Sầu riêng đang là mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực, nhưng cũng trở thành điểm nóng về quản lý khi diện tích liên tục mở rộng, trong khi nhiều vùng trồng và cơ sở đóng gói không tuân thủ quy định. Trước thực trạng đó, ngày 23/5 Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi công điện khẩn, yêu cầu các bộ, ngành và 24 tỉnh, thành phố siết chặt toàn bộ chuỗi sản xuất, chế biến, xuất khẩu sầu riêng.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, diện tích trồng sầu riêng cả nước năm 2024 đạt gần 180.000 ha, sản lượng ước đạt 1,5 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu khoảng 3,2 tỷ USD, chiếm gần 50% tổng giá trị xuất khẩu rau quả.

Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng diện tích sầu riêng bình quân gần 20%/năm trong gần một thập kỷ đặt ra thách thức lớn về kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm và khả năng cạnh tranh khi nhiều thị trường, đặc biệt là Trung Quốc, đã siết điều kiện nhập khẩu.

Tái cơ cấu sản xuất, giảm phụ thuộc quả tươi

Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức rà soát, cơ cấu lại toàn ngành sầu riêng. Theo đó, các vùng trồng kém hiệu quả cần được thu hẹp, chuyển hướng sang phát triển sản phẩm chất lượng cao, có thể chế biến sâu hoặc bảo quản lâu dài, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu quả tươi, vốn dễ rơi vào cảnh rớt giá khi vào vụ thu hoạch rộ.

Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu hoàn thiện các quy định về cấp và quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói theo hướng minh bạch, thống nhất, phù hợp thông lệ quốc tế. Hướng dẫn sản xuất bền vững sẽ được ban hành trong quý III/2025, với trọng tâm là an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và áp dụng công nghệ số toàn chuỗi.

Bộ cũng được giao làm việc trực tiếp với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) để thống nhất quy trình kiểm tra, thông quan sầu riêng Việt Nam, đồng thời thúc đẩy đàm phán mở cửa thêm các thị trường mới. Cơ sở kiểm dịch thực vật tại cửa khẩu được yêu cầu bố trí đủ nhân lực, thiết bị để xử lý kịp thời trong giai đoạn cao điểm thu hoạch.

Siết giám sát, xử lý gian lận, mở rộng thị trường

Công điện cũng đặt trọng tâm vào việc giám sát và xử lý gian lận mã số vùng trồng, yếu tố từng khiến nhiều lô hàng bị trả về hoặc đình chỉ xuất khẩu. Bộ Công an được giao điều tra và xử lý nghiêm các hành vi làm giả hồ sơ, gian lận mã số, gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín hàng Việt.

Các địa phương trồng sầu riêng được yêu cầu kiểm soát chặt diện tích trồng mới, không để xảy ra tình trạng trồng tự phát trên đất dốc hoặc khu vực không đáp ứng điều kiện canh tác bền vững. Hệ thống giám sát vùng trồng và cơ sở đóng gói phải được tổ chức chặt chẽ, định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra việc tuân thủ quy định của Việt Nam và yêu cầu nước nhập khẩu.

Để tăng năng lực cạnh tranh, Bộ Công Thương sẽ phối hợp xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng Việt Nam, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, phân phối qua sàn thương mại điện tử, chuỗi bán lẻ hiện đại và hệ thống logistics quốc tế. Bộ Tài chính được yêu cầu ưu tiên thông quan sầu riêng trong mùa vụ, đồng thời đề xuất các chính sách hỗ trợ tài chính, tín dụng cho doanh nghiệp chế biến, bảo quản sau thu hoạch.

Sầu riêng hiện là sản phẩm rau quả có giá trị xuất khẩu cao nhất, nhưng nếu không kiểm soát chặt mã vùng, quy trình sản xuất và chất lượng, Việt Nam có nguy cơ đánh mất lợi thế tại các thị trường lớn. Công điện lần này được xem là lời cảnh báo mạnh mẽ và là chỉ đạo quyết liệt nhằm tái thiết một ngành hàng tỷ đô theo hướng bền vững và có kiểm soát.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy chủ trì hội nghị phát triển sầu riêng bền vững

Dự kiến, 13h30 hôm nay 24/5, tại khách sạn Elephants, TP Buôn Ma Thuột, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy sẽ chủ trì Hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững tại thành phố Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk). Hội nghị do Bộ phối hợp với UBND tỉnh tổ chức, nhằm tìm giải pháp gỡ vướng trong tổ chức sản xuất, nâng cao năng lực chế biến và kiểm soát chất lượng sầu riêng xuất khẩu.

Dự kiến, lãnh đạo các bộ ngành như Công Thương, Tài chính, Ngoại giao, Ngân hàng Nhà nước cùng đại diện nhiều tỉnh, thành phố trồng sầu riêng sẽ tham dự trực tiếp hoặc trực tuyến. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp và HTX lớn trong chuỗi giá trị sầu riêng, từ vùng nguyên liệu, cơ sở đóng gói đến nhà xuất khẩu, cũng sẽ góp mặt, chia sẻ thực tiễn và đề xuất kiến nghị.

Đại biểu đăng ký tham dự Hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững xin mời bấm vào đây.

Tham dự hội nghị trực tuyến lúc 13h30 chiều thứ Bảy 24/5 qua Zoom xin mời bấm vào đây hoặc bằng Zoom ID: 981 7093 9231, mật khẩu: 242025