Ngăn chặn cây giống trôi nổi, bảo vệ uy tín nông sản Việt

Thưa quý vị, Trước thực trạng giống cây trồng không rõ nguồn gốc xuất hiện ngày càng nhiều, thời gian qua, lực lượng chức năng đã tăng cường kiểm tra các cơ sở kinh doanh cây giống. Qua đó, nhiều vi phạm được phát hiện, chủ yếu là hộ kinh doanh không xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc, hồ sơ kỹ thuật của giống cây..., tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sản xuất nông nghiệp.

Chỉ riêng tại đồng bằng sông Cửu Long, theo số liệu điều tra sơ bộ của ngành nông nghiệp, trong khoảng 1.600 cơ sở kinh doanh giống, có tới hơn 700 cơ sở hoạt động tự do, không đăng ký hoặc không có hồ sơ kiểm soát chất lượng.

Tình trạng cây giống trôi nổi, kém chất lượng được bán tràn lan trên thị trường khiến nhiều nông dân mua nhầm, chăm sóc suốt nhiều năm nhưng cuối cùng vẫn phải chặt bỏ vì cây không cho năng suất, dẫn đến thiệt hại nặng nề. Điều đáng lo ngại là phần lớn cây giống được mua bán không kèm giấy tờ hay chứng nhận chất lượng, nên khi gặp rủi ro, người dân không biết khiếu nại ở đâu. Ngay cả khi mua từ các vườn ươm có địa chỉ rõ ràng, việc yêu cầu người bán chịu trách nhiệm cũng rất khó khăn do thiếu cơ sở kỹ thuật để kiểm chứng chất lượng giống tại thời điểm giao dịch. Cây phải mất vài năm mới cho trái, nên càng khó xác định trách nhiệm.

Việc chấn chỉnh tình trạng cây giống trôi nổi là cần thiết và không thể trì hoãn. Theo Nghị định số 31 của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực trồng trọt, các hành vi như kinh doanh giống không rõ nguồn gốc, sai chủng loại hoặc không công bố tiêu chuẩn đều có thể bị phạt hàng chục triệu đồng, kèm theo hình phạt bổ sung như buộc tiêu hủy hoặc đình chỉ kinh doanh.

Bên cạnh các quy định xử phạt này, cần có những giải pháp đồng bộ trong thực tiễn.

Cụ thể, cần xây dựng một lộ trình kiểm tra thường xuyên, đồng thời đẩy mạnh truyền thông, hướng dẫn rõ ràng để người dân hiểu và thực hiện đúng quy định. Bởi thực tế, nhiều cơ sở nhỏ lẻ hiện vẫn gặp khó khăn về thủ tục pháp lý, dễ lúng túng khi bị kiểm tra nếu thiếu thông tin. Do đó, mỗi đợt kiểm tra không chỉ là để xử phạt mà còn là cơ hội tuyên truyền chính sách, giúp người dân điều chỉnh hành vi và từng bước tuân thủ.

Thực tế, nhiều quốc gia trên thế giới như Israel, Hà Lan, Nhật Bản và Thái Lan đã xây dựng thành công hệ thống quản lý giống cây trồng chặt chẽ, từ kiểm nghiệm, đăng ký, đào tạo người sản xuất đến hậu kiểm định kỳ. Các mô hình này cho thấy vai trò quan trọng của Nhà nước trong việc kiểm soát chất lượng giống từ khâu đầu vào đến lưu hành thương mại. Thành công của họ không chỉ dựa vào quy định nghiêm ngặt, mà còn nhờ thực thi đồng bộ và truyền thông hiệu quả, đảm bảo nông dân được sử dụng giống cây đạt chất lượng, phù hợp điều kiện canh tác và cho hiệu quả kinh tế cao. Đây là những mô hình quản lý mà Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo để xây dựng một hệ thống kiểm soát giống cây trồng hiệu quả và bền vững hơn.

Thưa quý vị, chấn chỉnh thị trường cây giống không chỉ là vấn đề quản lý, mà còn là bước đi quan trọng để bảo vệ sinh kế lâu dài của nông dân và nâng cao giá trị nông sản Việt. Khi giống cây được kiểm soát nghiêm ngặt ngay từ đầu, ngành trồng trọt mới có thể phát triển bền vững, tạo niềm tin cho cả người sản xuất lẫn thị trường tiêu dùng.