Dồn tâm lực nghiên cứu

Theo TS Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố (Viện Nha Hố), từ năm 1994, Viện đã tiến hành nghiên cứu về cây nho. Viện cũng đồng thời nghiên cứu thành công một số biện pháp kỹ thuật canh tác nho tiến tiến, phù hợp với điều kiện sản xuất trong vùng Nam Trung Bộ và các địa phương có điều kiện tương tự. Những năm gần đây, những kỹ thuật canh tác cây nho đã được chuyển giao, nhân rộng trong sản xuất tại các địa phương.

Để tạo ra giống nho mới đạt chất lượng và nhanh chóng đưa vào sản xuất nhằm bổ sung vào cơ cấu giống cây trồng, đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và nâng cao hiệu quả sản xuất, Viện Nha Hố đã chọn tạo giống có triển vọng từ nguồn quỹ gen được lưu giữ trong vườn, khảo nghiệm DUS để đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định của giống cây trồng và khảo nghiệm VCU để đánh giá giá trị canh tác và giá trị sử dụng của giống mới như năng suất, chất lượng, tính chống chịu sâu bệnh, điều kiện bất thuận. Viện đã chuyển giao các giống nho mới có năng suất cao, phẩm chất tốt, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng, thích hợp với điều kiện sinh thái vùng Nam Trung Bộ.

Suốt 31 năm qua, các nhà khoa học của Viện Nha Hố đã dành tâm lực cho công tác thu thập, bảo tồn nguồn gen cây nho nhằm tìm ra giống mới thay thế cho giống nho đỏ (Red Cardinal), đồng thời làm phong phú cơ cấu giống trong vùng. Viện đã hình thành được tập đoàn giống nho, lưu giữ 21 mẫu giống nho, trong đó có 6 mẫu giống nho ăn tươi và 11 mẫu giống nho rượu, 3 mẫu giống nho làm gốc ghép và 1 mẫu giống nho không hạt.

Từ năm 2002 đến nay, thông qua nhiều chương trình hợp tác, Viện Nha Hố đã tăng cường công tác thu thập, bảo quản, đánh giá, so sánh, đến nay, có khoảng 230 mẫu giống nho được lưu giữ trên đồng ruộng tại Viện. Nguồn gốc các giống chủ yếu nhập nội từ các nước Nhật Bản, Mỹ, Ấn Độ, Úc, Pháp, Thái Lan, Israel, Đài Loan, Đức, Italia và thu thập trong nước. Từ đó, đã chọn ra một số mẫu giống mới có nhiều tính trạng tốt để tiến hành khảo nghiệm, chuyển giao.

Qua nghiên cứu, tuyển chọn, nhiều giống nho mới của Viện Nha Hố đã được đưa vào sản xuất như các giống nho ăn tươi (NH01-93, NH01-96), giống nho chế biến rượu NH02-90. Đây là những giống có nhiều ưu điểm nổi trội, đã được Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận, cho sản xuất thử vào năm 2007.

Ngoài ra, còn nhiều giống nho khác có nhiều tính trạng tốt, trong đó nhóm giống ăn tươi như NH01-152; NH01-26, NH01-16, NH01-205, NH01-153 và NH01-250; nhóm giống nho chế biến rượu như NH02-37, NH02-97, NH02-137, NH02-145, NH02-80 và NH02-83. Đây là những giống nho phù hợp với điều khiện khí hậu vùng Nam Trung Bộ, có độ ngọt trên 18%, đáp ứng yêu cầu làm nguyên liệu chế biến rượu. Bên cạnh đó, còn có nhóm giống nho không hạt như NH04-102, NH04-128, NH04-61, NH04-73 và NH04-246.

Thay đổi tập quán sản xuất của nông dân

Các giống nho do Viện Nha Hố tuyển chọn có thể trồng được ở các vùng có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng tương tự các địa phương vùng phía nam tỉnh Khánh Hòa và vùng đông bắc của Lâm Đồng (phía bắc tỉnh Bình Thuận cũ).

Ngoài ra, Viện còn nghiên cứu thành công quy trình kỹ thuật canh tác, chế biến và quản lý dịch hại tổng hợp trên cây nho để chuyển giao vào sản xuất. Các mô hình sản xuất tiên tiến đã giúp nông dân nâng cao thu nhập từ cây nho, đặc biệt là góp phần nâng cao trình độ sản xuất, thay đổi tập quán canh tác của nông dân. Viện còn chú trọng xây dựng các mô hình điểm, các điểm trình diễn để nông dân, doanh nghiệp đến tham quan, chia sẻ kinh nghiệm.

Về kỹ thuật canh tác, Viện đã chuyển giao nhiều giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng quả nho. Tiêu biểu như ứng dụng quy trình sản xuất nho an toàn, sản xuất nho theo tiêu chuẩn VietGAP; ứng dụng túi bao chùm quả nho nhằm hạn chế thất thoát sau thu hoạch, sản phẩm nho đảm bảo an toàn; ứng dụng công nghệ tưới nước tiết kiệm vào sản xuất nho; sử dụng các chế phẩm có nguồn gốc sinh học hoặc thảo mộc phòng trừ sâu bệnh hại nho; sử dụng chế phẩm GA3 nhằm nâng cao chất lượng quả nho; áp dụng kỹ thuật cắt cành tạo quả phù hợp trên từng giống nho...

Viện Nha Hố còn nghiên cứu, thiết kế các kiểu nhà màng, nhà lưới phù hợp với điều kiện khô nóng và gió lớn tại vùng nam Khánh Hòa, phù hợp với canh tác cây nho ứng dụng công nghệ cao. Các kiểu nhà màng, nhà lưới mới thiết kế đã giúp khắc phục được các nhược điểm như giải nhiệt tốt, chống bám rêu, chống gió, giá thành thấp, vừa túi tiền của nông dân. Mái che nhà màng, nhà lưới có thể đóng mở tự động, bán tự động.

“Nếu ứng dụng công nghệ trồng nho trong nhà màng, có thể trồng ở tất cả các vùng. Tùy từng điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng, có thể áp dụng linh hoạt các biện pháp kỹ thuật canh tác như kiểu giàn, mật độ trồng, cách trồng, chế độ dinh dưỡng và thời vụ cắt cành cho phù hợp”, TS Phan Công Kiên chia sẻ.