Từ Điện Diên Hồng đến khát vọng xanh nơi cực Tây Tổ quốc

Đại hội Đảng bộ tỉnh Lai Châu vừa kết thúc, Nghị quyết Đảng bộ được ban hành; là kết tinh trí tuệ tập thể; với tinh thần “đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, sáng tạo, phát triển” quyết tâm xây dựng Lai Châu phát triển xanh, nhanh, bền vững.

Chủ đề của Đại hội Lai Châu được ví như lời hiệu triệu của các bô lão tại Hội nghị Diên Hồng năm 1284 ở Kinh thành Thăng Long từ những thập kỷ trước; đã tạo đà để Lai Châu bước vào một kỷ nguyên mới chuyển mình cùng đất nước mà ở đó dẫu còn nhiều khó khăn, gian khổ. Nhưng, khi lòng dân đã thuận, chủ trương đã trúng, cách làm đúng… Và trong khâu tổ chức thực hiện, những người ngồi trên ghế trách nhiệm gỡ khó thay vì kêu khó, thì không bao lâu Lai Châu sẽ về đến đích.

Các chỉ tiêu kinh tế mà Đảng bộ Lai Châu đề ra GRDP bình quân đầu người hướng tới 90 triệu đồng và thu nhập mỗi người đạt khoảng 4,6 triệu đồng mỗi tháng. Thu ngân sách phấn đấu vượt 4.500 tỷ đồng, hàng hóa địa phương tăng trưởng xuất khẩu hai con số, du lịch khởi sắc với hàng triệu lượt khách, doanh thu đạt trên 2.700 tỷ đồng; năng suất lao động tăng 8 - 9% mỗi năm, kinh tế số vươn lên chiếm 9 - 10% GRDP, và đầu tư xã hội duy trì khoảng 35% GRDP, tạo nền tảng vững chắc cho một tỉnh phát triển bền vững. Tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 3 - 4% mỗi năm, hướng tới cơ bản không còn hộ nghèo vào năm 2030. Tỷ lệ che phủ rừng đạt 55%.

Và còn nhiều chỉ tiêu về y tế, giáo dục, xã hội khác nữa. Song vì giới hạn của bài bút ký này mà tôi chỉ đưa ra vài con số về mục tiêu phát triển kinh tế của Lai Châu để làm rõ hơn, sâu sắc hơn chủ đề mà Đại hội đề ra với nhiệm vụ đưa Lai Châu trở thành tỉnh phát triển xanh, nhanh, bền vững gắn với ngành nông nghiệp của địa phương.

Và hôm ấy, buổi làm việc của chúng tôi với ông Lê Minh Ngân, Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu trở lên sâu lắng, khi chúng tôi hỏi ông về con đường phát triển nông nghiệp; lĩnh vực đang được xem là nền tảng của khát vọng xanh Lai Châu.

Ông nói: Điều khiến tôi trăn trở nhất, từ khi nhận trách nhiệm lãnh đạo tỉnh, là làm sao để đồng bào các dân tộc Lai Châu có được một cuộc sống thật sự no ấm, hạnh phúc và phát triển bền vững; làm sao để tỷ lệ hộ nghèo từng năm một giảm xuống, để mỗi gia đình, mỗi bản làng đều được hưởng những thành quả phát triển, và chỉ số hạnh phúc của bà con được nâng lên rõ rệt. Tôi luôn suy nghĩ rằng, không có con đường nào thiết thực và lâu dài hơn con đường giúp bà con thoát nghèo ngay chính trên mảnh đất của mình, khai thác tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, từng bản làng.

Ông ngừng giây lát, để chúng tôi có khoảng trống cảm nhận từng nhịp suy tư, từng quyết tâm âm thầm mà mạnh mẽ trong ông, trong tập thể lãnh đạo tỉnh và cả trong những người nông dân đội nắng, đội mưa trên những cánh đồng Lai Châu. Vị Bí thư Tỉnh ủy trầm ngâm, đôi mắt ánh lên sáng ngời nhiệt huyết, rồi lên tiếng:

“Có rất nhiều việc phải làm sau Đại hội Đảng bộ tỉnh, đặc biệt là sau khi sáp nhập chính quyền hai cấp. Đây là quãng thời gian tôi thấy vừa là thử thách, vừa là chặng đường gian nan nhất trong lịch sử mỗi đảng viên đang cầm trọng trách, cũng như đối với những đồng chí tiên phong trong tập thể quần chúng đang ngày đêm phục vụ dân. Mỗi quyết định, mỗi hành động lúc này không chỉ ảnh hưởng tới vận mệnh của tỉnh, mà còn thấm vào từng nếp sống của đồng bào".

Khoảng lặng ấy, như hơi thở của ruộng đồng, nhắc nhở tất cả chúng tôi rằng: phía trước còn nhiều gian khó, nhưng cũng là những cơ hội để Lai Châu gieo trồng khát vọng và niềm tin vào một Lai Châu đổi mới, nơi nỗi vất vả của người dân được chuyển hóa thành sức mạnh của tương lai.

Trả lời câu hỏi: Nông nghiệp Lai Châu đang đứng trước yêu cầu chuyển đổi mạnh mẽ, từ sản xuất nhỏ lẻ sang kinh tế nông nghiệp hàng hóa, ứng dụng khoa học công nghệ. Tỉnh ủy sẽ tập trung chỉ đạo đột phá ở những khâu nào? Lĩnh vực nào để hiện thực hóa mục tiêu này trong nhiệm kỳ? 

Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu, Lê Minh Ngân chia sẻ: “Ngành nông nghiệp nói riêng, cùng với các lĩnh vực khác nói chung, đều đang kế thừa và phát huy những thành quả từ các nhiệm kỳ trước. Đó là nền tảng quan trọng để chúng tôi cụ thể hóa trong Nghị quyết nhiệm kỳ này, hướng đến phát triển nông nghiệp ngày càng hiện đại, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - kỹ thuật, nhằm nâng cao giá trị và hiệu quả kinh tế cho người dân”.

Chậm lại, ông nói tiếp: “Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo quán triệt tới toàn thể cán bộ, đảng viên tập trung xây dựng các mô hình sản xuất thực phẩm sạch, trước hết phục vụ bữa ăn cho học sinh các trường bán trú trên địa bàn tỉnh. Mỗi xã cần hình thành ít nhất một mô hình trồng rau xanh, chăn nuôi gà, cá... vừa tạo thêm thu nhập cho người dân, vừa bảo đảm nguồn thực phẩm sạch, an toàn cho học sinh. Đây cũng là bước tập dượt quan trọng giúp bà con vùng cao làm quen với phương thức sản xuất tập trung, liên kết hộ, hướng tới xây dựng các hợp tác xã rau sạch, thực phẩm an toàn. Muốn làm giàu từ nông nghiệp, chúng ta phải đổi mới tư duy, chuyển từ sản xuất nông nghiệp thuần túy sang phát triển kinh tế nông nghiệp, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, gắn với truy xuất nguồn gốc, cấp mã số vùng trồng và xây dựng thương hiệu cho từng sản phẩm đặc trưng của địa phương".

Theo ông, tỉnh đang tập trung chỉ đạo đột phá trên các lĩnh vực then chốt: Phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng kinh tế xanh, đẩy mạnh tái cơ cấu ngành gắn với khoa học - công nghệ, chuyển đổi số và sản xuất hữu cơ. Bên cạnh đó là mở rộng các mô hình hợp tác xã, liên kết sản xuất, hỗ trợ và thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, tạo thành những chuỗi giá trị bền vững, nơi người nông dân vừa là chủ thể sản xuất, vừa là người hưởng lợi thực sự.

“Chúng tôi xác định, mỗi bước chuyển của nông nghiệp phải hướng về người dân, lấy đời sống nhân dân làm thước đo thành công”, ông Ngân nói tiếp.

“Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh sẽ sớm ban hành Nghị quyết về phát triển nông nghiệp hàng hóa, dược liệu theo hướng kinh tế xanh, để cụ thể hóa bằng hành động thiết thực; đưa chủ trương của Đảng vào từng thửa ruộng, từng nếp nhà, để người dân Lai Châu sống tốt hơn, giàu hơn từ chính quê hương mình".

Giữa tiết trời vùng cao se lạnh, tôi cảm nhận rất rõ một điều không mơ mà thực, ấy là khát vọng thoát nghèo của mảnh đất viễn biên “đi trước về sau” đang được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc nơi đây vun đắp qua từng ngày.

Lai Châu và hành trình kiến tạo khát vọng… xanh

Nếu ở tầm chiến lược, Bí thư Tỉnh ủy nói về tư duy kinh tế nông nghiệp, thì ở góc độ điều hành, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Lương lại cụ thể hóa bằng những con số và giải pháp. Trước những khó khăn ấy, buộc những người đứng đầu của tỉnh Lai Châu phải chọn một hướng đi… một cái đích để đến; không có con đường no ấm nào lại không đổ mồ hôi, công sức; không có kiến tạo nào mà lại không hao tâm tổn trí. Song, để Nghị quyết XIV của Đảng và Đảng bộ tỉnh Lai Châu thực sự đi vào đời sống thì không thể xem nhẹ khâu tổ chức, thực hiện Nghị quyết.

- Vậy làm thế nào để Lai Châu phát triển xanh, nhanh, bền vững như chủ đề của Đại hội Đảng bộ tỉnh đã đề ra? - tôi hỏi.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Lương, cương nghị, thoáng chút suy tư. Ông trầm tĩnh nói: Trong kỳ Đại hội lần này, Lai Châu đề ra rất nhiều mục tiêu kinh tế - xã hội. Đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa, tạo đà đột phá để xây dựng nông thôn mới; phát triển nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn quy mô lớn, chất lượng cao gắn với bảo quản, chế biến tiêu thụ nông sản, truy xuất nguồn gốc, cấp nhãn hiệu.

Chúng tôi xác định việc đảm bảo an ninh lương thực cho người dân bằng việc duy trì diện tích lúa nước hiện có 6.778ha; 10.000ha chè sẽ được cấp mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc. Trong đó có ít nhất 25%  diện tích được sản xuất quản lí theo tiêu chuẩn an toàn, hữu cơ. Riêng đối với diện tích sâm Lai Châu hiện có trên 141ha và diện tích được quy hoạch trồng mở rộng trong thời gian tới khoảng 3.000ha sẽ được nuôi trồng và thu hái theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (GAPCP-WHO). Các diện tích quế, mắc ca, trồng dược liệu dưới tán rừng và xây dựng cơ sở dữ liệu phát triển tín chỉ các – bon sẽ được chúng tôi chú trọng trong nhiệm kỳ này.

"Để đạt được các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, trong đó có nhiệm vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp Lai Châu. Những việc cần được thực hiện ngay trong đầu nhiệm kỳ ngoài việc tuyên truyền vận động người dân tham gia, thì cán bộ cần phải nhiệt tình tâm huyết; có cơ chế, chính sách để khuyến khích các hộ dân tham gia nhân rộng mô hình sâm Lai Châu trở thành vùng nguyên liệu, xây dựng, hình thành các tổ hợp tác xã, liên minh hợp tác xã nhằm mở rộng vùng nguyên liệu và đảm bảo về số lượng, chất lượng sản phẩm để đưa ra thị trường", ông Lương chia sẻ.

Và đặc biệt việc đăng ký bảo hộ nhãn hàng sản phẩm, chỉ dẫn nguồn địa lý, xúc tiến thương mại, quảng bá…các sản phẩm nông nghiệp của tỉnh có cơ chế chính sách hỗ trợ…Có như vậy mới khuyến khích được các hộ dân tham gia, đồng thời tỉnh cũng quản lý được thương hiệu sản phẩm đặc thù của Lai Châu.  

Đến đây tôi chợt nhớ đến câu nói của ai đó đã đúc kết: “Con tàu sẽ rất bình yên khi neo đậu ở cảng, nhưng người ta không đóng tàu vì mục đích đó”. Điều này luôn đúng. Người đứng đầu với tư duy dám nghĩ dám làm, có làm có sai và sai đâu sửa đó… cầu thị, thẳng thắn thì chắc chắn các ngành nông nghiệp – lâm nghiệp Lai Châu không bao lâu sẽ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tự hào về các sản phẩm đặc hữu, vùng miền của Lai Châu.

Khát vọng xanh bật mầm từ đất… Lai Châu

Nhưng mọi nghị quyết chỉ thực sự có sức sống khi chạm đến từng gốc cây, thửa ruộng, khi người dân thấy tương lai trong chính bàn tay mình gieo trồng. Và ở Lai Châu hôm nay, khát vọng xanh ấy đang nảy mầm từ đất...

Tháng 10 Lai Châu se lạnh, dãy Hoàng Liên Sơn điệp trùng dựng thành, dựng vách vây quanh thành phố nhỏ. Mới đầu đông, sáng sớm và ban đêm, chúng tôi đã cảm nhận hơi lạnh toát ra từ ruột núi.

Độ cao trung bình của Lai Châu khoảng 1.500m so với mực nước biển, khí hậu quanh năm mát mẻ. Chính vì thiên nhiên ưu đãi, ban tặng cho Lai Châu nên rất nhiều cây dược liệu quý như sâm, tam thất đen, sa nhân tím, thất diệp nhất chi hoa, thảo quả... đã có góp phần làm giàu thêm những cánh rừng Lai Châu.

Dãy Pu Si Lung, Pu Sam Cáp, Tây Sìn Hồ là những đỉnh núi cao của Lai Châu cất giữ những câu chuyện cổ về sâm Lai Châu, được công nhận khoa học vào năm 2003, mãi đến năm 2013 người phát hiện sâm Lai Châu là một cá nhân sưu tầm dược liệu tên Trần Ngọc Lâm. Và đến năm 2016, chính ông đã phát hiện củ sâm khổng lồ ở dãy Hoàng Liên Sơn.

Nhưng có lẽ, từ rất sớm, những người dân bản địa vào rừng tìm măng, hái nấm, tận thu lâm sản đã phát hiện ra loại cây quý hiếm này, nhưng chưa biết gọi tên, đặt giá trị cho cây. Ông Pờ Xồ Hừ, bản Sín Chải, xã Bum Nưa, kể rằng: Những năm xa xưa cách đây lâu lắm rồi, ông cùng bố đi lên rừng săn thú đã nhìn thấy những cây sâm mọc trên núi. Nhưng không biết đó là sâm, cũng biết rằng đem cây đó về đun nước uống thì khỏe người. Rồi bẵng đi một dạo, nhiều năm sau thấy người ta về nghiên cứu và trồng rất nhiều cây đó, gọi đó là sâm Lai Châu. Bây giờ nhà tôi cũng đang trồng 60 cây dưới tán rừng gần nhà để làm thuốc cho mình.

Theo mạch chuyện, chúng tôi được dẫn dắt đến xã Tả Lèng của Lai Châu, nơi có diện tích sâm Lai Châu 5ha. Chủ tịch UBND xã Tả Lèng, Phong Vĩnh Cường kể: Chúng tôi xác định sâm Lai Châu là cây chủ lực của xã. Nhiều doanh nghiệp, HTX đã đầu tư, ứng dụng khoa học kỹ thuật mở rộng diện tích vào giống cây này. Năm 2017, cả xã chúng tôi chỉ có khoảng 2.000m2 sâm Lai Châu. Đến nay diện tích đã tăng lên gần 5ha và dự kiến trong thời gian tới chúng tôi sẽ mở rộng diện tích trồng sâm Lai Châu lên 230ha, ở tại các vị trí có diện tích cao từ 1.500m so với mực nước biển.

Chỉ tay về hướng cuối đồi, ông Cường nói như khoe: Kia là vườn ươm sâm của  Công ty CP Xây dựng và Thương mại Linh Long, tại bản Xin Chải, xã Tả Lèng. Đây là một trong những đơn vị đầu tiên triển khai trồng sâm Lai Châu ở khu vực Giang Ma trước đây. Sau gần 5 năm phát triển, đến nay, công ty này đã trồng và ươm giống gần 3ha sâm Lai Châu.

Ông Nguyễn Quốc Sơn, thành viên Công ty Linh Long, cho biết: Chúng tôi bắt đầu trồng sâm từ năm 2021. Từ khi hình thành vườn sâm, chúng tôi tạo việc làm thường xuyên cho 5 – 7 lao động địa phương với thu nhập ổn định; vào thời vụ trồng, cấy, có thêm khoảng 20 – 30 lao động.

Người công nhân tên Hảng A Sinh, làm công cho HTX Bảo tồn và Phát triển giống sâm gốc Lai Châu đã nhiều năm. Anh kể: Ở bản Sín Chải này rất nhiều người như anh đi làm thuê cho hợp tác xã, lương mỗi tháng 5 – 6 triệu đồng đủ để lo cho con ăn học. Cái chính là mình không phải đi làm ăn xa.

Đến đây, chúng tôi đã mường tượng ra con đường phát triển nông - lâm nghiệp của Lai Châu có hướng đi sáng. Đồng bào các dân tộc Lai Châu có quyền gửi ước mơ, tương lai của mình vào đất. Đất sẽ không phụ công người sẽ cho đồng bào một tương lai khi ở đó có cả định hướng phát triển xanh, nhanh, bền vững của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương. Sự chung sức, đồng lòng sẽ cho trái ngọt hoa thơm.

Từ Hoàng Liên Sơn, đến Pu Sam Cáp, đỉnh Pu Ta Leng…mây phủ trắng rừng xanh ngút ngàn một màu trù phú, tạo cảnh sắc hoang sơ và kỳ vĩ. Trong bạt ngàn xanh thẫm ấy, cây sâm mọc dưới tán rừng đã trở thành báu vật của Lai Châu, đánh thức tiềm năng cả một vùng biên viễn. Cây sâm không chỉ là báu vật của rừng mà còn là khát vọng vươn liên của đồng bào các dân tộc Lai Châu.

Khát vọng xanh của Lai Châu hôm nay không chỉ là câu chuyện phát triển nông nghiệp, mà là lựa chọn con đường tăng trưởng bền vững, hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Từ những bản làng xa xôi nơi cực Tây Tổ quốc, ý Đảng đã hòa cùng lòng dân, biến tinh thần Đại hội thành hành động, biến tiềm năng thành của cải, biến khó khăn thành động lực. Và khi niềm tin ấy lan tỏa trong từng nếp nghĩ, từng việc làm, từng thửa ruộng, thì Lai Châu không chỉ đang đi tới một nền kinh tế xanh; mà còn kiến tạo một tương lai xanh cho cả vùng Tây Bắc.