Ngày 21/8, trong khuôn khổ chuyến công tác tại Việt Nam, đoàn chuyên gia nông nghiệp Senegal tới làm việc với Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm (FCRI) và Tập đoàn ThaiBinh Seed. Chuyến thăm nằm trong khuôn khổ dự án do Chính phủ Pháp tài trợ thông qua Trung tâm Hợp tác Quốc tế về Nghiên cứu Nông nghiệp vì sự phát triển (CIRAD), nhằm thúc đẩy hợp tác nông nghiệp sinh thái giữa Việt Nam và Senegal.

Senegal quan tâm quy trình khảo nghiệm giống của Việt Nam

Tại buổi khảo sát, TS. Madiama Cissé - Giám đốc Khoa học, Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Senegal (ISRA) bày tỏ sự quan tâm đến quy trình từ khâu chọn tạo, khảo nghiệm, đến khuyến nông, coi đây là chìa khóa để chuyển giao ứng dụng. 

Ông cho biết: "Chúng tôi muốn học hỏi kinh nghiệm chọn tạo các giống lúa có khả năng chịu hạn, chịu bệnh hại và thích ứng điều kiện sinh thái tại Senegal. Nếu được chuyển giao, chúng tôi kỳ vọng các giống lúa sẽ đạt năng suất tương tự như tại Việt Nam". Năng suất lúa tại Senegal hiện đạt 5-6 tấn/ha. 

Theo TS. Phạm Thiên Thành, Phó Viện trưởng FCRI, Việt Nam đã rút ngắn đáng kể thời gian công nhận giống mới. Thành tựu này có được nhờ sự kết hợp giữa nghiên cứu khoa học và chính sách khảo nghiệm quốc gia, giúp giống mới nhanh chóng được đưa vào sản xuất và chuyển giao đến nông dân thông qua hệ thống khuyến nông. 

"Việt Nam kiểm soát rất chặt chẽ chất lượng hạt giống. Bộ tiêu chí đánh giá và quy trình khảo nghiệm được quy định rõ trong Luật Trồng trọt", TS. Thành chia sẻ. Đây cũng là điều mà phía Senegal quan tâm để học hỏi, áp dụng trong thực tiễn.

Trong buổi trao đổi, TS Waly Diouf - Điều phối viên Chương trình Quốc gia về Tự chủ lúa gạo (PNAR) - cũng đặt câu hỏi về kinh nghiệm ứng phó với biến đổi khí hậu và bệnh hại. TS Thành nói: "Công tác cải tiến giống mới luôn phải chạy đua với tốc độ biến đổi khí hậu. Chúng tôi xử lý sâu bệnh bằng cách chọn giống kháng bệnh thay vì lạm dụng thuốc trừ sâu".

Trong 10 năm qua, FCRI đã nghiên cứu, chọn tạo và được công nhận 105 giống cây trồng mới, trong đó có 50 giống lúa. Nhờ ứng dụng công nghệ sinh học hiện đại, nhiều giống có chất lượng cao, kháng bệnh nổi bật như HDT10, BD15-02 (kháng bệnh đạo ôn) hay BT7KBL-02 (kháng bệnh bạc lá). 

Ông Dương Xuân Tú, Phó Viện trưởng phụ trách, nhấn mạnh, Viện cũng chú trọng chọn giống theo từng vùng sinh thái: ở miền Bắc phát triển giống chịu ngập, chịu hạn và kháng sâu bệnh; ở ĐBSCL tập trung vào giống chịu mặn; vùng đồi núi phía Bắc cần giống chịu ngập úng nhanh.

Thực tế, Senegal vẫn phải nhập khẩu một lượng gạo lớn, trong đó có gạo từ Việt Nam. Do đó, việc hợp tác chuyển giao giống mới và quy trình canh tác sẽ giúp quốc gia Tây Phi này cải thiện sản lượng trong nước, tự chủ lương thực.

Khi khối tư nhân cần bắt thời cơ từ chính sách

Chiều cùng ngày, đoàn Senegal làm việc với Tập đoàn ThaiBinh Seed về tiềm năng hợp tác và kinh nghiệm tổ chức sản xuất, sở hữu trí tuệ, sử dụng công nghệ, cũng như tăng cường hợp tác mạng lưới các cơ quan nghiên cứu.

Ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn ThaiBinh Seed giới thiệu: "Chính phủ Việt Nam ban hành nhiều chính sách chiến lược phát triển cây trồng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hợp tác nghiên cứu và ứng dụng sản xuất. Khi có chủ trương đổi mới quản lý, các doanh nghiệp phải dũng cảm, chủ động nắm bắt thời cơ, gạt bỏ rào cản mới có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi". 

Tại Senegal, rất ít doanh nghiệp có thể sản xuất giống lúa một cách bài bản như ở Việt Nam. "Lúa gạo là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi, và tôi đánh giá cao vai trò của ThaiBinh Seed trong sản xuất giống và kinh nghiệm chuyển đổi mô hình kinh doanh. Hệ thống trang thiết bị hiện đại của doanh nghiệp cũng để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc", TS Waly chia sẻ. 

Ông Báo cũng khẳng định ThaiBinh Seed luôn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, hợp tác chuyển giao với Senegal, theo lời đề nghị từ phía TS Waly Diouf.

Ngoài lúa, hai bên cũng trao đổi về kinh nghiệm phát triển giống cây lạc, đậu đỗ và xử lý phụ phẩm lúa. Theo ông Báo, "Chọn tạo giống thích ứng biến đổi khí hậu là mục tiêu và yêu cầu ngành giống cây trồng Việt Nam nói chung và của chính chúng tôi nói riêng, đó là cây chịu úng, chịu mặn, chống đổ, chống sâu bệnh".

Có thể thấy, Senegal đang chú trọng phát triển ngành giống một cách bài bản. Senegal cũng đã ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy kinh tế tư nhân, nhưng vẫn gặp khó khăn ở khâu khuyến nông và doanh nghiệp tư nhân tham gia thương mại hóa giống còn hạn chế.

Chuyến khảo sát đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới trong lĩnh vực chọn tạo giống, quản lý canh tác và phát triển nông nghiệp trong bối cảnh mới. Với kinh nghiệm nghiên cứu, Việt Nam có thể hỗ trợ Senegal trong việc nâng cao năng suất lúa, thích ứng biến đổi khí hậu và giảm phụ thuộc nhập khẩu.