Sáng 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan. Nội dung trọng tâm được đặt ra là tăng cường kiểm soát toàn diện hoạt động liên quan đến hóa chất, đặc biệt là hóa chất độc hại, hóa chất không rõ nguồn gốc.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long.
Tăng cường kiểm soát trong toàn bộ vòng đời hóa chất
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, dự thảo luật đã được rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các dự án luật khác đang được Quốc hội xem xét như Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung 7 luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi. Ảnh: Hồ Long.
Đáng chú ý, nội dung quản lý hóa chất trong toàn bộ vòng đời từ khi được tạo ra hoặc đưa vào lãnh thổ Việt Nam đến khi tiêu hủy, sử dụng đã được chỉnh lý theo hướng chặt chẽ hơn. Cụ thể, dự thảo bổ sung quy định kiểm tra hoạt động nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, cũng như các dịch vụ tồn trữ hóa chất có nguy cơ cao. Một bước tiến quan trọng là việc đưa công nghệ số, chuyển đổi số vào quá trình giám sát mua bán hóa chất, với dữ liệu được xác thực theo thông tin tổ chức, cá nhân giao dịch, bảo đảm minh bạch và dễ kiểm soát.
Đối với tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất nằm trong danh mục kiểm soát đặc biệt, dự thảo yêu cầu phải đăng ký rõ ràng mục đích, nhu cầu sử dụng trên cơ sở dữ liệu quốc gia. Biện pháp hậu kiểm cũng sẽ được đẩy mạnh để ngăn ngừa tình trạng sử dụng hóa chất sai mục đích, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, an ninh.
Kiểm soát cả hóa chất tự nhiên và nhân tạo
Góp ý tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý rằng, định nghĩa về hóa chất trong dự thảo hiện hành mới chỉ đề cập đến các chất do con người tạo ra từ nguyên liệu tự nhiên hoặc nhân tạo. Tuy nhiên, thực tế có nhiều loại hóa chất tồn tại trong tự nhiên nhưng vẫn có thể gây ra sự cố nghiêm trọng. Do đó, ông đề nghị cần mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật để bao quát mọi loại hóa chất, không phân biệt nguồn gốc, miễn là chúng có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh yêu cầu tăng cường quản lý đối với hoạt động mua bán, vận chuyển và nhập khẩu các loại hóa chất không rõ nguồn gốc. Ông cho rằng cần bổ sung tiêu chí xác định hóa chất độc hại, đồng thời quy định cụ thể các biện pháp phòng ngừa và ứng phó sự cố hóa chất. “Đây là yêu cầu cốt lõi trong công tác quản lý nhà nước về hóa chất,” ông khẳng định.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Hồ Long.
Liên quan đến phân cấp quản lý, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ trách nhiệm giữa các bộ, ngành và chính quyền địa phương trong việc giám sát, xử lý vi phạm liên quan đến hóa chất.
Bên cạnh yêu cầu siết chặt quản lý, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đặc biệt lưu tâm đến vấn đề đơn giản hóa thủ tục hành chính. Ông nhấn mạnh, cần rà soát kỹ lưỡng các thủ tục như cấp chứng chỉ hành nghề, tư vấn hóa chất để không gây khó khăn cho doanh nghiệp, đồng thời cập nhật nội dung liên quan đến đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo tinh thần các nghị quyết Trung ương, trong đó có Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW.
Theo đó, cần xác định rõ thủ tục nào thuộc thẩm quyền bộ, ngành; thủ tục nào thuộc cấp tỉnh, huyện, xã… để tránh chồng chéo, giảm gánh nặng cho cộng đồng doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực hóa chất.
Bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm, tránh chồng chéo luật
Một nội dung quan trọng khác được Chủ tịch Quốc hội yêu cầu bổ sung là danh mục các hành vi bị nghiêm cấm, đặc biệt liên quan đến hóa chất không rõ nguồn gốc, vượt ngưỡng cho phép hoặc nhập lậu. Đồng thời, cần hoàn thiện quy định quản lý hỗ trợ ngành công nghiệp hóa chất phát triển bền vững, an toàn.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý việc rà soát, so sánh với các luật khác có liên quan để tránh trùng lặp. “Nội dung nào đã được quy định ở luật khác thì không quy định lại ở Luật Hóa chất, và ngược lại”, ông khẳng định.
Kết luận phiên làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo luật cùng các hồ sơ kèm theo. Mục tiêu là bảo đảm chất lượng và tiến độ trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp tới.
Việc sửa đổi Luật Hóa chất lần này là bước đi cần thiết trong bối cảnh tình hình sử dụng hóa chất ngày càng phức tạp, yêu cầu cao hơn về an toàn, minh bạch và phát triển bền vững. Nếu được hoàn thiện đúng hướng, luật sẽ trở thành công cụ hữu hiệu trong kiểm soát hóa chất, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.
