Sáng 4/11, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình tóm tắt về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản (ĐC&KS). Cùng phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo thẩm tra tóm tắt dự án Luật.
Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi Luật ĐC&KS nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc trong thực tiễn thi hành, đặc biệt là về cơ chế cấp phép, khai thác, sử dụng khoáng sản phục vụ xây dựng các công trình, dự án quan trọng quốc gia; dự án đầu tư công, khẩn cấp, cấp bách; cũng như các dự án phát triển kinh tế - xã hội thuộc thẩm quyền của địa phương.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình tóm tắt về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Ảnh: Quang Khánh.
Ngoài ra, dự án Luật còn nhằm hoàn thiện các tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, bảo đảm giải phóng nguồn lực khoáng sản cho phát triển kinh tế - xã hội; luật hóa các quy định về phân quyền, phân cấp; đồng thời bổ sung cơ chế quản lý riêng đối với tài nguyên đất hiếm trong tình hình mới.
Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, việc sửa đổi, bổ sung Luật sẽ góp phần đẩy nhanh thủ tục triển khai các dự án hạ tầng, công trình trọng điểm quốc gia, đặc biệt là các dự án khởi công chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV. Đây cũng là giải pháp thiết thực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu tăng GDP 8% trong năm 2025 và tạo nền tảng cho tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo.
Phân quyền mạnh cho địa phương trong cấp phép khai thác khoáng sản
Dự thảo Luật gồm 3 điều, tập trung vào ba nội dung lớn: sửa đổi, hoàn thiện quy định; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; và phân quyền, phân cấp.
Việc sửa đổi, bổ sung Luật sẽ góp phần đẩy nhanh thủ tục triển khai các dự án hạ tầng, công trình trọng điểm quốc gia, đặc biệt là các dự án khởi công chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV. Ảnh: Quang Khánh.
Ở nhóm chính sách thứ nhất, dự thảo cho phép Chủ tịch UBND tỉnh được quyền quyết định cấp giấy phép khai thác khoáng sản nhóm III và IV phục vụ các công trình, dự án đầu tư công, dự án PPP, các công trình trọng điểm, dự án phát triển kinh tế - xã hội thuộc thẩm quyền của địa phương, công trình xây dựng khẩn cấp, phòng chống thiên tai.
UBND tỉnh cũng được quyết định việc khai thác, sử dụng khoáng sản nhóm III, IV để ứng phó thiên tai, dịch bệnh, an ninh - quốc phòng mà không cần thực hiện thủ tục cấp phép thăm dò hay công nhận kết quả thăm dò khoáng sản.
Nhóm chính sách thứ hai tập trung sửa đổi tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, bảo đảm nguồn nguyên liệu, vật liệu cho các công trình, dự án trọng điểm.
Nhóm chính sách thứ ba cho phép cơ quan quản lý nhà nước cấp phép thăm dò mở rộng, xuống sâu đối với tổ chức, cá nhân đang khai thác hợp pháp, không cần điều chỉnh, bổ sung quy hoạch khoáng sản trước khi cấp phép. Căn cứ kết quả thăm dò, cơ quan quản lý sẽ cập nhật, bổ sung vào quy hoạch khoáng sản để làm cơ sở quản lý.
Bổ sung chương riêng về quản lý đất hiếm
Ở nhóm chính sách thứ tư, dự thảo bổ sung Chương VIIa với 4 điều quy định về quản lý đất hiếm, bao gồm: chính sách của Nhà nước đối với đất hiếm (Điều 85a), chiến lược quốc gia về đất hiếm (Điều 85b), dự trữ và bảo vệ khoáng sản đất hiếm (Điều 85c), cùng hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản đất hiếm (Điều 85d). Các điều khoản này tăng cường chế tài và cơ chế quản lý chặt chẽ loại tài nguyên đặc biệt này.
Nhóm chính sách thứ năm bổ sung quy định về quyền ưu tiên nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác khoáng sản. Theo đó, tổ chức, cá nhân thăm dò khoáng sản được ưu tiên nộp hồ sơ trong 36 tháng đối với khoáng sản nhóm I, II; 18 tháng đối với nhóm III sau khi được cơ quan có thẩm quyền công nhận trữ lượng.
Sửa đổi Luật là giải pháp thiết thực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu tăng GDP 8% trong năm 2025 và tạo nền tảng cho tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo. Ảnh: Quang Khánh.
Ngoài ra, đối với khoáng sản nhóm IV phục vụ công trình đầu tư công, PPP, dự án trọng điểm hoặc khẩn cấp, thời hạn ưu tiên là 45 ngày kể từ khi có kết quả thăm dò hoặc xác nhận khảo sát. Quy định này nhằm hạn chế tình trạng chậm đưa mỏ vào khai thác, đồng thời ràng buộc trách nhiệm của tổ chức, cá nhân được cấp phép phải sớm khai thác để cung ứng vật liệu cho các công trình trong cả nước.
Bên cạnh 5 nhóm chính sách nêu trên, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục phối hợp với các địa phương để rà soát, xử lý triệt để các bất cập trong quy định của Luật ĐC&KS, đặc biệt trong thăm dò, khai thác, thu hồi khoáng sản và các quy định tài chính.
Các nội dung sửa đổi sẽ được bảo đảm đồng bộ với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, nhằm tạo sự thống nhất, xuyên suốt trong triển khai, hướng tới mục tiêu khai thác hiệu quả tiềm năng khoáng sản, thúc đẩy tăng trưởng GDP hai con số giai đoạn 2026 – 2030.
Bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) của Quốc hội cho rằng, phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản đã cơ bản thể hiện đúng mục đích, quan điểm xây dựng được nêu trong Tờ trình số 858/TTr-CP của Chính phủ, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải Trình bày Báo cáo tóm tắt thẩm tra về dự án Luật. Ảnh: Quang Khánh.
Ủy ban KH,CN&MT đánh giá, dự thảo Luật có mối liên hệ chặt chẽ với pháp luật về quy hoạch, đầu tư, bảo vệ môi trường, tổ chức bộ máy nhà nước và chính quyền địa phương. Về cơ bản, dự thảo đã bảo đảm tính thống nhất với các đạo luật và nghị quyết mới được Quốc hội ban hành như: Luật Tổ chức Chính phủ (18/02/2025), Luật Tổ chức chính quyền địa phương (19/02/2025), Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, và Nghị quyết số 190/2025/QH15.
Tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội năm 2025, nhiều dự án luật quan trọng khác cũng được xem xét, thông qua như Luật Đầu tư (sửa đổi), Luật Quy hoạch (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 Luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường (trong đó có Luật Bảo vệ môi trường). Do đó, Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với các cơ quan soạn thảo luật liên quan, Bộ Tư pháp và các cơ quan hữu quan để rà soát, cập nhật, sửa đổi kịp thời, bảo đảm tính thống nhất trong toàn bộ hệ thống pháp luật.
Liên quan đến dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi), Ủy ban đề nghị rà soát kỹ các quy định về quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch, bảo đảm thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Trung ương 12, khóa XIII: “Cần tháo gỡ chồng chéo giữa các quy hoạch ngành, vùng, địa phương; tạo cơ sở cho việc thực hiện quy hoạch không gian phát triển hài hòa, tương hỗ giữa quốc gia, vùng và địa phương”.
Ngoài ra, Ủy ban cũng lưu ý việc rà soát Điều 11 và Điều 12 của Luật Địa chất và Khoáng sản, điều chỉnh cho đồng bộ với Luật Quy hoạch và thực tiễn quản lý, bởi nhiều địa phương hiện gặp khó khăn trong triển khai các dự án quan trọng quốc gia do chồng lấn khu vực quy hoạch khoáng sản.
Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành và địa phương, tổng hợp kiến nghị, đề xuất sửa đổi đồng bộ với Luật Quy hoạch (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, trình Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 10, nhằm bảo đảm tính thống nhất, khả thi và hiệu quả trong thực thi pháp luật.
