Lầu Ngũ Phụng - chứng nhân lịch sử ngày vua Bảo Đại đọc chiếu thoái vị

Lầu Ngũ Phụng ở phía trên của Ngọ Môn, là cổng chính phía Nam đi vào bên trong Đại nội Huế, được xây dựng dưới thời vua Minh Mạng (năm 1833).

Phía dưới lầu có 5 cửa, ở giữa là Ngọ Môn, hai cửa hai bên gọi là tả Giáp môn, hữu Giáp môn, hai cửa Khuyết môn tả, hữu.

Đây còn là nơi diễn ra nhiều nghi thức trọng đại của triều đình nhà Nguyễn xưa như Ban Sóc, Truyền Lô, Duyệt binh… Cũng chính tại đây, lịch sử dân tộc rẽ sang trang mới với một sự kiện trọng đại vào năm 1945.

Theo TS Phan Tiến Dũng, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP Huế, sau những thắng lợi ở Huế, Ủy ban Giải phóng dân tộc Việt Nam gửi đến vua Bảo Đại bức điện với nội dung yêu cầu nhà vua thoái vị. Chiều 25/8/1945, Chiếu thoái vị và bản Tuyên chiếu với hoàng tộc của vua Bảo Đại được niêm yết tại Phu Văn Lâu.

Đến chiều 30/8/1945, lễ thoái vị của vua Bảo Đại được tổ chức trên di tích Lầu Ngũ Phụng trước sự chứng kiến của hàng vạn người dân Huế. Sau khi đọc Chiếu thoái vị, vua Bảo Đại trao ấn, kiếm - biểu tượng quyền lực của chế độ quân chủ cho phái đoàn Chính phủ Lâm thời do ông Trần Huy Liệu làm Trưởng đoàn.

Cũng tại thời khắc lịch sử đó, vua Bảo Đại đã để lại câu nói rất nổi tiếng khi tuyên bố thoái vị: ‘Trẫm thà làm dân một nước độc lập còn hơn làm vua một nước nô lệ’.

Nhà nghiên cứu Dương Phước Thu chia sẻ thêm với phóng viên: ‘Thực tế, vua Bảo Đại thoái vị vào 17h chiều 30/8, có thông tin cho rằng vua thoái vị lúc 19h là bởi vì giai đoạn năm 1945 nước ta dùng múi giờ thứ 9. Thêm một chi tiết nữa là vì sao phải thoái vị vào thời gian trên, bởi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn một cột mốc rất ý nghĩa, đó là giờ hành chính cuối ngày, ngày cuối tháng và tháng cuối quý, như rằng để sau đó vua Bảo Đại sẽ trở thành con người khác (công dân Vĩnh Thụy)’.

Sự kiện vua Bảo Đại thoái vị đã chấm dứt 143 năm tồn tại của triều đại phong kiến cuối cùng Việt Nam (1802 - 1945), mở ra một chương mới cho dân tộc Việt Nam.

Trong chiến tranh, Lầu Ngũ Phụng bị tàn phá nặng nề. Đặc biệt, vào Tết Mậu Thân 1968, một phần lầu gần như bị sụp đổ do bom đạn.

Phải đến năm 2012, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đại trùng tu Lầu Ngũ Phụng với tổng kinh phí gần 80 tỷ đồng. Sau 8 năm đóng cửa, năm 2021 công trình hoàn thành và mở cửa đón du khách. Trong ảnh là ông Lazare Eloundou (áo xám đen) - Giám đốc Trung tâm di sản thế giới UNESCO tham quan Lầu Ngũ Phụng vào tháng 5/2025.

Lầu Ngũ Phụng cao 2 tầng, kết cấu bộ khung hoàn toàn bằng gỗ lim với 100 cột. Mái tầng dưới nối liền nhau, chạy vòng quanh để che cho phần lan can quanh lầu.

Đứng ở Lầu Ngũ Phụng, du khách có thể quan sát điện Thái Hòa ở phía sau và Kỳ Đài ở phía trước.

Hiện nay, công trình và ở khu vực phía trước trở thành nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, giải trí, thu hút đông đảo người dân, du khách. Đặc biệt là các sự kiện Festival Huế thường xuyên diễn ra ở khu vực này.

Mới đây nhất là tổ chức 2 sự kiện lớn kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 dưới hình thức cầu truyền hình trực tiếp mang tên ‘Thời cơ vàng’ và ‘Dưới cờ vinh quang’, có sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

‘Với nhiều người Việt Nam, đặc biệt là người dân Huế và những người yêu thích lịch sử, Ngọ Môn - Lầu Ngũ Phụng gắn liền với sự kiện vua Bảo Đại thoái vị tròn 80 năm trước. Sự nhận thức và kể lại truyền miệng trong cộng đồng cũng là cách để câu chuyện lịch sử tiếp tục được duy trì’, lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết.

Năm tháng cứ qua đi, Huế luôn còn đó những thành quách rêu phong, cổ kính. Đặc biệt, Lầu Ngũ Phụng (nằm trong Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là di sản thế giới) vẫn sừng sững, uy nghiêm, dấu vết thời gian càng làm dày thêm mốc son của một thời hào hùng.