặc làm hàng rào quanh nhà. Lúc bấy giờ, đời sống của bà con dân bản cũng gặp rất nhiều khó khăn, cây luồng thì không có giá trị kinh tế nên cũng không phát triển được. Bởi vậy mà mọi thu nhập đều từ việc làm nương,  làm rẫy.

Ông HÀ VĂN TÂN

Bản Chiềng, xã Thiên Phủ, tỉnh Thanh Hóa

Trước thì hắn rất nghèo, khó khăn. Kinh tế, mua bán chác không có đồng tiền.

Thế nhưng, trong khoảng 10 năm trở lại đây, cây luồng đã được nhiều doanh nghiệp thu mua, chế biến sản phẩm và đưa loại cây này trở thành cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao cho gia đình ông Tân. Bởi vậy, với phần diện tích ít ỏi ban đầu, ông đã tiếp tục mở rộng, nâng tổng diện tích lên tới hơn 5 ha. Nhờ giá trị kinh tế mà cây luồng mang lại mà giờ đây những khoản chi tiêu thiết yếu trong gia đình ông Tân đều đã được đảm bảo.

Ông HÀ VĂN TÂN

Bản Chiềng, xã Thiên Phủ, tỉnh Thanh Hóa

Nếu mà 1 mình tôi khai thác thì 1 năm bèo lắm cũng phải 15 đến 20 triệu vì không có người khai thác. Còn không có người chặt, còn con dâu hắn cũng đi thu mua. Tôi chặt được xe nào, con dâu nữa, con cháu mang ra xưởng luôn. Tôi thấy giá, thu nhập hắn ổn định lắm. Nói chung bản thân tôi mấy năm nay tôi thấy cây luồng phấn khởi, đi chặt cây luồng 1 ngày làm ra 2 đến 3 triệu bạc, cảm thấy phấn khởi.

Không mất nhiều công chăm sóc và cho thu hoạch ổn định, cây luồng có thể mang lại giá trị thu hoạch hàng trăm năm. Bởi vậy, từ đời ông bà, cha mẹ để lại, những người trẻ bản Chiềng đã thừa hưởng từ thế hệ trước, tiếp tục nhân rộng loại cây trồng này để có thu nhập và nuôi sống gia đình.

Được thừa hưởng từ gia đình với diện tích không lớn, anh Hà Văn Giang tiếp tục phát nương, rẫy để trồng luồng. Hiện, tổng diện tích của gia đình anh đã lên tới 7 ha. Nhờ nhanh nhẹn, biết cách chăm sóc và thay thế những loại cây cằn cỗi, mỗi tháng cây luồng đã mang lại cho gia đình anh Giang nguồn thu nhập từ 5 đến 7 triệu đồng.

Anh HÀ VĂN GIANG

Bản Chiềng, xã Thiên Phủ, tỉnh Thanh Hóa

Lợi thế cây luồng, trồng 1 lần khai thác 7,80 năm cái đó lợi thế hơn cây keo, xoan. Cây xoan ví dụ trồng 10 năm khai thác phải trồng lại 10 năm mới được khai thác, cái này trồng 5,6 năm được khai thác, khai thác mãi mãi lợi thế thứ nhất là thế. Còn về thu nhập cho gia đình ở đây chủ yếu khai thác luồng, còn có hộ không có đi phụ hồ thôi nhưng chủ yếu luồng. Bà con cần tiền lãi, tiền đủ thứ, mì chính, mắm muối, chỉ vào cây luông. Vác dao ra vào luồng chặt ra 10 cây là đủ tiền, có tiền.

Cùng với việc trồng và khai thác từ luồng, anh Hà Văn Giang còn tranh thủ thời gian nông nhàn đi thu mua cây luồng của bà con trong bản. Từ nguồn thu nhập thêm này, đã giúp cho gia đình anh và nhiều người dân nơi đây khấm khá hơn, có của ăn, của để.

Anh HÀ VĂN GIANG

Bản Chiềng, xã Thiên Phủ, tỉnh Thanh Hóa

Tôi thì vừa khai thác, vừa thu mua. Từ 2013 đến giờ tôi có thể mở đường để vào các rừng luồng thu mua với bà con nhân dân, tăng thêm thu nhập. Tháng thì 2 vợ chồng cũng tàm tạm.

Hiện, xã Thiên Phủ có tổng diện tích đất rừng sản xuất trồng luồng trên 5.700 ha, phân bổ tại 13 bản, tập trung chủ yếu tại các bản như Chiềng, Bâu, Bất, Lở Chong...

Ông PHAN VĂN ĐẠI

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Thiên Phủ, tỉnh Thanh Hóa

Chất lượng cây luồng ở đất rất là tốt, đáp ứng được hầu hết nhu cầu của các khách hàng trong nước và ngoài nước. Nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025 - 2030 này chúng tôi phát triển các mô hình để nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân trên địa bàn. Chúng tôi phân tích ra chúng tôi thấy khi phát triển cây luồng nó không chỉ mang lại giá trị về kinh tế mà còn có giá trị về thiên nhiên, môi trường. Nó bảo vệ rừng và đa sinh kế cho người dân.

Theo thống kê, hiện nay xã Thiên Phủ có 1.274 hộ trồng luồng trên tổng số 1.362 hộ toàn xã. Hàng năm, khối lượng luồng được khai thác tại xã đạt trên 2.420.000 cây 1 năm. Ước tính, cây luồng đã mang lại nguồn thu nhập lên tới 72.690.000.000 đồng/1 năm. Năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo của xã là 502 hộ thì đến nay chỉ còn 152 hộ. Thu nhập từ luồng đã giúp cho đồng bào dân tộc của tỉnh xóa được đói, giảm được nghèo và làm giàu từ cây luồng.

-------------------

MC: Từ một loài cây chỉ dùng để dựng nhà, làm hàng rào, cây luồng giờ đây đã mang một sứ mệnh lớn hơn — trở thành trụ cột trong việc đảm bảo sinh kế, góp phần giữ rừng, bảo vệ môi trường, giúp hàng trăm hộ dân có cuộc sống ổn định và khá giả hơn. Sự thay đổi ấy không chỉ đến từ giá trị kinh tế, mà còn từ sự đồng lòng của người dân và chính quyền trong việc xây dựng mô hình phát triển bền vững.

Câu chuyện từ xã Thiên Phủ, tỉnh Thanh Hóa là một minh chứng sống động rằng: nếu biết khai thác đúng cách thì những gì vốn gần gũi, quen thuộc quanh ta cũng có thể trở thành “cây vàng, cây bạc” giúp bà con làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.