Nguồn nhân lực thủy lợi trong kỷ nguyên số

MC 1

Xin kính chào quý vị và bà con, chào mừng quý vị đã quay trở lại với Nông nghiệp Radio.

Thưa quý vị, chuyển đổi số đang mở ra cơ hội lớn cho ngành thủy lợi Việt Nam — từ giám sát nguồn nước, quản lý hồ đập, đến điều hành hệ thống tưới tiêu thông minh và ứng phó thiên tai. Nhưng để vận hành được những công nghệ đó, yếu tố then chốt vẫn là con người — những kỹ sư, nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật hiểu, làm chủ và sáng tạo cùng công nghệ. Chính vì vậy, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số bền vững trong ngành thủy lợi hôm nay.

MC 2:

Thưa quý vị, trong những năm gần đây, thiên tai tại nước ta diễn ra ngày càng khốc liệt. Từ đầu năm đến nay, bão, lũ, mưa cực đoan xuất hiện dồn dập và vượt mức lịch sử. Nhiều cơn bão rất mạnh đổ bộ miền Trung, lũ lớn trên các tuyến sông Bắc Bộ và Trung Bộ, ngập lụt nghiêm trọng tại nhiều đô thị, trong đó có cả Thủ đô Hà Nội.

Tính từ đầu năm đến ngày 5/12, thiên tai trên cả nước đã làm 420 người chết và mất tích, tổng thiệt hại ước tính trên gần 99.500 tỷ đồng… Những con số nhức nhối, nhưng cũng là lời cảnh báo mạnh mẽ rằng: phòng chống thiên tai phải đi cùng khoa học, công nghệ và nhân lực chất lượng cao.

Trong bối cảnh ấy, nguồn nhân lực thủy lợi – lực lượng gắn bó mật thiết với công tác quản lý, dự báo, điều tiết và bảo vệ nguồn nước – càng trở nên then chốt.

Không chỉ để trị thủy, mà còn để thích ứng với khí hậu, ứng dụng công nghệ, điều hành bằng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu số.

Trường Đại học Thủy lợi là một trong những cơ sở đào tạo hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực thủy lợi, tài nguyên nước, môi trường và phòng chống thiên tai. Từ mái trường này, hàng chục nghìn kỹ sư, cán bộ và chuyên gia đã góp mặt trong hầu hết các công trình thủy lợi trọng điểm quốc gia – từ Bắc Hưng Hải, Dầu Tiếng đến Cái Lớn – Cái Bé.

Ngày nay, khi công nghệ trở thành “chìa khóa vàng” của mọi lĩnh vực, Đại học Thủy lợi cũng đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng số hóa. Hiện trường có gần 80 ngành và chương trình đào tạo, trải rộng trên ba bậc đại học, thạc sĩ và tiến sĩ; trong đó, các lĩnh vực lõi như thủy công, thủy nông, thủy văn vẫn được giữ vững, nhưng cấu trúc ngành nghề được mở rộng theo 4 khối trụ: Kỹ thuật – công nghệ, Công nghệ – điện tử, Kinh tế và quản lý, Khoa học xã hội.

Trên nền tảng ấy, các lĩnh vực mới về chuyển đổi số, khoa học dữ liệu, mô hình hóa thủy văn và tự động hóa đang được đưa vào chương trình học.

Chuyển đổi số đã hiện diện trong từng bài giảng, từng mô hình học tập và cả những giờ thực hành của sinh viên. Bạn Chu Ngọc Thúy, sinh viên năm cuối ngành Kỹ thuật xây dựng – chương trình tiên tiến của Trung tâm đào tạo quốc tế, chia sẻ:

Băng Chu Ngọc Thúy:

MC 2:

Từ định hướng đó, sinh viên của trường không chỉ học lý thuyết mà còn được trải nghiệm thực tế trong các viện nghiên cứu, trung tâm kỹ thuật trực thuộc trường.

Ở đó, công nghệ mới luôn được cập nhật: từ hệ thống cảm biến quan trắc, mô hình hóa dòng chảy, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn đến điều khiển tự động hồ chứa, dự báo mưa lũ. Chính môi trường “học đi đôi với hành” này đã tạo ra một thế hệ kỹ sư mới – vừa vững lý thuyết, vừa tự tin làm việc với công nghệ hiện đại. Bạn Nguyễn Thế Sơn – cựu sinh viên ngành Kỹ thuật tài nguyên nước, hiện là chuyên viên Viện Kỹ thuật tài nguyên nước – chia sẻ

Băng Nguyễn Thế Sơn:

Song song với việc đổi mới chương trình, đội ngũ giảng viên – “tay lái của mọi cải cách” – cũng là yếu tố cốt lõi. Hiện nay, hơn 60% giảng viên của Trường Đại học Thủy lợi có trình độ tiến sĩ, nằm trong nhóm cao nhất cả nước, và phấn đấu đạt 70% vào năm 2030.

Càng nhiều giảng viên nghiên cứu chuẩn mực, càng nhiều nhóm mạnh, đề tài lớn, công bố quốc tế và chuyển giao công nghệ. Cùng với đó, công tác kiểm định chất lượng và quốc tế hóa đào tạo được đẩy mạnh – xem như “đường ray” để đoàn tàu học thuật đi đúng hướng.

Trường đã đạt kiểm định trong nước và khu vực cho các chương trình đào tạo bằng tiếng Anh; đồng thời mở rộng hợp tác với các đại học ở Anh, Hà Lan, Thụy Điển, Nhật Bản... để đồng thiết kế học phần, trao đổi giảng viên – sinh viên và hướng dẫn thạc sĩ, tiến sĩ. Năm 2025, Trường Đại học Thủy lợi lần đầu tiên có tên trong bảng xếp hạng các trường đại học châu Á năm 2026 do tổ chức QS công bố. Dù đây chưa phải đích đến, nhưng là bước tiến quan trọng, giúp nhà trường soi mình, xác định rõ những “mắt xích” cần cải thiện như: công bố khoa học, trích dẫn quốc tế, việc làm sinh viên và hợp tác doanh nghiệp.

Và những thành công trong công tác đào tạo của nhà trường được minh chứng rõ bằng con số sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp. Cô Đặng Hương Giang – Trưởng phòng Chính trị và Công tác sinh viên, Trường Đại học Thủy lợi thông tin:

Băng Cô Đặng Hương Giang

MC 1:

Thưa quý vị và bà con, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà còn là bài toán của con người – của tri thức, kỹ năng và tư duy đổi mới. Trong bối cảnh đó, Trường Đại học Thủy lợi đang tiếp tục sứ mệnh hơn 66 năm của mình – đào tạo, nuôi dưỡng và truyền cảm hứng cho thế hệ kỹ sư, nhà quản lý, nhà khoa học biết làm chủ công nghệ, làm chủ nước và làm chủ tương lai. Bởi trong mọi thời đại, từ đắp đê ngăn lũ đến quản lý hồ chứa bằng dữ liệu số, từ công trình trên núi cao đến hệ thống ngăn mặn ở đồng bằng, người kỹ sư thủy lợi vẫn là người canh giữ nguồn nước – giữ nhịp sống, giữ bình yên cho đất nước.

Phần 2: Đối thoại

Thưa quý vị và bà con, Chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà còn là bài toán của con người – của tri thức, kỹ năng và tư duy đổi mới. Trong bối cảnh đó, Trường Đại học Thủy lợi giữ vai trò quan trọng trong việc đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực kỹ thuật có trình độ cho ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn nói chung, ngành thủy lợi nói riêng. Để hiểu rõ hơn về định hướng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực thủy lợi trong kỷ nguyên số, Nông nghiệp Radio đã có dịp trao đổi với GS.TS Nguyễn Trung Việt, Hiệu trưởng Trường Đại học Thủy lợi về nội dung này,

Câu hỏi phỏng vấn

• Thưa Giáo sư, trước yêu cầu chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong ngành thủy lợi, nhà trường đánh giá thế nào về thực trạng nguồn nhân lực hiện nay – đặc biệt là về năng lực tiếp cận công nghệ mới của sinh viên và kỹ sư thủy lợi?
• Nhà trường đang triển khai những chương trình, đề án hay định hướng đào tạo nào nhằm nâng cao kỹ năng số, năng lực công nghệ và khả năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong lĩnh vực thủy lợi?
• Để thu hút người trẻ theo học và gắn bó với ngành thủy lợi – một lĩnh vực vừa đặc thù vừa đòi hỏi chuyên môn sâu – cần có những thay đổi gì trong cách đào tạo, truyền thông hay hợp tác giữa trường, doanh nghiệp và cơ quan quản lý?

MC 1:

Bây giờ, mời quý vị và bà con cùng đến với một số tin vắn về lĩnh vực thủy lợi

Thưa quý vị và bà con,  Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có văn bản gửi các đơn vị quản lý, khai thác hồ chứa thủy lợi quan trọng đặc biệt và hồ chứa thủy lợi liên tỉnh, yêu cầu khẩn trương rà soát, điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa nhằm bảo đảm an toàn công trình, an toàn hạ du và chủ động ứng phó thiên tai trong thời gian tới. Trên cơ sở tình hình mưa, lũ, các đơn vị phải hoàn thành hồ sơ điều chỉnh quy trình vận hành trước tháng 4/2026. Một số nội dung được lưu ý gồm: ưu tiên dành dung tích hữu ích để cắt lũ cho hạ du; sử dụng một phần dung tích phòng lũ trên mực nước dâng bình thường nhằm tăng khả năng giảm lũ; quy định rõ thời gian thông báo trước khi xả lũ, phương thức cảnh báo trong trường hợp mất điện, mất sóng; chia sẻ dữ liệu quan trắc và thiết lập cơ chế phối hợp với chính quyền hạ du.

MC 2:

Vừa qua, tại tỉnh Lâm Đồng, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Hội thảo ứng dụng công nghệ viễn thám trong dự báo hạn hán, thiếu nước cho khu vực Tây Nguyên và chuyển đổi số trong vận hành công trình thủy lợi. Tại Hội nghị, Cục trưởng Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Nguyễn Tùng Phong nhấn mạnh, công tác cảnh báo hạn hán, thiếu nước là rất quan trọng, nhất là khu vực Tây Nguyên nơi có những vùng sản xuất nông nghiệp không nằm ngoài phạm vi tưới của hệ thống công trình thủy lợi. Vì vậy, ứng dụng công nghệ viễn thám sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý, điều tiết nguồn nước, vận hành hồ chứa theo thời gian thực. Từ đó, giảm thất thoát nước, tăng hiệu quả tưới tiêu và chủ động ứng phó với thiên tai.

MC 1:

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị, trên địa bàn tỉnh hiện có 3 đơn vị cấp nước sạch đô thị với mạng lưới 20 nhà máy xử lý nước với tổng công suất thiết kế 140.400 m³/ngày đêm và 359 công trình cấp nước nông thôn. Mạng lưới nhà máy xử lý nước và cấp nước cơ bản đáp ứng nhu cầu trước mắt của người dân. Với mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ dân đô thị được cung cấp nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung đạt 92%; trên 80% dân số nông thôn được sử dụng nước sạch đạt chất lượng theo quy chuẩn, 100% người dân được sử dụng nước sạch, Quảng Trị cần 309.000 m³ nước/ngày đêm. Tổng nhu cầu vốn đầu tư nâng cấp, mở rộng hệ thống cấp nước thực hiện mục tiêu này là 2.526 tỉ đồng, chưa kể vốn xã hội hóa và các nguồn ODA. Đến năm 2050, Quảng Trị cần 573.000 m³ nước/ngày đêm với tổng vốn đầu tư, nâng cấp gần 6.168 tỉ đồng.

MC 2:

Trong bối cảnh mực nước lũ năm 2025 lên nhanh và cao hơn trung bình nhiều năm, ngành nông nghiệp tỉnh An Giang vẫn duy trì vững vàng sản xuất, nhất là vụ lúa thu đông, cũng là vụ dễ tổn thương nhất trước thiên tai. Kết quả đó đến từ hệ thống thủy lợi nội đồng được đầu tư tốt và kiên cố nhiều năm qua, kết hợp với công tác dự báo, vận hành linh hoạt và sự chủ động của chính quyền địa phương. Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang cho biết, các hệ thống thủy lợi trên địa bàn hiện được vận hành theo phương châm “linh hoạt - chủ động - an toàn”. Các hệ thống công trình thủy lợi, cống nội đồng và đê bao đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Năm nay lũ lên nhanh nhưng không gây động nước, không ảnh hưởng sản xuất nhờ hệ thống cống được điều tiết theo nhu cầu từng thời điểm.

MC 1:

UBND TP. Hà Nội vừa ban hành Quyết định công bố tình huống khẩn cấp ngập sàn trạm bơm tiêu Tân Hưng, Cẩm Hà 1, Tăng Long không thể vận hành tiêu úng và ban hành lệnh xây dựng công trình khẩn cấp cải tạo nâng cấp các trạm bơm Tân Hưng, Cẩm Hà 1, Tăng Long, xã Đa Phúc. Theo đó, trước ảnh hưởng của các cơn bão số 10 và số 11 gây ra mưa lớn kéo dài làm cho mực nước sông Cầu, sông Công lên cao kỷ lục thời gian từ ngày 08/10 đến ngày 15/10, nước tràn vào trong đồng gây ngập sàn trạm bơm, động cơ, tủ điện của trạm bơm không vận hành tiêu úng được. Do đó, UBND TP. Hà Nội yêu cầu triển khai các biện pháp khẩn cấp cần áp dụng ngay.

Nội dung vừa rồi cũng đã kết thúc chương trình Nguồn nước xanh của Nông nghiệp Radio hôm nay, cảm ơn sự chú ý theo dõi của quý vị và bà con, xin chào và hẹn gặp lại