Thời gian qua, một số hộ dân ở huyện vùng cao Mù Cang Chải đã chuyển đổi diện tích trồng rau màu kém hiệu quả sang trồng dâu tây theo hướng hữu cơ, mang lại thu nhập cao.
Những ruộng dâu tây phát triển tốt do phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng ở Mù Cang Chải. Ảnh: Thanh Tiến.
Trong chuyến công tác tại huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái dịp cuối tháng 3/2025, tôi không khỏi bất ngờ khi chứng kiến những ruộng dâu tây được trồng thay thế các loại rau màu, mang lại thu nhập khá cho bà con. Dâu tây được trồng chủ yếu ở khu vực ruộng thấp ở thị trấn Mù Cang Chải, nơi có thể chủ động nguồn nước tưới. Đặc biệt các ruộng dâu tây ở đây luôn thu hút nhiều du khách và người dân đến tham quan, trải nghiệm hái quả, số lượng quả chín không đủ bán cho khách tham quan.
Cuộc sống của người dân Mù Cang Chải chủ yếu dựa vào trồng lúa, ngô trên ruộng bậc thang. Do điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi nên hiệu quả kinh tế từ các loại cây này thường không cao. Trăn trở trước bài toán nâng cao thu nhập, nhiều hộ dân đã tìm tòi, học hỏi các mô hình nông nghiệp mới. Cây dâu tây với tiềm năng phát triển tốt tại vùng đất có khí hậu mát mẻ đã được một số hộ dân lựa chọn để phát triển kinh tế.
Trồng dâu tây thay rau màu
Những ngày này, vườn dâu tây của gia đình anh Lý A Vàng ở tổ 3, thị trấn Mù Cang Chải khá nhộn nhịp bởi sự ghé thăm của nhiều người dân và du khách đến tham quan, thu hái quả.
Dâu tây được trồng thay thế rau màu, nhất là những nơi chủ động được nguồn nước tưới. Ảnh: Thanh Tiến.
Theo anh Vàng, vụ đông 2024 - 2025, thay vì trồng một số loại rau màu truyền thống như su hào, bắp cải, cải mèo…, gia đình anh thử nghiệm chuyển đổi 2.000m2 sang trồng hơn 1.000 gốc dâu tây. Sau gần 4 tháng trồng, chăm sóc, vườn dâu tây đã cho thu hoạch. Mỗi buổi chiều, rất đông khách tham quan đến tận ruộng để hái và mua quả. Vào dịp cuối tuần, du khách đến càng đông hơn, nhiều hôm dâu tây chín không đủ để bán cho khách.
Trồng dâu tây không khó, sau vụ gặt, gia đình anh Vàng tập trung nhân lực làm đất, lên luống, chuẩn bị phân hữu cơ, luống được phủ nilon để hạn chế cỏ dại, giữ ẩm và thuận tiện trong chăm sóc, thu hoạch. Dâu tây rất sai quả, giá bán trung bình tại vườn từ 100.000 - 120.000 đồng/kg. Mới hơn nửa tháng anh Vàng đã thu được khoảng 2 tạ quả, thu nhập hơn 20 triệu đồng.
Để cây dâu tây phát triển tốt, không bị sâu bệnh hại, anh Vàng trồng xen các cây gia vị như hành, tỏi giữa các luống. Theo anh, cách làm này không những giúp gia đình có thêm nguồn thu mà còn có tác dụng xua đuổi côn trùng, phòng được một số bệnh ký sinh nên ruộng dâu tây, nhờ đó không phải sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật.
Dâu tây trồng ở Mù Cang Chải rất sai quả, việc chăm sóc cũng không vất vả. Ảnh: Thanh Tiến.
Cũng như gia đình anh Vàng, sau khi đi tham quan, học tập các mô hình trồng dâu tây cho hiệu quả kinh tế cao ở tỉnh Sơn La, anh Giàng A Sở ở bản Háng Gàng, xã Lao Chải đã quyết định chuyển hơn 3.000m2 ruộng lúa sang trồng dâu tây.
Anh Sở chia sẻ, tháng 10/2024, anh sang Sơn La mua hơn 3.000 cây dâu tây giống về trồng. Hợp với khí hậu lạnh nên chỉ cần đủ nước tưới và bón phân hợp lí là dâu tây phát triển tốt. Dâu tây ít sâu bệnh nên không phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, quá trình chăm sóc nếu phát hiện có sâu thì bắt bằng tay và các biện pháp thủ công. Sau hơn 4 tháng chăm sóc, đầu tháng 3/2025, diện tích dâu tây của anh đã cho thu hoạch.
Dâu tây là sản phẩm quả tươi, vì vậy để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, gia đình anh sử dụng nguồn nước tưới sạch dẫn từ khe núi, quy trình canh tác theo hướng hữu cơ, việc chăm sóc, phòng bệnh, làm cỏ đều thực hiện thủ công.
Nhiều khách du lịch đến tham quan, thu hái và mua quả dâu tây ngay tại ruộng. Ảnh: Thanh Tiến.
“Trước đây gia đình tôi trồng ngô và rau cải, thu nhập rất bấp bênh. Từ khi chuyển sang trồng dâu tây theo hướng hữu cơ, năng suất và giá bán đều cao hơn hẳn. Khách du lịch đến đây rất thích vì dâu tây vừa ngon, vừa sạch. Nếu trồng lúa trên diện tích này chỉ thu được 20 bao thóc, bán chỉ được gần 10 triệu đồng, nhưng trồng dâu tây đến hết vụ dự kiến sẽ thu về từ 35 - 40 triệu đồng. Thời gian tới, gia đình sẽ tiếp tục chuyển đổi thêm ruộng, vườn để mở rộng diện tích trồng dâu tây nhằm nâng cao thu nhập”, anh Sở bộc bạch.
Canh tác hữu cơ, tạo sản phẩm chất lượng
Ông Lương Văn Thư, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Mù Cang Chải cho biết, theo đánh giá của các hộ dân trồng và thực khách mua dâu tây, chất lượng quả dâu tây trồng ở Mù Cang Chải rất ngọt mát, thơm tự nhiên.
Việc trồng xen hành, tỏi trong ruộng dây tây đã giúp xua đuổi côn trùng, hạn chế sinh vật gây hại. Ảnh: Thanh Tiến.
Trước mắt, ngành nông nghiệp sẽ hướng dẫn bà con tập trung vào chất lượng quả, lựa chọn phương pháp trồng dâu tây hữu cơ, tuân thủ quy trình canh tác thân thiện với môi trường. Thay vì sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu, bà con tận dụng nguồn phân chuồng sẵn có từ gia súc, ủ hoai mục để bón cho cây. Trên các luống dâu tây được phủ nilon, vừa giúp giữ ẩm cho đất trong mùa khô, hạn chế cỏ dại, giảm thiểu công sức làm cỏ.
Một sáng kiến độc đáo khác được nhiều hộ dân áp dụng là trồng xen cây hành và tỏi giữa các hàng dâu tây. Theo kinh nghiệm, hành và tỏi có chứa các hợp chất tự nhiên có khả năng xua đuổi nhiều loại côn trùng gây hại, biện pháp này giúp phòng trừ sinh vật gây hại hiệu quả mà không cần đến sự can thiệp của thuốc bảo vệ thực vật.
Quả dâu tây trồng ở Mù Cang Chải có mẫu mã và chất lượng khá tốt. Ảnh: Thanh Tiến.
Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, mô hình trồng dâu tây hữu cơ còn góp phần thay đổi nhận thức của người dân về nông nghiệp bền vững. Bà con dần ý thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ đất đai, nguồn nước và sức khỏe cộng đồng.
Với sự mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất và áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến, những vườn dâu tây hữu cơ đang dần nở rộ trên vùng đất Mù Cang Chải. Hi vọng rằng, những mô hình này sẽ tiếp tục được nhân rộng, góp phần giảm nghèo cho bà con và tạo ra sản phẩm chất lượng, thu hút khách du lịch.
