Huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang không chỉ là thủ phủ của những trái vải đầu mùa trứ danh, Tân Yên còn là miền đất của tình người nồng hậu, của những giá trị văn hóa bản địa được gìn giữ và trao truyền. Mùa vải năm 2025 đang bắt đầu với những hứa hẹn không chỉ một vụ mùa bội thu mà còn là cơ hội để du khách thập phương tìm về, để được đắm mình trong không gian miệt vườn trong lành, để được trải nghiệm, được cảm nhận và mang theo những ký ức vui vẻ.
Nằm ở phía Tây tỉnh Bắc Giang, huyện Tân Yên từ lâu đã được biết đến là một vùng đất trù phú, nơi có những điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt thuận lợi cho sự phát triển của nhiều loại cây ăn quả, trong đó nổi bật nhất chính là cây vải thiều sớm - được mệnh danh là “nữ hoàng” của các loại vải. Khi những vùng vải chính vụ ở thị xã Chũ và huyện Lục Ngạn còn đang độ xuân thì, thì những vườn vải sớm ở Tân Yên đã bắt đầu ửng hồng, mang đến những trái ngọt đầu tiên của mùa hè, làm nức lòng những người yêu thích.
Vải thiều sớm Tân Yên, với các giống chủ lực như: U Hồng, Tàu Lai, Bình Khê,… có những đặc trưng riêng biệt không thể trộn lẫn. Quả thường to hơn, vỏ mỏng, khi chín có màu đỏ tươi pha chút ánh vàng, cùi dày, mọng nước, vị ngọt đậm đà nhưng vẫn giữ được chút thanh chua dịu nhẹ, cùng hương thơm đặc trưng, phảng phất. Chính sự khác biệt này đã tạo nên sức hút riêng, giúp vải sớm Tân Yên luôn có một vị thế vững chắc trên thị trường.
Năm 2025, toàn huyện Tân Yên có khoảng 1.250 ha vải thiều sớm, với sản lượng dự kiến đạt 15.000 tấn, tăng khoảng 500 tấn so với năm 2024. Đây là là thành quả của sự đầu tư, chăm sóc bài bản của người nông dân và sự định hướng, hỗ trợ kịp thời của các cấp chính quyền.
Anh Nguyễn Văn Cường, một chủ vườn vải tại xã Phúc Hòa, người đã có nhiều năm gắn bó với cây vải sớm, chia sẻ với niềm phấn khởi: “Năm nay, nhờ áp dụng đúng quy trình kỹ thuật, từ khâu tỉa cành, tạo tán đến bón phân, tưới nước theo hướng dẫn của cán bộ khuyến nông, vườn vải nhà tôi sai quả lắm, mã quả cũng rất đẹp. Thời tiết đầu vụ có chút nắng hạn nhưng chúng tôi đã chủ động nguồn nước tưới nên không ảnh hưởng nhiều. Với chất lượng quả như thế này, tôi tin năm nay vải sớm Tân Yên sẽ lại được mùa, được giá”.
Không chỉ tập trung vào sản lượng, chất lượng và an toàn thực phẩm luôn là ưu tiên hàng đầu. Hiện nay, huyện Tân Yên duy trì 900 ha vải đạt chuẩn an toàn thực phẩm, trong đó có 455 ha đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP. Việc này không chỉ giúp nâng cao giá trị trái vải mà còn đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường trong nước và đặc biệt là các thị trường xuất khẩu khó tính. Huyện đã được cấp 33 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu, một "tấm vé thông hành" quan trọng để trái vải Tân Yên vươn xa.
Chia sẻ về lợi ích của việc trồng vải theo tiêu chuẩn VietGAP, ông Nguyễn Văn Sáu (thôn Lý Chung, xã Phúc Hòa, Tân Yên) cho biết: “Làm theo quy trình VietGAP thì quả vải đẹp hơn, chất lượng hơn, đảm bảo hơn. Người tiêu dùng cũng tin tưởng hơn. Từ khi làm VietGAP, đầu ra của chúng tôi ổn định, không phải lo lắng nhiều”.
Cùng chung niềm vui, ông Nguyễn Văn Tiến ở thôn Vối, xã Phúc Hòa cũng phấn khởi nói: “Gia đình tôi trồng vải VietGAP mấy năm nay rồi. Vải bán được giá hơn, mà mình cũng thấy yên tâm vì sản phẩm làm ra sạch, an toàn. Nhiều thương lái đến tận vườn xem rồi đặt mua hết, không phải mang đi đâu bán cả”.
Ông Nguyễn Văn Thiết, Giám đốc HTX Sản xuất, tiêu thụ vải sớm Phúc Hòa, người được mệnh danh là “người giữ gôn” cho thương hiệu vải chín sớm Tân Yên, chia sẻ: “Để giữ vững được thương hiệu vải sớm Tân Yên, chúng tôi xác định phải đặt chất lượng lên hàng đầu. Các xã viên trong HTX đều được tập huấn, hướng dẫn quy trình sản xuất sạch, an toàn. Chúng tôi cũng thường xuyên kiểm tra, giám sát lẫn nhau để đảm bảo không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, sản phẩm đến tay người tiêu dùng phải là sản phẩm tốt nhất, an toàn nhất”.
Dù trái vải thiều sớm đã làm nên thương hiệu cho Tân Yên, nhưng mảnh đất này còn ẩn chứa nhiều tiềm năng và những sản vật quý giá khác, đang từng bước được "đánh thức" và nâng tầm thông qua Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Hành trình khám phá Tân Yên sẽ thiếu trọn vẹn nếu du khách bỏ qua cơ hội tìm hiểu và thưởng thức những sản phẩm OCOP độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa và tâm huyết của người dân địa phương. Đây cũng chính là những “sứ giả” góp phần làm phong phú thêm trải nghiệm du lịch và gia tăng giá trị cho kinh tế nông thôn.
Một trong những sản phẩm OCOP nổi bật và đầy triển vọng của Tân Yên chính là Sâm Núi Dành. Loài sâm quý này, với những giá trị dược liệu đã được khẳng định, đang được huyện tập trung bảo tồn và phát triển theo hướng bền vững.
Các hợp tác xã trên địa bàn không chỉ mở rộng diện tích trồng sâm theo tiêu chuẩn mà còn đầu tư vào chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm đa dạng như trà hoa sâm, sâm tươi, sâm khô, rượu sâm... phục vụ nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người tiêu dùng.
Đơn cử như HTX Sâm núi Dành Đức Hạnh (xã Liên Chung), hiện nay đang tập trung phát triển mô hình du lịch trải nghiệm tại vườn sâm để du khách có thể vừa tham quan, tìm hiểu về cây sâm vừa tự tay thu hoạch, tham gia vào một số công đoạn chế biến và thưởng thức các sản phẩm từ sâm ngay tại chỗ.
Ông Nguyễn Đức Văn, Phó Chủ tịch UBND xã Liên Chung, cho biết, từ khi sản phẩm Sâm Núi Dành được công nhận OCOP, uy tín và thương hiệu của sản phẩm được nâng lên rõ rệt. Người tiêu dùng tin tưởng hơn, thị trường tiêu thụ cũng được mở rộng, còn người dân địa phương cũng rất tự hào khi sản phẩm của quê hương được nhiều người biết đến và đón nhận.
Bên cạnh Sâm Núi Dành, Tân Yên còn có nhiều sản phẩm tiềm năng khác đang được xây dựng và phát triển theo tiêu chuẩn OCOP. Đó có thể là những sản phẩm nông nghiệp đặc trưng được chế biến theo công thức truyền thống, những sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo của các làng nghề, hay những sản phẩm dịch vụ du lịch cộng đồng độc đáo. Mỗi sản phẩm OCOP không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn kể một câu chuyện văn hóa, một niềm tự hào của người dân địa phương.
Theo ông Nguyễn Văn Thân - Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Tân Yên: “Chương trình OCOP là một đòn bẩy quan trọng để chuẩn hóa và nâng tầm các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Nó không chỉ giúp nông dân nâng cao thu nhập mà còn góp phần xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và thúc đẩy du lịch nông thôn phát triển”.
Sự thành công của chương trình OCOP tại Tân Yên không thể tách rời vai trò của cộng đồng. Chính sự đồng lòng, chung sức của người dân, các hợp tác xã, tổ hợp tác trong việc gìn giữ chất lượng, cải tiến mẫu mã, xây dựng câu chuyện sản phẩm đã tạo nên sức sống cho từng sản phẩm OCOP. Các hoạt động tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến thương mại của huyện và tỉnh cũng đóng vai trò quan trọng, giúp các chủ thể OCOP tự tin hơn trên hành trình chinh phục thị trường.
Giá trị cộng đồng còn được thể hiện rõ nét qua việc phát triển các mô hình kinh tế tập thể. Nhiều hợp tác xã kiểu mới đã được thành lập, không chỉ trong lĩnh vực sản xuất vải thiều mà còn ở các ngành nghề khác, trở thành cầu nối hiệu quả giữa các hộ sản xuất nhỏ lẻ với thị trường lớn, giúp họ tiếp cận công nghệ mới, nguồn vốn ưu đãi và đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm.
Hơn cả những giá trị kinh tế, chương trình OCOP và việc phát triển các mô hình kinh tế dựa trên tiềm năng bản địa còn góp phần quan trọng vào việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương trong mỗi người dân. Đó là những giá trị vô hình nhưng lại có sức mạnh to lớn, tạo nên sự gắn kết cộng đồng và nền tảng cho sự phát triển bền vững của nông thôn Tân Yên.
Tân Yên mùa vải chín không chỉ mời gọi du khách bằng sắc đỏ quyến rũ của những chùm quả trĩu cành, bằng vị ngọt thơm đầu mùa khó quên, mà còn bằng cả một không gian văn hóa đậm đà bản sắc và sự nồng hậu, chân tình của con người nơi đây. Hành trình về với Tân Yên không chỉ là một chuyến đi thưởng thức nông sản, mà còn là một cuộc khám phá, một sự trải nghiệm để rồi lưu lại trong lòng những ấn tượng sâu đậm về một miền quê Bắc Giang bình dị mà giàu có tình người, giàu có những giá trị văn hóa được gìn giữ qua bao thế hệ.
Đến với Tân Yên vào khoảng cuối tháng 5, đầu tháng 7 dương lịch, du khách sẽ được hòa mình vào không khí thu hoạch vải thiều sớm tấp nập, rộn rã. Những vườn vải ở các xã "thủ phủ" như Phúc Hòa, Liên Chung mở rộng cửa chào đón. Du khách có thể tự do dạo bước dưới những tán vải xanh um, tự tay lựa chọn và hái những chùm vải chín mọng nhất, cảm nhận sự tươi rói, ngọt ngào của trái vải vừa được tách khỏi cành. Đây không chỉ là một hoạt động vui chơi giải trí mà còn là cơ hội để hiểu hơn về sự vất vả, cần mẫn của người nông dân đã làm nên thương hiệu vải sớm Tân Yên.
Nhiều nhà vườn, hợp tác xã đã chủ động đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, tạo dựng các điểm dừng chân, khu vực nghỉ ngơi, giới thiệu sản phẩm để phục vụ du khách một cách tốt nhất. Tại đây, du khách không chỉ được thưởng thức vải tươi, mua vải về làm quà mà còn có thể tìm hiểu sâu hơn về quy trình trồng và chăm sóc vải theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP từ chính những người nông dân giàu kinh nghiệm.
Chị Dương Hải Yến, một du khách từ Thủ đô Hà Nội, chia sẻ cảm xúc sau chuyến đi trải nghiệm tại vườn vải Tân Yên: “Đây là lần đầu tiên tôi được tự tay hái vải và thưởng thức ngay tại vườn. Cảm giác thật tuyệt vời, vải sớm Tân Yên có vị ngọt rất đặc trưng, không lẫn vào đâu được. Người dân ở đây thì vô cùng thân thiện, mến khách. Chắc chắn tôi sẽ còn quay lại vào những mùa vải sau”.
Nhưng hành trình khám phá Tân Yên không chỉ dừng lại ở những vườn vải, mảnh đất này còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo. Du khách có thể kết hợp chuyến đi của mình với việc tham quan các di tích lịch sử - văn hóa như chùa Phúc Quang (xã Phúc Hòa), một ngôi chùa cổ kính với kiến trúc độc đáo, hay đình Làng Đồng (xã Việt Lập), nơi diễn ra nhiều lễ hội truyền thống của địa phương.
Đặc biệt, Tân Yên còn là nơi hội tụ của nhiều làn điệu dân ca, dân vũ đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Nếu may mắn đến vào dịp lễ hội, du khách có thể được thưởng thức những điệu hát Soong hao của người Nùng, hát Sli của người Tày, hay những điệu múa uyển chuyển của các cô gái dân tộc Sán Dìu. Đó là những trải nghiệm văn hóa vô cùng quý giá, giúp du khách hiểu thêm về sự đa dạng, phong phú trong đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc nơi đây.
Bên cạnh trái vải thiều, du khách còn có cơ hội thưởng thức nhiều món ăn dân dã, mang đậm hương vị đồng quê như gà đồi, cá nướng, các loại rau rừng theo mùa, hay những món bánh truyền thống được làm từ gạo nếp, đỗ xanh. Mỗi món ăn không chỉ ngon miệng mà còn chứa đựng cả tấm lòng hiếu khách của người dân Tân Yên.
Sự phát triển của du lịch trải nghiệm mùa vải và khám phá văn hóa bản địa không chỉ mang lại nguồn thu nhập mới cho người dân mà còn góp phần quan trọng vào việc quảng bá hình ảnh, con người Tân Yên đến với bạn bè gần xa. Nó tạo ra một sợi dây kết nối vô hình, để rồi ai đã một lần đến với Tân Yên mùa vải chín, sẽ luôn nhớ về một miền quê bình yên, một hương vị ngọt ngào và một tình người ấm áp.
Ông Ngô Văn Tiệp - Chủ tịch UBND xã Phúc Hòa - chia sẻ: “Phát triển du lịch trải nghiệm gắn với các sản phẩm OCOP là một hướng đi đúng đắn, giúp khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương. Địa phương đang nghiên cứu để giúp các tổ chức, cá nhân xây dựng các tour, tuyến du lịch kết nối giữa các vùng trồng vải, các điểm sản xuất OCOP và các di tích văn hóa, lịch sử để mang đến cho du khách những trải nghiệm đa dạng và trọn vẹn nhất. Đồng thời, huyện cũng chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của du khách”.
Để mùa vải thiều sớm Tân Yên năm 2025 thực sự là một mùa vàng bội thu, không chỉ về sản lượng, chất lượng mà còn cả về giá trị kinh tế và sự lan tỏa thương hiệu, không thể thiếu sự chung tay, vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, các doanh nghiệp, hợp tác xã và đặc biệt là sự chủ động, nỗ lực của mỗi người nông dân. Một hệ sinh thái tiêu thụ vải thiều mạnh mẽ và bền vững đang được hình thành, với mục tiêu đưa “nữ hoàng” vải sớm Tân Yên ngày càng vươn xa.
Công tác xúc tiến thương mại được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Ngay từ đầu năm, UBND huyện Tân Yên đã xây dựng kế hoạch chi tiết, với nhiều giải pháp đồng bộ nhằm quảng bá, kết nối thị trường cho sản phẩm vải thiều. Các hoạt động như tổ chức tọa đàm, hội nghị kết nối cung cầu, tham gia các hội chợ nông sản lớn trong và ngoài tỉnh được triển khai tích cực. Huyện cũng chủ động mời gọi các doanh nghiệp, tập đoàn bán lẻ lớn, các nhà nhập khẩu đến tham quan vùng trồng, tìm hiểu quy trình sản xuất và ký kết hợp đồng tiêu thụ.
Ông Nguyễn Huy Ngọc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Tân Yên cho biết: “Địa phương cam kết sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất hỗ trợ người trồng vải, doanh nghiệp, thương nhân trong công tác thu hoạch, đóng gói và tiêu thụ sản phẩm. Tân Yên đã chuẩn bị sẵn sàng mọi nguồn lực nhằm bảo đảm một mùa vụ thành công, hiệu quả và kỳ vọng tiếp tục nhận được sự đồng hành của các đơn vị logistics, sàn thương mại điện tử và truyền thông để vải sớm Tân Yên được biết đến rộng rãi hơn trên thị trường”.
Ở góc độ khác, nhiều doanh nghiệp lớn đã cam kết đồng hành, hỗ trợ tiêu thụ sản lượng lớn vải thiều của huyện Tân Yên cũng như các địa phương khác của tỉnh Bắc Giang. Ông Paul Le - Phó Chủ tịch Tập đoàn Central Retail Việt Nam - chia sẻ: “Năm nay, chúng tôi tiếp tục đồng hành cùng với tỉnh Bắc Giang để mà đẩy mạnh việc quảng bá và tiêu thụ sản phẩm vải thiều, không những ở trong nước mà còn xuất khẩu. Chúng tôi tin rằng ,với chất lượng của vải thiều Bắc Giang, đặc biệt là những nỗ lực trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm và quy trình sản xuất chuẩn, sản phẩm này sẽ ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng”.
Bên cạnh các kênh truyền thống, huyện Tân Yên cũng đặc biệt chú trọng đến việc đẩy mạnh tiêu thụ vải thiều qua các nền tảng số, sàn thương mại điện tử. Các lớp tập huấn về kỹ năng bán hàng online, livestream, xây dựng gian hàng trực tuyến được tổ chức cho nông dân, các chủ thể OCOP. Mục tiêu là đa dạng hóa kênh tiêu thụ, đưa trái vải đến gần hơn với người tiêu dùng ở mọi miền đất nước và cả thị trường quốc tế. Điều này càng có ý nghĩa khi mà những thị trường khó tính cũng đã mở lòng đón nhận.
Để đảm bảo một mùa vụ thông suốt, các điều kiện về hạ tầng, dịch vụ hậu cần cũng được chuẩn bị chu đáo. Ngành điện lực cam kết đảm bảo nguồn điện ổn định cho các điểm cân, lò sấy, kho lạnh. Các tuyến đường giao thông trọng điểm được duy tu, sửa chữa. Công tác đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông trong mùa cao điểm được lên kế hoạch chi tiết.
Ông La Văn Nam, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Giang, trong một chuyến kiểm tra tình hình sản xuất và chuẩn bị tiêu thụ vải thiều tại các địa phương, đã đánh giá cao sự chủ động của huyện Tân Yên: “Tân Yên đã có những bước chuẩn bị rất sớm và bài bản cho mùa vải thiều năm 2025. Việc tập trung nâng cao chất lượng, xây dựng mã số vùng trồng, cùng với các hoạt động xúc tiến thương mại đa dạng, hiệu quả sẽ là tiền đề quan trọng cho một vụ mùa thắng lợi. Sở Công Thương sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ huyện trong việc kết nối thị trường, đặc biệt là các thị trường xuất khẩu tiềm năng”.
Sự thành công của mùa vải thiều sớm Tân Yên không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp cho người nông dân mà còn góp phần quan trọng vào việc khẳng định thương hiệu nông sản Bắc Giang, nâng cao vị thế của trái cây Việt Nam trên thị trường quốc tế. Đó là thành quả của sự nỗ lực không ngừng nghỉ, của tinh thần đoàn kết, chung sức đồng lòng từ mỗi người dân đến các cấp chính quyền.
Kiểm tra các mô hình sản xuất vải xuất khẩu tại huyện Tân Yên năm 2025, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đã định hướng và gợi mở một số giải pháp, trong đó trọng tâm là hướng tới mở rộng diện tích sản xuất vải thiều xuất khẩu, ứng dụng KHCN, kỹ thuật chăm sóc tiên tiến, xây dựng nhãn mác, bao bì... từ đó khẳng định uy tín, thương hiệu vải thiều Bắc Giang.
“Niên vụ vải thiều 2025 không chỉ mang lại thu nhập cho nông dân mà còn khẳng định vị thế của vải Việt Nam trên thị trường toàn cầu. Sự kết hợp giữa sản xuất bền vững, quản lý chất lượng chặt chẽ và chiến lược tiêu thụ linh hoạt sẽ là chìa khóa để ngành vải thiều vượt qua thách thức và tận dụng tối đa cơ hội trong năm nay. Các địa phương với những sáng kiến quảng bá, đang tiên phong trong việc xây dựng thương hiệu vải thiều Việt Nam, hướng tới một tương lai phát triển bền vững và hội nhập quốc tế”, Bộ trưởng nói.
Mùa vải thiều sớm Tân Yên 2025 đã đến cùng bao hy vọng và kỳ vọng. Với sự chuẩn bị chu đáo, toàn diện, cùng với chất lượng đã được khẳng định và tình người nồng hậu, tin tưởng rằng những trái vải ngọt lành của vùng đất này sẽ tiếp tục chinh phục những thị trường mới, mang lại một mùa vàng bội thu, góp phần làm giàu thêm cho quê hương, làm rạng danh thêm thương hiệu nông sản Việt. Hãy một lần đến với Tân Yên mùa vải gọi, để cảm nhận trọn vẹn hương vị của đất trời, sự ấm áp của tình người và mang về những trải nghiệm khó quên.