Dưới cánh chim di cư, một hệ sinh thái đang thở

MC 1:

Xin kính chào quý vị và bà con, cảm ơn quý vị và bà con đã quay trở lại với Nông nghiệp Radio trong chương trình Phát triển lâm nghiệp.

Thưa quý vị và bà con, Việt Nam ta là một trong những quốc gia có sự đa dạng sinh học cao trên thế giới và hiện đang sở hữu 34 Vườn quốc gia trải dài từ Bắc vào Nam. Mỗi vườn quốc gia là một kho tàng thiên nhiên quý báu, nơi bảo tồn nhiều loài động, thực vật quý hiếm. Trong số đó, Vườn Quốc gia Xuân Thủy – nằm ở vùng cửa biển tỉnh Nam Định – nổi bật như một viên ngọc xanh giữa vùng đất ngập nước ven biển Bắc Bộ.

MC 2:

Ở nơi cuối dòng sông Hồng, nơi những con nước mặn mòi ôm lấy đất phù sa màu mỡ, có một vùng đất vẫn miệt mài kể những câu chuyện lặng thầm về thiên nhiên, về chim trời, về rừng ngập mặn xanh biếc… Đó là Vườn Quốc gia Xuân Thủy – một trong những viên ngọc quý của đa dạng sinh học Việt Nam, và cũng là nơi khởi nguồn cho giấc mơ bảo tồn đầy nhân văn.

Hơn hai thập kỷ kể từ khi được công nhận là Vườn quốc gia vào năm 2003, Xuân Thủy vẫn giữ cho mình không gian sống động của một vùng đất ngập nước giàu giá trị sinh học. Với diện tích vùng lõi và vùng đệm rộng hơn 15.000 ha, nơi đây không chỉ là “mái nhà” của 203 loài thực vật có mạch, mà còn là trạm dừng chân không thể thiếu của hơn 220 loài chim nước, trong đó có nhiều loài quý hiếm nằm trong danh sách bảo vệ toàn cầu. Bằng hệ sinh thái rừng và biển đa dạng, Vườn Quốc gia Xuân Thủy trở thành khu Ramsar đầu tiên của Đông Nam Á – nghĩa là một vùng đất ngập nước được quốc tế công nhận là có tầm quan trọng toàn cầu. Nơi đây là sự hòa quyện giữa rừng và biển, giữa mặn mòi nước mặn và ngọt ngào phù sa, tạo nên một hệ sinh thái giàu có, độc đáo và luôn chuyển động. Ông Vũ Quốc Đạt, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Xuân Thủy chia sẻ:

Băng ông Vũ Quốc Đạt

MC 2

Là nơi giao hòa giữa sông Hồng và biển cả, Xuân Thủy không chỉ là một hệ sinh thái ngập mặn đặc biệt, mà còn là điểm dừng chân lý tưởng của hàng chục nghìn cá thể chim di cư mỗi năm. Điều khiến Vườn quốc gia này trở nên đặc biệt nhất, tạo nên ‘thương hiệu’ của vùng đấy ngập nước này cũng chính là những vị khách từ phương Bắc xa xôi. Mỗi độ thu qua, đông tới, khi những cơn gió lạnh bắt đầu tràn về, bầu trời Xuân Thủy lại trở nên sống động lạ kỳ. Từng đàn chim di cư, hàng chục nghìn cá thể, không hẹn mà cùng bay về, dừng lại Xuân Thủy để nghỉ ngơi, tìm thức ăn và sinh sản.

Nơi đây là điểm di trú hiếm hoi của loài cò mỏ thìa mặt đen tại Việt Nam. Cũng là nơi cư ngụ của một số loài chim rất hiếm và đang bị đe doạ như cò mỏ thìa, rẽ mỏ thìa, cò trắng Trung Quốc…  Là người đã dành hơn 20 năm gắn bó với hệ sinh thái rừng và biển nơi đây, thông tạo từng loài chim và thuộc công dụng của từng loài thực vật, ông Lê Tiến Dũng cán bộ bảo tồn của Vườn quốc gia Xuân Thủy say mê kể về sự đa dạng sinh học nơi đây.

Băng ông Dũng

MC 2:

Bảo vệ hệ sinh thái rừng và biển chính là giải pháp giữ gìn, bảo vệ nơi trú ngụ và thức ăn cho các loài chim di trú. Và tại Xuân Thủy, việc bảo tồn không chỉ là trách nhiệm của cán bộ kiểm lâm hay các tổ chức quốc tế – mà còn là câu chuyện gắn bó với người dân địa phương.

Bà con nơi đây không chỉ sống cạnh rừng mà sống cùng rừng. Vườn Quốc gia đã giao khoán những cánh rừng ngập mặn cho cộng đồng quản lý, bảo vệ, những tổ khai thác thủy sản tự quản cũng được thành lập. Đổi lại, với diện tích vùng đệm tới 8.000 ha, bà con có thể phát triển kinh tế gắn liền với bảo tồn. Họ được quyền nuôi ong, nuôi tôm, ngao dưới tán rừng. Nhưng có những nguyên tắc bất di bất dịch: không chặt cây, không bắt chim, không xả thải ra môi trường. Sở hữu khoảng 6ha đầm nuôi tôm ở vùng đệm Vườn Quốc gia Xuân Thủy, ông Trần Văn Huấn chia sẻ:

Băng ông Trần Văn Huấn

MC 1

Thưa quý vị và bà con, là biểu tượng cho sức sống của vùng châu thổ, nhờ sự gắn bó với người dân địa phương, hệ sinh thái tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy luôn phong phú và đa dạng. Những bãi bồi liên tục được vun đắp, những con lạch triều len lỏi giữa rừng sú, rừng đước và cả những cồn cát vẫn ngày ngày như tấm lá chắn cho đất liền trước sự tấn công của biến đổi khí hậu. Và những mô hình như ao ươm ngao tự nhiên, nuôi tôm dưới tán rừng sú vẹt, thu mật ong từ hoa rừng… đang từng bước giúp người dân ổn định sinh kế, cũng đảm bảo không làm tổn hại đến hệ sinh thái quý giá nơi đây. Khi những đàn chim vẫn trở về mỗi năm, đó không chỉ là tín hiệu của thiên nhiên sống động… mà còn là bằng chứng cho sự lựa chọn đúng đắn – gắn kết giữa con người và thiên nhiên. Xuân Thủy – nơi chim trở về – đang kể cho chúng ta nghe câu chuyện về một tương lai bền vững, nơi bảo tồn và phát triển không phải là hai con đường tách biệt.

MC 1:

Thưa quý vị, những hình ảnh sinh động về chim trời, rừng ngập mặn và mô hình sinh kế bền vững tại Vườn quốc gia Xuân Thủy chắc hẳn đã để lại trong chúng ta nhiều ấn tượng đẹp. Và trong hành trình tìm hiểu về Xuân Thủy – nơi được mệnh danh là "trạm dừng chân quan trọng bậc nhất của chim di cư ở vùng ven biển châu thổ sông Hồng" – chúng tôi đã có cơ hội gặp gỡ và trò chuyện với ông Vũ Quốc Đạt, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Xuân Thủy, mời quý vị cùng theo dõi.

MC 2: Câu hỏi phỏng vấn

• Xuân Thủy là vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam được công nhận là khu Ramsar – vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, đặc biệt là đối với loài chim nước. Xin ông cho biết những yếu tố sinh thái nào của Xuân Thủy đã tạo nên môi trường lý tưởng cho chim di cư dừng chân, và vườn quốc gia đã làm gì để duy trì hoặc cải thiện các điều kiện này?
• Được biết Vườn Quốc gia Xuân Thủy có hơn 200 loài chim, trong đó khoảng 9 loài nằm trong danh sách nguy cấp toàn cầu như cò thìa, bồ nông chân xám… Vậy ông có thể thông tin hiện nay vườn quốc gia đang hợp tác với các tổ chức trong nước và quốc tế nào trong công tác nghiên cứu và bảo vệ chim di cư, và kết quả nổi bật từ những hợp tác đó như thế nào?
• Trong quá trình bảo tồn đa dạng sinh học, Vườn quốc gia đang gặp phải những thách thức lớn nào? Đặc biệt là về nhân lực, các thiết bị cần thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang làm thay đổi đường di chuyển của các loài chim như hiện nay. Những giải pháp Vườn đã thực hiện để thích ứng.

MC 1: Bây giờ, mời quý vị và bà con cùng điểm qua một số tin vắn về lĩnh vực Lâm nghiệp.

Tin 1

Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Nông cho biết, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm vừa có văn bản gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh này về việc tăng cường các biện pháp bảo vệ rừng và ngăn chặn tình trạng chống người thi hành công vụ. Theo đánh giá của Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, thời gian qua, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng của tỉnh Đắk Nông có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, ngày 26/5 vừa qua, lực lượng Kiểm trong khi làm nhiệm vụ bị các đối tượng phá rừng đe dọa, hành hung ảnh hưởng đến sức khỏe, tác động nghiêm trọng đến tâm lý và gây hoang mang cho cán bộ, công chức, những người tham gia quản lý bảo vệ rừng đồng thời cũng gây bức xúc trong dư luận. Do đó, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông chỉ đạo các cơ quan chức năng điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng chống người thi hành công vụ theo quy định của pháp luật.

Tin 2:

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, tỉnh có hơn nửa diện tích là đất rừng và lâm nghiệp với nguồn dược liệu tự nhiên phong phú, đa dạng. Với đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiều sông suối, Gia Lai phù hợp phát triển các loại cây dược liệu quý như: sa nhân, đương quy, đẳng sâm, mắt nhân, hạ thảo đỏ, lan kim tuyến. Nhu cầu sử dụng dược liệu thực vật trong và ngoài nước đang tăng mạnh, dự báo tiếp tục phát triển trong tương lai. Năm 2019, tỉnh Gia Lai ban hành Nghị quyết 09 về bảo tồn và phát triển cây dược liệu đến năm 2025, định hướng đến 2030. Sau hơn 5 năm triển khai, đến nay, tổng diện tích trồng dược liệu của Gia Lai đã vượt hơn 7.798ha. Tỉnh cũng đã có 55 sản phẩm dược liệu được công nhận OCOP.

Tin 3

Theo kế hoạch của HĐND tỉnh Đồng Nai, từ ngày 9 đến 20/6, Đoàn giám sát Ban Kinh tế - ngân sách của HĐND tỉnh sẽ giám sát kết quả thực hiện kế hoạch trồng rừng, trồng cây xanh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025. Nội dung giám sát gồm: kết quả thực hiện kế hoạch trồng rừng, trồng cây xanh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025; những khó khăn, vướng mắc, những bất cập về cơ chế chính sách trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch trồng rừng, trồng cây xanh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025; kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả công tác triển khai thực hiện kế hoạch trồng rừng, trồng cây xanh trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới…

Tin 4:

Trong mùa khô 2024 - 2025, một trong những giải pháp phòng ngừa cháy rừng được Hạt Kiểm lâm huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu đặc biệt quan tâm là tăng cường quản lý chặt chẽ việc xử lý thực bì. Theo đó, Hạt Kiểm lâm huyện phân công cán bộ phụ trách xã, tuyên truyền, vận động người dân trồng, chăm sóc, canh lửa, giữ rừng. Phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương tăng cường kiểm tra, đôn đốc triển khai phát dọn thực bì, khoanh nuôi tái sinh rừng; tăng cường tuần tra, canh gác, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vụ vi phạm lâm luật. Với phương châm “lấy phòng là chính”, các chủ rừng đã xử lý thực bì an toàn, đúng cách. Thành viên tổ chuyên trách bảo vệ rừng các bản kịp thời xử lý thông tin và các vụ việc liên quan đến cháy rừng. Nhờ đó, trong mùa khô 2024 - 2025, các xã, thị trấn của huyện thực hiện phát dọn 39,89ha đường băng trắng cản lửa tại các khu rừng trọng điểm có nguy cơ cháy cao.

Nội dung vừa rồi cùng đã kết thúc chương trình Phát triển lâm nghiệp của Nông nghiệp Radio hôm nay, cảm ơn sự chú ý theo dõi của quý vị và bà con, xin chào và hẹn gặp lại.