Tôm giữ vững vai trò chủ lực

Theo Hiệp hội Sản xuất và Xuất khẩu thủy sản (Vasep), trong 4 tháng đầu năm 2025, tôm tiếp tục là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản Việt Nam, đóng góp 1,27 tỷ USD, tăng 30% so với cùng kỳ. Riêng tháng 4, kim ngạch xuất khẩu tôm đạt 330,8 triệu USD, tăng 15%.

Đà tăng trưởng này đến từ nhu cầu tiêu thụ mạnh tại các thị trường lớn như Trung Quốc, EU và Nhật Bản, cùng với việc giá tôm dần hồi phục nhờ cung - cầu toàn cầu được tái cân bằng.

Cá tra vẫn giữ vị trí quan trọng với kim ngạch 632,7 triệu USD, tăng 9%, tuy nhiên mức tăng đang chậm lại, đặc biệt trong tháng 4 chỉ đạt 167,7 triệu USD - gần như không đổi so với cùng kỳ.

Cá ngừ ghi nhận sự sụt giảm trong tháng 4 với 76,1 triệu USD (giảm 12%), dù lũy kế 4 tháng vẫn tăng nhẹ 1%, lên 304,2 triệu USD. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu hụt nguyên liệu, đặc biệt do quy định về kích thước tối thiểu đối với cá ngừ vằn.

Một số mặt hàng khác có mức tăng trưởng nổi bật, dù chiếm tỷ trọng nhỏ. Cá rô phi và cá điêu hồng tăng đến 138%, đạt 19 triệu USD. Các sản phẩm như nhuyễn thể (chân đầu, có vỏ), cua ghẹ cũng tăng trưởng ấn tượng nhờ nhu cầu cao từ Trung Quốc và ASEAN, với kim ngạch lần lượt đạt 216,4 triệu USD (tăng 18%), 83,1 triệu USD (tăng 82%) và 112,1 triệu USD (tăng 50%).

Vasep cho biết, Trung Quốc và Hồng Kông là thị trường tiêu thụ lớn nhất, đạt tổng giá trị 709,8 triệu USD trong 4 tháng, tăng 56%. Riêng tháng 4, xuất khẩu sang khu vực này đạt 182,3 triệu USD, tăng 29%, chủ yếu nhờ các mặt hàng như tôm, cua ghẹ và nhuyễn thể phục vụ phân khúc cao cấp.

Nhật Bản đứng thứ hai với 536,6 triệu USD (tăng 22%), duy trì tăng trưởng nhờ tiêu thụ ổn định các sản phẩm giá trị gia tăng. EU và Hàn Quốc cũng đạt kết quả tích cực với kim ngạch lần lượt 351,5 triệu USD (tăng 17%) và 264,1 triệu USD (tăng 15%).

Trái lại, thị trường Mỹ đang ghi nhận sự chững lại rõ rệt. Tổng kim ngạch 4 tháng đạt 498,4 triệu USD, chỉ tăng 7%, trong khi riêng tháng 4 giảm 15% so với cùng kỳ, còn 120,5 triệu USD. Nguyên nhân chính là chính sách thuế quan đối ứng mà Mỹ buộc các nhà nhập khẩu trong nước cân nhắc chuyển hướng sang các nguồn cung khác như Ấn Độ và Ecuador.

Ngoài ra, các rào cản kỹ thuật như yêu cầu truy xuất nguồn gốc và kiểm soát an toàn thực phẩm nghiêm ngặt cũng gây sức ép không nhỏ lên doanh nghiệp Việt. 

Doanh nghiệp Việt tăng tốc trước thời điểm Mỹ áp thuế mới vào tháng 7

Trước khi chính sách thuế quan mới của Mỹ có hiệu lực vào ngày 9/7/2025, nhiều doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang tận dụng khoảng thời gian còn lại để đẩy mạnh xuất khẩu, đặc biệt là với các mặt hàng chủ lực như tôm và cá tra.

Dự báo trong tháng 5 và 6, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ có thể tăng thêm 10-15% so với tháng 4, nhờ hàng loạt hợp đồng được ký gấp rút và chiến lược điều chỉnh giá để giữ thị phần.

Ở chiều ngược lại, xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc và ASEAN có thể bắt đầu chững lại trong hai tháng tới, với mức tăng trưởng dự kiến chỉ khoảng 3-5%. Lý do là các sản phẩm thủy sản của Trung Quốc sau khi bị áp thuế cao tại Mỹ, đang được tái phân phối về thị trường nội địa và khu vực lân cận, tạo ra áp lực cạnh tranh lớn đối với sản phẩm Việt Nam, đặc biệt là ở phân khúc giá thấp.

Trong khi đó, EU và Nhật Bản được dự báo sẽ giữ đà tăng trưởng ổn định ở mức 8-10%, phần lớn nhờ lợi thế thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do như EVFTA và CPTPP. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này khó có thể bù đắp toàn bộ sự sụt giảm từ thị trường Mỹ và cạnh tranh ngày càng gay gắt tại khu vực châu Á.

Trước thách thức về thuế và rào cản kỹ thuật, nhiều doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang tái cơ cấu chiến lược, chuyển hướng sang thị trường ít rủi ro hơn, đồng thời phát triển mạnh sản phẩm chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao. Nhờ sự linh hoạt này, ngành thủy sản Việt Nam kỳ vọng sẽ duy trì được đà tăng trưởng, bất chấp những biến động khó lường từ thị trường quốc tế.